Dünyanın en büyük ‘soğuk zincir’ operasyonu
Ülkeler ve şirketler, koronavirüs aşısını bulmak için zamana karşı yarışıyor; ama sadece aşıyı bulmak yeterli değil. Aşıyı dağıtabilmek de bir mesele. Özellikle ABD ve Alman ortaklığındaki aşının, -70 derecede korunarak dağıtılması ve saklanması gerektiği düşünülürse, o soğuk zinciri dünyaya ulaştırmak kolay olmayacak. Bunun için taşıma şirketleri de büyük bir operasyon yürütüyor. 30 ülkeye dağıtım yapacak ve aşının en önemli dağıtıcısı olan Alman “Va-Q-Tech” firmasının CEO’su Joachim Kuhn ile operasyonun ayrıntılarını konuştum.
Aşılar için o soğukluğa nasıl sağladıklarını anlatan Kuhn, “Bu aşılar için süper yalıtımlı kutular kullanıyoruz. Bu kutuların içine soğutucu aletler yerleştirerek, -70 dereceye ulaşmasını sağlıyoruz. Bu soğukluğa ulaşabilmek için kuru buza ihtiyaç oluyor ama uçaklarda kuru buz limiti vardır. Her kompartımanda maksimum 200 kilo ağırlık kullanabilirsiniz. Dolayısıyla çok az miktarda kuru buzla taşımak bir avantajdır. Bizim farkımız süper izolasyon imkanlarıyla, en az kuru buzu kullanarak bu aşıları taşımak” dedi.
Türkiye’ye aşı nasıl gelecek?
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, daha önce BioNTech/Pfizer aşısından bir milyon doz geleceğini duyurmuştu. Peki bir milyon doz kaç partide taşınabilir?
Kuhn, “Genel olarak bir palette 20 bin-30 bin doz aşı taşıyabiliyoruz. Bu paletler 1.8 metre eninde, 1.4 metre yüksekliğinde, 1.5 metre genişliğinde. Dolayısıyla bu 30-35 palet demek. 1 milyon doz kıtalararası taşımada çok fazla palet anlamına gelmiyor” diyor.
Peki, bu operasyon maliyetli mi? Kuhn’a “Biraz maliyetli bir taşıma gibi görünüyor” desem de, O bu görüşe katılmıyor. Kuhn,
“Bir fikir olması açısından şöyle bir örnek vereyim; bir paletin kiralanması da dahil, size taşıma maliyeti aşağı yukarı üç bin euro’dur. Bu tahminen her doz için 10 cent anlamına geliyor” diye açıklıyor.
Zamana karşı yarış
Aşı bu kadar düşük bir soğuklukta korunmak zorunda olduğu için ister istemez dağıtım için de zamana karşı bir yarış olacak. Alman CEO, aşıların 5 ila 10 gün içinde dağıtılması gerektiğinin altını çiziyor. Bu yüzden dağıtım için kara ve deniz yolu bir seçenek değil. Havayoluyla dağıtım olacak. Ancak en temel sorun, dünyanın her yerinde o dağıtımdan sonra bazı ülkelerde aşıyı -70 derecede koruyacak altyapının olmaması. BioNTech CEO’su Uğur Şahin, “Aşının 2-8 derecede korunması için formül üzerinde çalışıyoruz” dedi ama o formül bulunana kadar aşının dünyanın her yerine dağıtılması mümkün görünmüyor.
Eksi 70 derece aşıyı saklama kapasitesi
Koyu yeşil: Altyapı çok iyi (ABD, Kanada, Şili, Orta Avrupa, İskandinav ülkeleri, Çin, Avusturalya, Japonya, Güney Kore, Tayland, Malezya, Güney Afrika Cumhuriyeti)
Açık yeşil: Altyapı iyi
(Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Suudi Arabistan, Umman, Hindistan, Meksika, Brezilya, Arjantin)
Sarı, turuncu, kırmızı: Altyapı yok (Kırmızı en kötü koşullar)
Türkiye’nin kuzey, doğu, güney komşuları (Kafkasya, İran, Suriye, Irak), Rusya, Orta Asya ülkeleri
4 ülke hariç (G.Afrika C, Bostvana, Ruanda, Fildişi sahili) Afrika kıtasında altyapı yok.
