İki kritik koridor

Azerbaycan ile Ermenistan, 10 Kasım’da Rusya’nın arabuluculuğunda 9 maddelik bir anlaşma imzaladı. Azerbaycan’ın 27 Eylül’den bu yana geri aldığı topraklarda kalacak, Ermenistan’ın işgal ettiği Kelbecer bölgesinden 15 Kasım’a (7.madde), Ağdam ve Gazah bölgesinden 20 Kasım’a (2.madde), Laçin bölgesinden ise 1 Aralık’a (7.madde) kadar çekilecek olması, Bakü yönetimi için büyük kazanımdı. Ancak anlaşılan o ki, Moskova yönetimi, iki kritik koridoru fiilen kontrolüne almış durumda.

Zengezur Koridoru : Haritada da görüldüğü gibi bu koridor, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile Azerbaycan ana karasının irtibatını sağlıyor. Bu anlaşmaya kadar iki Azeri toprağının bağlantısı, arada Ermeni bölgesi olduğu için kopuktu. Bu irtibatın kurulması, Türkiye’nin Azerbaycan’a ve oradan da Orta Asya’ya doğrudan erişimi açısından hayati önemde. Çünkü Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya’ya karayolu taşımacılığı için ya Gürcistan ya da İran güzergahını kullanmak mecburiyetindeydi. 10 Kasım’da varılan anlaşmaya göre, Ermeni bölgesi yine var ama Nahçıvan’dan Azerbaycan’a bir kara ulaşım yolu açılacak. Ancak merak edilen, bu koridorun gerçekten kurulup kurulmayacağı. Bir diğer soru işaretiyse koridorun kontrolünün kimde olacağı. Rus yönetimi anlaşmada bunu muğlak bırakmış durumda.

Laçin Koridoru : Bu koridor ise, Ermenistan ana karasıyla Dağlık Karabağ’ın bağlantısını sağlıyor. Ermenistan üzerinden Karabağ’a giden her türlü askeri ve lojistik destek bu koridordan geçiyor. Anlaşmaya göre, Laçin bölgesi 1 Aralık 2020’ye kadar Azerbaycan’a geçecek; ancak açıkça Laçin Koridoru’nun denetiminin Rus Barış Gücü’ne bırakılacağı yazıyor (3.madde). 6. maddede ise “Azerbaycan tarafı her iki yönde Laçin koridoru ile vatandaşlarının araçların ve yüklerin geçişinin güvenliğini sağlayacak” denilse de, koridora yerleşecek kontrolün sadece Rus askeri olarak belirtilmesi soru işareti doğuruyor. Dahası aynı maddede ifade edildiği şekilde “Şuşa şehrine girilmeksizin Ermenistan’ı Hankendi’ne bağlayan yeni bir karayolu inşa edilecek” olması, Ermenistan’dan Dağlık Karabağ’a yeni bir bağlantı yolunun daha açılması anlamına geliyor.

‘Muğlaklık bitirilmeli’

Çatışmaların başladığı 27 Eylül’den bu yana süreci yakından takip eden gazeteci Ceyhun Aşirov “Suriye’de M4-M5 karayolları için verilen mücadele neyse, Dağlık Karabağ’da da Zengezur ve Laçin koridorları da o kadar kritik” diyor.

Tarihi mücadeleyi hatırlatan Aşirov, “Bolşevikler, Sovyetler ve daha sonraki dönemlerde bu koridorun kesilmesindeki amaç, Türkiye’nin Türk dünyası ile bağlarını koparmaktı” diyor. Aşirov, “İstanbul’dan çıkan bir kişi Nahçıvan-Zengezur koridoru-Zengilan-Hazar Limanı üzerinden Kazakistan, Türkmenistan ve oradan Çin’e kadar uzanabilir, ama anlaşmayla bu sağlanıyor mu, bu belirsiz... Türk-Rus heyeti görüşmelerinde bu iki koridorun kontrolüyle ilgili tablo netleştirilmeli” ifadesini kullanıyor.

Evrende yaşamın izini aramak

3.8 milyar yıl öncesinde evrende bakteriler var mıydı? Gözle görülemeyecek organizmalar nasıl yaşıyordu? Bunların atmosfere etkileri neydi? Nasıl bir dünyaya yol açtılar? Bu soruların cevabını bulma merakıyla çıkılan bir yol...

ABD’nin Arizona Üniversitesi’nde görevli Türk bilim insanı Betül Kaçar, bu merakı bir projeye dönüştürüp, 2012 yılında ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA’ya sundu. Kaçar, NASA’nın projesine yatırım yapma kararı alması üzerine 2020 Ocak ayında organizasyon bünyesinde kurulan farklı çalışma gruplarından birine seçilmişti. Kaçar, geçtiğimiz hafta birlikte çalışacağı o ekibin lideri seçildi.

‘Farkım astrobiyolog olmam’

Betül Kaçar ile Ocak 2020’de henüz çalışma grubuna seçildiğinde konuşmuştum. O dönem gruba seçilmesinde iki dalda çalışmasının önemine vurgu yapmıştı. “Bu tip çalışmalarda hem biyoloji hem de astronomi alanında çalışan çok az sayıda insan oluyor. Onlardan biri de bendim” demişti. Kaçar, projenin ayrıntılarını ise şöyle paylaşmıştı:

“Yaşam yaklaşık 3.8 milyar yıllıktır. Dünya farklı süreçlerden geçti. Örneğin 2 milyar yıl dünyamızın atmosferinde oksijen yoktu, fakat canlılar vardı. Bunlar nasıl bir dünyaya sebep oldular, bunu anlamaya çalışıyoruz. Eski dönemdeki bakterilerin, gözle görülemeyecek organizmaların nasıl yaşadığına, nasıl bir atmosfere ve nasıl bir dünyaya sebep olduklarını anlamak istedim.”

30 kişilik ekip yılda 2 kez buluşup, uzun yıllar sürecek bir projeye imza atacak. Peki bu çalışma sonucunda nasıl bir sonuca ulaşılabilir? Öğrenmeye, araştırmaya hep meraklı olan Betül Kaçar, “Umarım beni şaşırtan bir sonuç olur, umarım tüm dünya görüşüm yanlıştır ki ben de her şeyi yeniden öğrenmek zorunda kalırım” demişti.

Betül Kaçar kimdir?

İstanbul doğumlu, Giresunlu bir ailenin çocuğu,

Marmara Üniversitesi Kimya Bölümü mezunu,

2003’te Howard Hughes Tıp Enstitüsü bursu ile ABD’ye gitti. ABD Emory Üniversitesi’nde doktora yaptı. Doktorada evrim ve astrobiyoloji konularına ilgi duydu,

NASA Genç Araştırmacı ödülü, NASA Astrobiyoloji Enstitüsü ödüllerini aldı,

2014-2017 Harvard Üniversitesi’nde araştırma görevlisiydi. 2018’den bu yana Arizona Üniversitesi’nde öğretim üyesi.

Gelecek Haftanın Gündemi:

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo İstanbul’da Patrik Bartholomeos ile görüşecek...

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu faiz kararını açıklayacak.