Staj ve stajyerlik hakkında her şey

Staj dönemi öğrencilerin ve işverenlerin kazan - kazan ilişkisi içinde olduğu bir sürece dönüşebilir. Gelin ayrıntılarına bir göz atalım...

Stajlar, eğitim öğretim süreci boyunca öğrenilen teorik bilgilerin pratiğe aktarılması için kullanılan en etkin yöntemler arasında.

Öğrenciler staj yoluyla okullarda aldıkları teorik eğitimin işyerlerinde nasıl kullanıldığını ve genel olarak çalışma ortamını tanıma olanağını elde ediyorlar. Yani aslında staj bir nevi deneysel öğrenme yolu. Çünkü öğrencilere işi işin başında öğrenme imkanı sağlıyor.

Diğer taraftan, işverenler de söz konusu dönemde stajyerlerin yeteneklerini, bilgi ve becerilerini keşfetme şansı yakalıyorlar. Böylece, gelecekte bu kişilerin kendileri için uygun personel olup olmadığını değerlendirme fırsatına sahip oluyorlar.

Dolayısıyla, staj dönemi her iki tarafın da kazan kazan ilişkisi içinde olduğu bir sürece dönüşebiliyor. Yükseköğretim sistemi içinde bazı bölümlerde (eğitim, hukuk ve mühendislik bilimleri vb) zorunlu stajlar söz konusuyken; bugün pek çok öğrenci ileride yapacağı iş başvurularında bir adım öne geçebilmek için kendi isteğiyle, yani okulu tarafından zorunlu tutulmasa da staj yapmak istiyor.

Dahası, gerek Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi, gerekse Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından öğrenciler için staj fırsatlarını artırmaya ve çeşitlendirmeye yönelik çok sayıda çalışma yürütülüyor.

Hangi firmaya zorunlu?

3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na göre, 10 ve daha fazla personel çalıştıran firmaların, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırma zorunluluğu bulunuyor. Bu düzenlemeye göre, mesleki eğitim kapsamında olan ve 10 ve daha fazla sayıda çalışanı bulunan işletmelerde mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim veren yükseköğretim kurumu öğrencilerine staj yaptırılması gerekiyor.

Firmalar stajyerlerini mesleki ve teknik eğitim veren liselerden ve / veya ilgili bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencileri arasından seçebiliyor. Üniversite öğrencileri tarafından yapılan stajları, zorunlu stajlar, öğrencilerin bizzat kendilerinin başvuruda bulundukları ve üniversiteleri tarafından uygun bulunan zorunlu olmayan stajlar ile üniversiteden bağımsız olarak isteğe bağlı yapılan stajlar olarak ayırmak mümkün.

Stajyer sayısı kaç olmalı?

3308 sayılı Kanunda yer alan düzenleme gereğince, 10 ve daha fazla sayıda çalışanı bulunan işletmelerde çalışan sayısının en az yüzde 5’i kadar öğrenci beceri eğitimi, tamamlayıcı eğitim veya staj görmek zorunda. Öğrenci sayısının tespitinde kesirler tam sayıya tamamlanıyor.

3308 sayılı Kanuna göre, stajyer çalıştırma zorunluluğunu yerine getirmeyen işletmelere tam olarak idari para cezası olarak adlandırılması mümkün olmasa da mesleki eğitim yaptırmadığı her bir öğrenci için mesleki eğitime katkı payı ödeme şeklinde bir yaptırım uygulanıyor. Ceza ile karşı karşıya kalmak istemeyen işletmelerin stajyer çalıştırması gerekiyor.

SGK primini okul ödüyor

3308 Sayılı Kanuna göre, meslek lisesi öğrencileri ile zorunlu staj kapsamında olan (veya staj yapması üniversite tarafından uygun görülen) yükseköğretim kurumlarına kayıtlı öğrenciler için staj süresine ait sigorta primleri okulları tarafından ödeniyor. Yani, işveren için prim ödeme yükümlülüğü söz konusu değil.

Diğer taraftan, üniversite eğitimleri sırasında staj gören öğrencilerden kayıtlı oldukları eğitim kurumunda zorunlu staj şartı bulunanların yanı sıra, okul tarafından staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarih itibarıyla sigortalı sayılıyorlar ve sigorta primleri yine okulları tarafından yatırılıyor.

Ya iş kazası?

Staj gören öğrenciler adına sigorta primlerinin okul tarafından ödenmesi olası bir iş kazasında işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor.

En az ücret 1276 TL

Stajyerler konusunda dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da ücret ödeme zorunluluğu. Zorunlu staj dönemi için işletmelerde istihdam edilen stajyerlere net asgari ücret tutarının yüzde 30’u tutarında ücret ödenmesi gerekiyor. 2022 yılı için stajyerlere ödenmesi gereken en az ücret 1276.02 TL. Dolayısıyla, tüm işletmeler, staj yapan öğrencilere asgari 1276.02 TL ödemek zorunda.

Staj yapan öğrencilerin ücretleri için devlet katkısı yapılıyor. Destek kapsamında, mesleki eğitim gören veya stajyer öğrencilere ödenebilecek en az ücretin 20’den az çalışanı olan işletmeler için üçte ikisi, 20 ve üzerinde çalışanı olan işletmeler için üçte biri 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında devlet katkısı olarak ödeniyor. Buna göre, 2022 yılı için çalışan sayısı 20'den az olan işyerleri için devlet desteği 850.68 TL; 20'den fazla çalışanı olan işyerleri içinse 425.34 TL.