ABD Başkanı Donald Trump, yeni döneminde adeta “züccaciye dükkanına girmiş fil” gibi davranıyor. Şimdilik neyse ki sadece söylemleriyle etrafı kırıp döküyor. Zira savaşları bitirmek ya da “barış getirmek için” somut bir plan ortaya koymuş değil. Belli ki dünyaya her hafta başka bir konuyu tartıştırmaktan keyif alıyor.
Geçen hafta Gazze planını konuşurken, bu hafta Ukrayna savaşının nasıl bitirileceğini tartıştık. Belki gelecek haftalarda Suriye ya da bambaşka bir başlığa döneceğiz. Fakat, konuşan, nihayetinde dünyanın en büyük siyasi ve askerî gücünün lideri olunca ister istemez ciddiye alınıyor. Trump konuştuğunda dünyayı “Ya dediğini yaparsa...” paniği alıyor. Trump’ın ‘Filistinlileri komşu ülkelere sürme’ planına karşı Mısır’ın günlerdir hazırladığı “inşa planı” bunun bir örneği. Kahire, üzerine çalıştığı planı tamamladı, şimdi adım adım arkasına bölge desteği almak için uğraşıyor.
Riyad ve sonrası
Mısır’ın hedefi, üç ayrı toplantıyla o beklediği desteği almak. Riyad’daki zirve bunun ilk adımıydı. Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Ürdün’ün buluşacağı toplantıya Körfez İşbirliği Konseyi’ne üye ülkeler de davet edildi. İkinci adım 4 Mart’ta Kahire’de yapılması beklenen olağanüstü Arap Ligi zirvesi olacak. Sonrasında İslam İş Birliği Teşkilatı’nın toplanması için de çalışılıyor. Mısır Arap ve İslam ülkelerinin desteğini aldıktan sonra eli güçlü bir şekilde Washington’ı ikna çabasına girecek gibi görünüyor.
Planın ayrıntıları
Mısır’ın planı, Filistinlileri Gazze Şeridi’nden çıkarmadan, şeridi birkaç alana bölerek, inşaatları peyderpey tamamlamayı hedef alıyor. İnşaatlar tamamlandıkça Filistinlilerin o alanlara geçişini kurguluyor. Üç ila 5 yıla yayılacak planın üç aşamada tamamlanacağından bahsediliyor.
İlk aşamada – ki 6 ay civarında sürmesi bekleniyor- enkazın temizlenmesi ve Gazzelilerin geçici olarak kalacağı yerlerin belirlenmesi hedefleniyor. İkinci aşama uluslararası bir konferans ile maliyetin üstlenilmesi aşaması olacak. Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği’nin hesaplamalarına göre Gazze’nin yeniden imarı için gerekli para 53,2 milyar dolar. Mısır’ın hedefi bir “donörler/bağışçılar toplantısı” yapmak değil. Bu toplantı ‘yeniden inşa toplantısı’ olacak. Üçüncü aşamada ise altyapının, evlerin ve hastane-eğitim kurumlarının inşaatına başlanacak.
Mısır ve inşaat sektörü
Kahire’nin bu planı hazırlamasının temel sebebi ‘Filistinlilerin topraklarından sürülmesinden’ ziyade mülteci kabul etmek istememesi. Mısır, mali yük paylaşıldığı sürece tüm inşaat sürecini tek başına üstlenmeyi de göze almış durumda. Dünyada ilk 15 içinde yer alan Türkiye’nin pazar büyüklüğünün 140 milyar dolar olduğunu hatırlatırsak, Mısır’ın Türkiye’ninki kadar olmasa da yine de önemli bir kapasitesi var.
2023’te Mısır’ın inşaat pazarı büyüklüğü 68,2 milyar dolardı. Mısır aynı zamanda büyük bir demir çelik üreticisi. Özetle teknik kapasitesi de sektör birikimi de bu işin altından kalkmaya müsait. Önemli olan mali kaynağı bulmak.
Üç cephede mücadele
Mısır, İslam dünyasının desteğini aldıktan sonra Trump’ı ikna etmeye çalışacak ama burada İsrail’in itirazlarını da aşması gerekiyor. Örneğin İsrail, çift kullanımlı yani silaha dönüştürülebilir endişesiyle inşaat malzemelerinin Gazze’ye girişini büyük oranda engelliyor. Şantiyelerde çalışacak insan gücünü dışarıdan Gazze Şeridi’ne sokmak da bir mesele olacak. Özetle ablukanın hafifletilmesi için ayrı bir müzakere süreci yürüyecek.
Bu süreci İsrail-Hamas arasında devam eden ateşkes anlaşmasından da bağımsız görmemek gerek. İkinci aşamada İsrail’in temel şartı “Hamas’ın Gazze’den tamamen çıkarılması.” Mısır, Gazze’nin yönetimi için bir komite kurulmasını önerdi ancak Hamas ve Filistin yönetimi arasında mutabakata varılamadı. Kahire bir taraftan da Filistinlileri ikna etmek için uğraşacak.
