Evde Gürcü işçiler yer altında Çinliler
Son yıllarda ülkemize gelip iş arayan, çalışan yabancı sayısında ciddi artış var. Yabancı çalışan istihdamı, özellikle ev hizmetlerinde çalışan komşu ülke vatandaşları ve Suriyeli göçmenler sebebiyle, son yıllarda ülkemiz işgücü piyasasında giderek önemi aratan konular arasına girdi.
Kanuni yollarla gelip, kayıt altında sigortalı olarak çalışan yabancı sayısında son yıllarda yükseliş yaşanıyor. Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre, çalışma izni verilenler arasında birinci sırayı Gürcüler alıyor. İkinci sırada ise Çinliler var.
Çalışma Bakanlığı’nın çocuk yaşlı bakımı ve ev hizmetlerinde çalışacak yabancılar için “çalışma izin” prosedürünü basitleştirmesi, izinlerin kolay çıkıyor olması ve sigortalanacak yabancı için sadece asgari ücret düzeyinden sigorta yapılması imkânının tanınması, bu hizmetlerde çalışan yabancı sayısındaki artışın önemli sebepleri arasında. Bu grupta en çok Gürcüler yer alıyor.
Ucuz işgücü geliyor
Gürcistan’dan gelenler için vize muafiyet süresinin üç ay olması onlar için büyük avantaj. Bu süre içerisinde çalışma izni için başvurabiliyorlar. Aileler de daha çok Gürcüleri tercih ediyorlar. Aynı hizmeti yapacak bir Türk vatandaşa göre yüzde 30 - 50 arasında daha düşük maliyetle çalışabiliyorlar. Ayrıca son dönemde Türk çalışanlar için sigortanın zorunlu olduğunun anlaşılması, Gürcülere ve genel olarak kuzey ülkelerinden gelenlere ilgiyi daha da arttırdı.
İkinci sırada yer alan Çinliler ise daha çok madenlerde çalışıyor. Çinli yatırımcılar ülkelerinden çok sayıda Çinli işçiyi ülkemize getirmekte. Hatta bunlardan bir kısmı ülkelerinde ceza almış mahkûmlar
Evde ‘çocuk bakan’ yabancıya kısıtlama
Çalışma Bakanlığı, ev hizmetlerinde yabancı uyruklu personel çalıştırmak üzere Bakanlığa yapılan çalışma izin başvurularının son zamanlarda giderek artması nedeniyle, konunun istismarının önlenmesi ve izin verilen yabancıların güvenliği açısından belirli sınırlamalar getirdi. Bu yönde bir düzenleme geleceğini daha önce bu köşeden paylaşmıştık.
- Yaşlı ve hasta bakımı ile küçük çocuğu bulunanlar dışında konutlarda yabancı personele çalışma izni verilmeyecek,
- Bakım gerektirecek hastalığının bulunduğunun sağlık raporu ile kanıtlanması zorunlu,
- Ciddi bakım gerektiren haller dışında erkek yabancılara konutlarda çalışma izni verilmeyecek,
- Çalışma Bakanlığına daha önce çalışma izni verilip uzatma başvurusunda bulunulan yabancının sosyal güvenlik primleri yatırılmadığının tespiti halinde, uzatma işlemi yapılmayacak ayrıca SGK tarafından işverene sigortasız işçi çalıştırmaya yönelik cezai işlem uygulanacak.
Çoğunluğu kaçak çalışan
Türkiye’ye gelip, madenlerde, sanayide, inşaatlarda çalışan çok sayıda yabancı da bulunuyor. Bu yabancıların çok büyük bir kısmı, düşük ücretlerle, daha doğrusu asgari ücret altındaki seviyelerde kaçak olarak çalıştırılıyor.
Örneğin, Ermenistan vatandaşlarının inşaatlarda kaçak olarak çalıştırıldıkları, Çalışma Bakanlığının denetimleri sonucunda ortaya çıktı. Bu sektörde kaçak olarak çalışan yaklaşık 20 bine yakın Ermeni vatandaşı olduğu yapılan tahminler arasında.
Kanuna aykırı olarak çalışan yabancılar arasında önemli bir bölümü de Suriyeliler oluşturuyor. Suriyeli göçmenlerin özellikle Güneydoğu illerimizde, başta Urfa, Gaziantep, Hatay, Adana olmak üzere, yasa dışı yollarla çalıştırıldıkları biliniyor. Asgari ücretin üçte biri rakamlara bu illerimizde çalışan çok sayıda Suriyeli var. Çalışan Suriyeli sayısının bu illerimizde 20 - 25 bin civarında olduğu yetkililerce ifade ediliyor.
Suriyeliye kolaylık
Geçtiğimiz günlerde Çalışma Bakanlığı, Suriyeli çalışanlara yönelik önemli bir karar aldı. Bu karara göre; “Türkiye’ye gelmiş ve Emniyet makamlarınca ikamet izni verilmiş Suriye uyruklu yabancılara ikamet izin sürelerini aşmamak üzere, değerlendirme kriterlerine tabi tutulmaksızın çalışma izni verilmesi uygun bulundu.”
Bir işyerinde yabancı çalıştırabilmek için en az 5 Türk İşçisi çalıştırmak, en az 800 bin TL ciro yapmak gibi koşullar olmadan işverenlere Suriyeli çalıştırma hakkı verildi.
Kaçak çalıştıran ağır ceza ödüyor
Yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen yabancı çalışan ile yabancı çalıştırana her bir yabancı için 365 TL idari para cezası veriliyor.
Çalışma izni olmaksızın çalışan yabancıya 731 TL, çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işverene her bir yabancı için 7.325 TL idari para cezası kesiliyor. Sınır dışı edilen yabancının uçak bileti parası da işverenden alınıyor. Son yıllarda kaçak çalışan yabancı sayısında üç kat artış var. İşverenlere kesilen cezalar da artış göstermiş. Ülkemizde işsizlik ve düşük ücretle çalışma sorunlarının fazla olduğu gerçeği karşısında, Bakanlığın denetimleri artırması ve sadece ihtiyaç duyulan alanlarda yabancı çalışanlara izin verilmesi en doğru yöntem olacak gibi görünüyor.
