Çocuk işçilik mutlaka bitmeli

2021 senesi ‘Çocuk İşçiliğinin Ortadan Kaldırılması Yılı’ ilan edildi. Küresel olarak 5 - 17 yaş aralığında 152 milyon çocuk işçi bulunduğu tahmin ediliyor.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (UNGA), 2021 yılını “Çocuk İşçiliğinin Ortadan Kaldırılması Yılı” ilan eden bir kararı oybirliği ile kabul etti ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) bu çerçevede yürütülecek çalışmalara önderlik etmesini istedi.

Birleşmiş Milletler kararında, üye devletler zorla çalıştırmayı ortadan kaldırmak için derhal ve etkili önlemler almaları, modern köleliği ve insan ticaretini sonlandırma ve çocuk askerlerin alımı ve kullanımı dahil olmak üzere en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin yasaklanması ve ortadan kaldırılması konusunda bir an önce harekete geçmeye çağırılıyor.

Bununla birlikte, Birleşmiş Milletler 2025 yılı itibarıyla çocuk işçiliğinin her biçimde sonlandırılmasını hedefliyor. 

Çocuk işçiliği nedir?

Çocukların yaptıkları işlerin hepsi, ortadan kaldırılmak istenilen çocuk işçiliği kategorisine girmiyor. Bu anlamda, çocukların evde anne babalarına yardımcı olmaları, aile işletmesinde belirli işler yapmaları, okul saatleri dışında ve tatillerde cep harçlığı sağlayacak kimi işlerde yer almaları gibi işler onların ailelerinin durumuna katkıda bulunmalarını, çeşitli beceriler ve deneyimler kazanmalarını sağlıyor.

Çocuk işçiliği ile kastedilen, çocukları çocukluklarını yaşamaktan alıkoyan, potansiyellerini ve saygınlıklarını eksilten, fiziksel ve zihinsel gelişimleri açısından zararlı işler.

Diğer taraftan, en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliği 182 sayılı ILO Sözleşmesi’nin 3. maddesinde doğrudan tanımlanıyor. Buna göre;

- Çocukların alım- satımı ve ticareti, borç karşılığı veya bağımlı olarak çalıştırılması ve askeri çatışmalarda çocukların zorla ya da zorunlu tutularak kullanılmasını da içerecek şekilde zorla ya da mecburî çalıştırılmaları gibi kölelik ve kölelik benzeri uygulamaların tüm biçimleri,

- Çocuğun seks endüstrisinde kullanılmasını, bu tür yayınlar için tedariki ya da sunumu,

- Çocuğun özellikle ilgili uluslararası anlaşmalarda belirtilen uyuşturucu maddelerin üretimi ve ticareti gibi yasal olmayan faaliyetlerde kullanılması, bunlar için tedariki ya da sunumu,

- Doğası veya gerçekleştirildiği koşullar itibariyle çocukların sağlık, güvenlik veya ahlaki gelişimleri açısından zararlı olan işler, en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin örnekleri arasında.

Mücadele sürmeli

ILO, çocuk işçiliği ile küresel düzeyde mücadele eden kuruluşlardan biri. 100 yıllık tarihi boyunca çocuk işçiliğinin sonlanması için çalışan ILO’nun kabul ettiği ilk sözleşmelerden biri “Endüstride Asgari Yaş” üzerine. Çocuk işçiliğinin küresel düzeyde ulaştığı boyutları ortaya koymak açısından ILO istatistikleri çok önemli.

Son yıllarda yasal ve pratik eylemler sayesinde çocuk işçiliği ile mücadelede büyük ilerleme kaydedildi. Bu anlamda, sadece 2000 ve 2016 yılları arasında dünya genelinde çocuk işçiliğinde yüzde 38’lik bir düşüş söz konusu. Ancak ne yazık ki rakamlar hala kaygı verici bir tabloya işaret ediyor.

ILO tahminlerine göre; küresel düzeyde 5 ve 17 yaş aralığında 152 milyon çocuk işçi var. Bunun neredeyse yarısı, yani 73 milyonu tehlikeli işlerde istihdam ediliyor.

19 milyon çocuk halen tehlikeli işlerde çalışıyor

“Tehlikeli” olarak tanımlanan çocuk işçiliğinin, 15 ila 17 yaş arası çocuklar arasında daha yaygın olduğu görülüyor. Bununla birlikte, “tehlikeli” çocuk işçiliğinin dörtte biri 12 yaşın altındaki çocuklar tarafından gerçekleştiriliyor. Bu anlamda, 19 milyon çocuk risk altında. Çocuk işçiliği mağdurlarının yaklaşık yarısı 5 ila 11 yaş aralığında. Bununla birlikte, yüzde 28’i 12-14 ve yüzde 24’ü de 15-17 yaş aralığında.

Sektörel düzeyde bakıldığında ise çocuk işçiliğinin esas olarak tarımda yoğunlaşmış (yüzde 71) olduğu görülüyor. Bu bakımdan, çocuk işçiliğinin yüzde 71’i balık avlama, ormancılık, hayvancılık ve su ürünleri yetiştiriciliği de dahil olmak üzere tarım sektöründe gerçekleşiyor. Diğer taraftan, çocuk işçiliğinin yüzde 17’si hizmetler ve yüzde 12’si demadencilik de dahil olmak üzere sanayi sektöründe.