Emeklilik neye göre hesaplanır?
Dört gün sürecek yazı dizimizde, kimlerin hangi şartlarla emekli olacağını, emekli maaşının nasıl hesaplandığını ve nasıl artırılabileceğini ele aldık. Bugün, ‘Ne zaman emekli olabilirim?’ sorusunun cevabı üzerinde duracağız.
Çalışmaya başlayan herkesin başlangıçta olmasa da sonradan en büyük isteği emekli olmaktır. Çalışma yaşamının ilk yıllarında pek önemsenmeyen emeklilik sonlara doğru en çok arzulanan ve ne zaman gerçekleşeceği merak edilen bir konudur. İşçi, memur ve kendi hesabına çalışan tüm kişiler için emeklilik hakkına kavuşabilmek temelde üç şartın yerine getirilmesiyle mümkün olabiliyor. Bunlardan ilki sigortalılık süresinin tamamlanması. Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına bağlı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih ile tahsis yapılması için yazılı istekte (emeklilik talebinde) bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm tarihi arasında geçen süre olarak dikkate alınıyor.
SGK’nın kendi web sayfasında verdiği örneğe göre; “İlk defa 01/08/1982 tarihinde hizmet akdine tabi işe başlayan ve 30/09/2009 tarihinde yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan bir sigortalının sigortalılık süresi, tahsis talep tarihinden ilk defa işe başlanılan tarih çıkartılarak aşağıdaki gibi tespit olunur.”
Tahsis Talep Tarihi = 30/09/2009
İlk İşe Giriş Tarihi = 01/08/1982
Sigortalılık Süresi = 29/1/27 (27 yıl 1 ay 29 gün)
Emeklilik için ikinci koşul “prim ödeme gün sayısının” tamamlanmasıdır. İşe giriş tarihine göre kişilerin prim ödeme gün sayıları farklılaşmaktadır. Son olarak ve belki de en önemlisi yine işe giriş tarihine göre değişebilen belirli bir yaşın tamamlanmasıdır. İşte bu üç koşul bir arada sağlandığında emekli olmaya hak kazanılıyor.
Dolayısıyla ne zaman emekli olunacağının bilinmesinde iki tarih çok önemli: Doğum tarihi ve ilk kez sigortalı olunan tarih. Ayrıca prim ödeme gün sayısının da bilinmesi gerekiyor. Prim gün sayınızı e - Devlet’ten öğrenebilirsiniz. Prim ödeme gün sayısı emekli maaşını belirleyen çok önemli bir unsur.
İlk kez sigortalı olunan tarih çok önemli
Emeklilik şartlarında 4-a’lılar (SSK’lılar) için çok önemli iki tarih söz konusu. 8 Eylül 1999 ve 30 Nisan 2008. Örneğin 8 Eylül 1999’da ilk kez sigortalı olan bir kişi emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurup 7000 gün prim ödemek zorunda. Buna karşılık 7 Eylül 1999’da ilk kez sigortalı olan bir kişi, kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurup 5975 gün primle emekli olabiliyor.
Emeklilik tarihini etkileyen unsurlar
Bu dizideki tablodan yararlanarak kendi emeklilik tarihinizi bulmanız mümkün. Ancak bu tablodaki bilgiler dışında doğum borçlanması, askerlik borçlanması, malullük ve yıpranma payı gibi bazı hususlar emeklilik tarihini etkiliyor. Bu nedenle hesabı kişilerin kendi bilgileri üzerinden yapmakta fayda var. Bunun için de SGK’nın internet üzerinden çalışan bir uygulaması size yardımcı olabilir. Bu uygulama ile erken yaşlanma, malullük, askerlik borçlanması gibi detaylar girilerek emekli olunacak tarih hesaplanabiliyor. http://uyg.sgk.gov.tr/nezaman/
Prim ödenen son 7 yıl nereden emekli olunacağını belirliyor
Emeklilikte, aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun belirlenmesinde, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son 7 yıllık fiili hizmet (360 x 7 = 2520 gün) süresi esas alınıyor. Sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 1261 prim ödeme günü hangi kurumda geçmişse o kurumdan emekli olunuyor. Eğer son 7 yılda hizmet süresi eşit ise sigortalının bağlı olduğu son kurumca yaşlılık -emeklilik- aylığı bağlanıyor. Bu konu çalışanlar tarafından bilinmediği için, emeklilik döneminde kötü sürprizlerle karşılaşanlar olabiliyor.
SSK’dan emeklilikte yaş haddiyle emekli olma koşulları şöyle: Sigorta başlangıç tarihi, prim sayısı ve kişinin belli bir yaşı tamamlaması. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 50–60 arasında değişen yaşı doldurduğunda yaş haddinden emekli olabilir. 8 Eylül 1999–1 Mayıs 2008 arası sigortalı olanlar 25 yıl sigorta, 4500 gün prim ve kadın ise 58, erkek ise 60 yaş şartını birlikte sağladıkları tarihte emekli olabiliyor.
1 Mayıs 2008’den sonra sigortalı olanlar ise primini 1 Ocak 2036’ya kadar 5400 güne tamamlaması şartıyla, 63 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabiliyor. 5400 gün koşulu da bir kademeye tabi ve 4600 günden başlayan kademe her yıl için 100 gün artışla 5400 günde sabitleniyor. Bu yolla SSK ve Bağ-Kur sigortalıları da aynı prim gününe tabi tutuluyor.
Bağ-Kur’dan emeklilikte yaş haddiyle emekli olma koşulları şöyle: 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 15 tam yıl sigorta yani 5400 gün prim ve 50–68 arasında değişen yaşı doldurduğunda yaş haddinden emekli olabilir. 8 Eylül 1999–1 Mayıs 2008 arası sigortalı olanlar 15 tam yıl sigorta/5400 gün prim ve kadın ise 60, erkek ise 62 arasında değişen yaşı doldurduğunda yaş haddinden emekli olabilir. 1 Mayıs 2008’den sonra sigortalı olanlar ise primini 1 Ocak 2036’ya kadar 5400 güne tamamlaması şartıyla, kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabiliyor.
YARIN: Emekli olunca ne kadar aylık alırım?
