SOSYAL KORUMA ŞART

ILO, sosyal korumanın geleceği için yol haritası çizdi. Hazırlanan rapora göre, bu kapsamda ülkelerin her yıl 500 milyar doları aşan kaynak ayırması gerekiyor

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) herkes için sosyal koruma sağlamaya yönelik yol haritası hazırlamak amacıyla geçtiğimiz hafta 25-28 Kasım tarihleri arasında Cenevre’de Küresel Sosyal Koruma Haftasına ev sahipliği yaptı.

Gerçekleştirilen toplantılarda sosyal korumanın geleceği için yol haritası çizilmeye çalışıldı.

Hangi kalemler  var?

Küresel Sosyal Koruma Haftası çerçevesinde yayınlanan “Sosyal Koruma Finansman Açığını Ölçmek: Küresel Tahminler ve Gelişmekte Olan Ülkeler için Stratejiler” başlıklı yeni ILO raporuna göre, sosyal koruma tabanı olarak bilinen temel sosyal koruma önlemlerinin alınabilmesi için ülkelerin her yıl 500 milyar doları aşan kaynak ayırması gerekiyor.

Bu açıdan, temel sosyal koruma önlemlerinin evrensel boyutta alınabilmesi için, sosyal koruma harcamalarının önemli ölçüde artması gerektiğini söylemek mümkün.

Sosyal koruma harcamaları temel olarak aşağıdaki kalemleri kapsıyor:

Çocuklara nakit para aktarımı

Yeni doğum yapmış anneler için doğum yardımları

Engellilik yardımları

Yaşlılar için sosyal emeklilik maaşı

Ülkeler arası uçurum

ILO tarafından yapılan ve 134 ülkeyi kapsayan bir araştırmadan elde edilen bulgular, mevcut durumda düşük gelirli ülkelerde çocukların yalnızca yüzde 8.5’inin ve yaşlıların da sadece yüzde 15.3’ünün sosyal korumadan yararlandığını gösteriyor.

Buna karşın, üst-orta gelir grubundaki ülkelerde çocukların yüzde 35’inin, yaşlı nüfusun ise yüzde 90’ının sosyal koruma kapsamında olduğu görülüyor.

Oysa sosyal koruma çerçevesinin üstlendiği rol son derece önemli.

2030’a kadar Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılabilmesi açısından yoksulluk, toplumsal cinsiyet eşitliği, insana yakışır iş ve ekonomik büyüme ekseninde yürütülen çalışmalar çerçevesinde sosyal koruma kritik bir rol oynuyor.

Finansman açığı nasıl kapatılacak?

ILO’ya göre, çok sayıda orta veya üst-orta gelirli ülke, evrensel sosyal koruma tabanını finanse edecek kaynakları aslında kendi içinde yaratma kapasitesine sahip.

Bununla birlikte, 2030’a kadar evrensel sosyal koruma sağlayabilmek için, ILO araştırmasında yer alan 28 düşük gelirli ülkedeki finansman açığını kapatmak üzere, önemli miktarda uluslararası kalkınma yardımına da ihtiyaç olduğunu söylemek yanlış olmaz.

ILO raporuna göre, düşük gelir grubundaki ülkelerin, sosyal korumaya ilişkin finansman açığını kapatabilmek için Gayrisafi Yurtiçi Hasılalarının yüzde 5.6’sı (yılda 27 milyar dolar), alt-orta gelir grubundaki ülkelerin Gayrisafi Yurtiçi Hasılalarının yüzde 1.9’u (yılda 136 milyar dolar), üst-orta gelir grubundaki ülkelerin ise Gayrisafi Yurtiçi Hasılalarının yüzde 1.4’ü (yılda 365 milyar dolar) oranında kaynak tahsis etmesi gerekiyor.

Kayıt dışı ile mücadele kritik

Sosyal koruma harcamalarının karşılanması için gereken finansmanın sağlanması için ILO raporunda sunulan politika seçenekleri şu şekilde: Vergi gelirlerinin artırılması, sosyal güvenlik kapsamının genişletilmesi ve sosyal güvenlik katkılarının artırılması, resmi kalkınma yardımlarının artırılması ve bunu yaparken düşük gelirli ülkelere öncelik verilmesi ile yasadışı finansman akışlarının ortadan kaldırılması. Öyle ki, ILO raporuna göre, sosyal sigorta sisteminin pek gelişmediği ülkelerde, katkıya dayalı sosyal sigorta sisteminin kayıt dışı çalışan işçileri kapsama almasının desteklenmesiyle, bu ülkelerin GSYİH’lerinin yüzde 1.2’si kadar ilave gelir yaratılması mümkün.