Algoritma – insan rekabeti aynı sergide
Yapay zekâ ve çağdaş sanat son yıllarda iç içe geçmiş durumda.
Hatta birçok sanatçı verileri kullanarak yapay zekâ ile yeni eserler de üretiyor.
Ama şimdi yapay zekâ ve insanların yaratıcılığını karşılaştıran yeni bir sergi var karşımızda.
Instagram’ın algoritması bir sanat sergisini bir insandan daha iyi düzenleyebilir mi?
İşte Londra’da J/M Gallery’de gerçekleşen “Algoritmik Kaide” başlıklı sergi bu sorunun cevabını arıyor.
Bir algoritma bir serginin küratörlüğünü yaptığında ne olur diye yola çıkmış Oxford İnternet Enstitüsü’nde doktora araştırmacısı olan Laura Herman.
Metro- politan Museum of Art’ın Açık Erişim koleksiyo- nundan eserleri sergilemek için bir araya getirmek üzere biri insan, diğeri makine olmak üzere iki küratörü davet etmiş.
Küratör, sabır ve merak gibi evrensel insan deneyimlerine seslenen, kayıp temasıyla ilgili sanat eserleri seçen Londra merkezli sanatçı Fabienne Hess.
Çalışma dizisi, algoritma destekli algılara karşı üç yıl boyunca oluşturduğu bir görüntü koleksiyonu “Kayıp Veri Kümesi”nin bir parçası diye özetliyorlar.
Serginin diğer küratörü ise Instagram.
Organizatörler, Kasım 2022’den bu yana Met’in kamuya açık eserler koleksiyonundan Instagram’daki @thealgorithmicpedestal hesabına resimler yüklemiş.
Platformun algoritmasının diğer kullanıcıların ana sayfalarında görüntülemeyi seçtiği gönderileri ise sergiye dâhil etmişler.
Aynı zamanda bir doktora projesi olan sergi elbette algoritmalarla gerçekleştirilen kürasyonun tek örneği değil.
Sergiyi düzenleyen doktora araştırmacısı Laura Herman’a göre Instagram’ın “kara kutu” algoritması, kullanıcılarının görsel kültür deneyimini şimdiden etkiliyor.
“Bu algoritmik platformların çoğu, sanatsal sergileme amacıyla yaratılmadı. Çok farklı hedefleri var: Arkadaşlar arasında bağlantı sağlamak, reklam satmak, dikkat çekmek, pazar yeri olarak hizmet etmek, vb. Bu, işledikleri temel formüllerin estetik, güzellik, yenilik ve hatta yaratıcılık gibi sanatsal düşüncelere göre ayarlanmadığı anlamına gelir.
Aslında, “Görsel kültürümüzle ilgili kararları, çok farklı görme biçimlerine sahip cansız bir makineye veriyoruz” diyor Laura Herman röportajlarında.
Bu durumda elbette yapay zekâ hızla popülarite kazanan, sıralamaya veya iyileştirmeye ihtiyaç duyan bir içerik bolluğu üretmeye mahkûm.
Tabii sanatçılar da diğer her endüstride olduğu gibi algoritmalar tarafından tercih edilen işler yaratmak zorunda hissedebilirler.
Sergiyi gezerken küratör Fabienne Hess ile Instagram’ın küratörlüğü arasındaki farkları ve bu farklı görüşlerin neyi ve nasıl gördüklerinin nasıl şekillendiğini de QR kodlarla takip etmek mümkün.
Bu izleyici etkisi, Oxford İnternet Enstitüsü’nün öneri algoritmalarının yetenekleri ve ön yargıları hakkında devam eden araştırmasına katkı sağlayacak.
“Sürekli genişleyen içerik denizini, bir nanosaniyede milyonlarca olmasa da binlerce görüntüyü tüketme yeteneği olmadan geçmek imkânsız olacak. Elbette hiçbir insanda bu yetenek yok, bu da bizi algoritmik platformların muhakemesine ve karar verme sürecine tamamen bağımlı hale getiriyor” diyor Laura Herman.
Görsel kültür, makine zekâsı ile her zamankinden daha fazla iç içe geçtiği için “acil” bir sorun” diye ekliyor.
Haksız mı?
Sergi 17 Ocak’a kadar Londra J/M Gallery’de devam ediyor.