‘Hedef İHA’da stratejik ortaklık’
Son bir ay içinde Ukrayna’dan Türkiye’ye üç önemli ziyaret yapıldı. Ekim ayında Devlet Başkanı Volodimir Zelenski gelmişti. Bu hafta da önce Başbakan Denıs Şmıhal, sonra da Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba geldi.
İki ülke arasında son dönemde dikkat çeken bir yakınlaşma var. İkili ilişkilerde, özellikle savunma sanayi başlığı dikkat çekiyor. Bu hafta, NATO üyeliğine aday bir ülke olan Ukrayna’nın Dışişleri Bakanı Kuleba, NATO Dışişleri Bakanları online toplantısına Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile birlikte katılmak için Türkiye’ye geldi. Bu ziyarette görüştüğüm Kuleba’ya, iki ülke arasında savunma sanayinde olası işbirliği imkanlarını sordum.
Motor üretimi kritik
Ukrayna, geçtiğimiz dönemde Türkiye’den 6 adet Bayraktar TB2 Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA) almıştı. Gelecek süreçte 28 adet insansız hava aracı daha alma planı olduğu yönünde haberler var.
Kuleba, “Niyetimiz var ama bu işbirliği aslında sayılarla ilgili değil. Ukrayna bu teknolojinin geliştirilmesi konusunda Türkiye ile stratejik ortaklık kurmak istiyor. Bu araçların yapımında Ukrayna teknolojisinin kullanılmasını istiyoruz” dedi. Anlaşılan o ki, Türkiye de bu ortaklığa sıcak bakıyor. Motor üretiminde önemli bir ülke olan Ukrayna’nın Dışişleri Bakanı, “İHA motorları bu anlaşmanın sadece bir boyutu” demekle yetindi, ayrıntıya girmedi. Ama Türkiye ile Ukrayna’nın motor, hava savunma sistemleri, korvet üretme konusunda görüşmeler yürüttüğü biliniyor. Kuleba, “Türkiye ile çok sağlam bir yoldayız. Bu işbirliği iki ülkeyi de çok güçlü ve uluslararası piyasada rekabetçi yapacak” diyor.
‘Kıskanç değiliz’
Ukrayna, Dağlık Karabağ krizinde net şekilde Azerbaycan’ın yanında pozisyon aldı. Kırım’ın ilhakı sürerken, Türkiye’nin, bölgeden Rusya’nın çıkarılması için tutarlı tavrından ötürü de memnun. Kuleba, Türk-Rus ilişkileri içinse şu yorumu yapıyor:
!Kıskanç değiliz. Bizim için esas olan şu ki, Türkiye, Ukrayna ile ilişkilerini hiçbir zaman Rusya ile olan ilişkisiyle kıyaslamamıştır. Bu, konu Kırım mevzusuna gelince de böyle. Ukrayna-Türkiye arasındaki diğer konulara gelince de böyle. Ben Türkiye-Rusya ilişkilerinin Ukrayna’nın çıkarları pahasına geliştiğine dair herhangi bir kanıt görmüyorum”
Türkiye-Ukrayna Ekonomik İlişkileri (TÜİK Rakamları/milyar dolar)
İhracat:
2020: 1.6
2019: 2.1
2015: 1.1
İthalat:
2020: 1.9
2019: 2.7
2015: 3.5
(Not: Ticaret hacmi hedefi
10 milyar dolar)
Gelecek haftanın gündemi:
10 Aralık: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Azerbaycan’a gidecek
(Karabağ’daki çatışmalar ve 10 Kasım’da imzalanan ateşkesten sonra ilk kez bölgeye gidiyor)
10-11 Aralık: AB Liderler Zirvesi
(Gözler Doğu Akdeniz krizi sürerken Türkiye’ye yaptırım kararı çıkıp çıkmayacağında)
