Ekonominin hızla değiştiği son dönemde, bu hıza bağlı olarak işyerleri de hızla el değiştiriyor, çoğu zaman çalışanlar farkında bile olmadan işyerleri bir işverenden diğer işverene geçiyor. Taşeronluk sisteminde ise bu durum daha da sık yaşandığından, çalışanlar sürekli aynı işyerinde çalışmaya devam ederken, çoğu zaman haberleri bile olmadan işverenleri değişiyor. Özellikle yılın sonuna geldiğimiz bu günlerde ihaleleri alamayan şirketler, yerini başka şirketlere bırakıyor ve çalışanlar ihaleyi yeni alan şirketle çalışmalarını sürdürüyor. Haliyle bütün çalışanların aklına aynı soru gelmekte; ‘Acaba kıdem tazminatımı alabilir miyim, yıllık ücretli iznim yanar mı?’
İş sözleşmesi devam eder
İşyerinin devri, işyerinin bir işverenden başka bir işverene geçerek, el değiştirmesidir. Kanunumuz bu el değiştirme sonucunda, önceki işverenin yaptığı iş sözleşmelerinin etkilenmeyeceğini, bu sözleşmelere ait bütün hak ve borçların yeni işverene geçmiş olacağını düzenlemiştir. Böylece çalışanla iş sözleşmesini imzalamış olan işveren, eski işveren olsa da, yeni işveren işyerini devralarak o sözleşmenin tarafı haline gelmektedir. Bunun en önemli sonucu, çalışanın devir tarihinden sonra ödenmesi gereken ücreti, ikramiyesi, primi, ihbar tazminatı veya kıdem tazminatı varsa artık bundan yeni işveren sorumlu olacaktır.
İşyerinin devri sonucunda iş sözleşmesi sona ermediğinden, eski veya yeni işverenler hatta çalışanın kendisi bile iş sözleşmesini haklı nedenle feshedemezler. Dolayısıyla, çalışan sadece işyeri devredildiği için işten çıkarılamaz. Çalışan açısından kıdem tazminatı hakkı da doğmayacaktır.
Fazla çalışma yanar mı?
Geçmişte ödenmemiş haklarım var, şimdi ne olacak sorusu akla gelebilir. Özellikle fazla çalışma ücretlerinin, ikramiyelerin eksik ödendiği ya da zamanında ödenmediği bilinen bir gerçek. Çalışanların çoğu da ‘Bir gün işten ayrılırsam dava açarım’ diye düşündüklerinden bu alacaklarını talep etmeyi erteliyor. İşyerinin devriyle birlikte, yeni işveren eski işverenin yerini aldığından, çalışanın bütün alacaklarından sorumlu hale geliyor. Devirle birlikte yeni işveren eski işverenin yaptırdığı fazla çalışmadan da, zamanında ödemediği ikramiyeden de sorumlu.
Eski işveren hâlâ sorumlu
Eski işveren ise devirle birlikte sözleşmenin tarafı olmaktan çıkıyor. Bununla birlikte sorumluluktan bir anda kurtulamıyor. Kanunumuz, işverenlerin işyerlerini devrederek, sorumluluktan kurtulmalarını, dolayısıyla, işçinin mağdur olmasını önlemek amacıyla eski işvereni de iki yıl süreyle sorumlu tutmuş durumda. Çalışan iki yılda eski hakları için isterse eski, isterse yeni işverene, isterse ikisine birden başvurabiliyor.
Kıdem tazminatı önce yeni işverenden istenir
İşyerinin devrinden sonra, çalışanın kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işten ayrılması halinde, kıdem tazminatı önceki işveren yanında geçen süre de dikkate alınarak, tüm süre üzerinden yeni işverence ödenecektir.
Eski işveren, çalışanın kıdem tazminatından ancak kendi yanında geçirdiği süreyle ve çalışanın devir tarihinde kendisi tarafından ödenen son ücretiyle sınırlı olarak sorumludur. Yeni işveren bütün kıdem tazminatını ödedikten sonra, eski işverene yukarıda bahsedilen tutar için ayrıca başvurabilecektir.
Böylece işçi uğraşmamış olacaktır.
Yıllık izin hakkı sadece yeni işverenden istenir
İşverenler işyerlerinde en az bir yıldır çalışan işçilerine, İş Kanunu’nda belirlenen sürelerle yıllık izin kullandırmak zorundalar. Yıllık izin kullandırmak her ne kadar zorunlu olsa da, her zaman kullandırılması gereken dönemde kullandırılamadığı da bilinen bir gerçek.
Bu durumda çalışanın kullanmadığı izninden kim sorumlu olacak. İş sözleşmesinin kesintisiz devam ettiği kabul edildiğinden, önceki yıllardan devreden yıllık izinlerin kullandırılmasının sorumluluğu da yeni işverenin üzerinde. Yeni işveren devraldığı işyerinde daha önceki dönemde hak edilip de kullandırılmayan izinleri kullandırmak zorunda. Fakat o da kullandıramadan iş sözleşmesi sona ererse, çalışana kullanmadığı bütün yıllık izin sürelerinin ücreti, yeni işverenden ayrıldığı tarihteki ücreti üzerinden ödenmeli. Bu ödemeyi yeni işveren yapacaktır.
İşyerinin devrinde iş sözleşmesinin kesintisiz devam ettiği kabul edildiğinden, çalışanın kıdeme bağlı bütün hakları, eski işveren yanında geçen süreler de dikkate alınarak hesaplanacaktır. Böylece yeni işveren çalışana fesih uygulamak istiyorsa, bildirim süresini tüm süre üzerinden hesaplayacak, kıdem tazminatını tüm süre üzerinden ödeyecektir. Keza çalışanın yıllık izne hak kazanma dönemi geldiğinde, hak kazanacağı izin süresi tüm süreye bakarak belirlenecektir.
