Deprem sonrasında yardım ve kazançlar
Depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde işverenler tarafından çalışanlarına yapılan yardımların prime esas kazanca ve vergiye tabi olmayacağı açıklandı. Bu yardımların ve kazançların ayrıntılarını mercek altına aldık.
12.03.2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde işverenler tarafından çalışanlarına yapılan yardımların prime esas kazanca ve vergiye tabi olmayacağı açıklandı.
Buna göre, depremden, kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babası etkilenen çalışanlara, işverenler tarafından 06.02.2023 ila 31.07.2023 tarihleri arasında mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılan ayni yardımlar ile toplam tutarı 50.000 TL’yi geçmeyen nakdi yardımlar, prime esas kazanca dâhil edilmeyecek. Bununla birlikte, söz konusu yardımlar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi de alınmayacak.
Prime esas kazanç nedir?
Prime esas kazanç, çalışanın çalışması karşılığında ödenen sigorta getirisine ilişkin brüt tutardır. Yani, prime tabi tutulan çalışan ücretleri ile çalışana yapılan bazı ek ödemelerin toplamıdır. Sosyal güvenlik mevzuatı gereğince, sigortalıların prime esas kazanç tutarlarının hesaplanması sırasında, ücret dışındaki diğer ödemeler öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir. Ücret dışında sigortalılara ödenmekte olan prim, ikramiye gibi her türlü ödemeler, ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilerek prime tabi tutulur.
Hangileri dahil edilmez?
Diğer taraftan, bazı ödemeler prime esas kazanca dahil değildir. Prime esas kazanca dahil olmayan ödemeler şu şekilde sıralanabilir:
Ayni Yardımlar: İşverenler tarafından çalışanlara nakdi olmayan, eşya ile sağlanan yardımlar (yakacak yardımları, kıyafet yardımları, erzak yardımları ve benzeri menfaatler) prime esas kazanca dahil değildir.
Çocuk Yardımı: İşverenlerin, çalışanlarına çocukları için “çocuk yardımı” adı altında ek ödeme vermesi halinde, bu ödemelere prime esas kazanç matrahı tespitinde istisna uygulanır. İstisna, en fazla iki çocuk için olmak üzere, aylık asgari ücretin yüzde 2’si oranındadır.
Aile Yardımı: Çalışanlara nakdi olarak verilen aile yardımlarının aylık asgari ücretin yüzde 10’u oranındaki tutarı prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Yemek Yardımı: Çalışanlara nakdi olarak verilen yemek paralarının günlük asgari ücretin yüzde 6’sı tutarı kadar prime esas kazançta istisna uygulanır.
Sağlık Sigortası ve Bireysel Emeklilik Tutarları: İşverenlerin çalışanlar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarlar için aylık asgarî ücretin yüzde 30’unu tutarları, prime esas kazanca tâbi tutulmaz.
Seyyar Görev Tazminatı ve Keşif Ücreti: Görevleri nedeniyle gezici olan işçilere görevleri dolayısıyla ödenen seyyar görev tazminatı ile keşif ücreti prime esas kazanca dahil edilmez.
Ölüm, Doğum ve Evlenme Yardımları: Ölüm, doğum ve evlenme hallerinde yapılan ödemeler, tutar sınırlaması olmaksızın prime esas kazançların hesabında dikkate alınmaz.
Kıdem Tazminatı, İş Sonu Tazminatı veya Kıdem Tazminatı Mahiyetindeki Toplu Ödemeler: Fesih sonrası ödenen iş sonu tazminatları veya kıdem tazminatı mahiyetinde yapılan tüm toplu ödemeler prime esas kazancın dışında tutulur.
İhbar Tazminatı: İşçinin kıdem süresine göre değişen ihbar sürelerine uygun şekilde fesih yapılmaması halinde ortaya çıkan ihbar tazminatı ödemesi prime esas kazanca dahil edilmez.
Kasa Tazminatı ve Mali Sorumluluk Tazminatı: İşletmelerde para veya kıymetli eşyaların muhafazasında görevli olan çalışanlara olası açıkları kapatmak amacıyla işverenler tarafından ödenen kasa tazminatı ve mali sorumluluk tazminatı adı altındaki ödemeler, ücret niteliğinde sayılmamakta ve prime esas kazanç tespitinde dikkate alınmaz.
Huzur Hakkı: Şirket yönetim kurulu üyelerine yapılan bu ödeme türünde kişinin 4/b maddesi kapsamında sigortalı olması halinde istisnadan yararlanılması söz konusuyken, 4/a maddesi ile ilgili işletmede sigortalılığı bulunuyorsa prim istisnasından yararlanılması mümkün değildir.
Görev Yollukları: İşveren tarafından işçinin geçici bir görevle başka yere gönderilmesi veya görev yerinin değiştirilmesi nedeniyle sigortalılara verilen ve yolluk kapsamına giren ödemeler prime esas kazanca dâhil edilmez.
