Medyanın ortak kararıdır; intihar haberleri verilmez, verilmek durumunda kalınırsa da sınırları vardır. Kuralları aşılamaz. İntihar eden kişilerin bütün hayatını medyada teşhir etmek kişinin mahremiyetinin ve kişilik haklarının ihlalidir.
Türkiye geçtiğimiz hafta üç ailenin toplu intihar haberleriyle sarsıldı… Öyle ki; ailelerin en özeli, ekonomik, sosyal bütün hayatı, en ince ayrıntısına kadar teşhir edildi. Kullandıkları depresyon ilaçları, bakkala, kasaba olan borçları, çocuklarıyla olan fotoğrafları işyerlerindeki arkadaşları sorunları…
Ayrıntı ve fotoğraflarla öyküleştirilen bu intihar vakaları kamuoyunda duygusal patlamalara yol açacak büyüklükte haberlere dönüştürüldü.
Oysa basının intihar haberleriyle ilgili kuralları var. Kamusal kimliği olan, ünlü ya da kriminal açıdan tartışmalı intihar haberlerinin dışında, intihar vakalarını haber yapamaz. İstisnai durumlarda bile intiharın yöntemine ilişkin özendirici ve öğretici ayrıntılara yer veremez, intihara ilişkin fotoğraf ve görsel malzeme kullanamaz.
Toplumdaki tutum ve davranışları etkileyebilme ve bunları olumlu ya da olumsuz yönde değiştirebilme gücüne sahip olan medyada yayımlanan her şey izleyiciler tarafından taklit edilmektedir. Haber atlamama endişesiyle bu gibi olaylar ayrıntılı bir şekilde habere dönüştürülmeden önce tekrar tekrar düşünülmeli ve bu bilimsel gerçekler akılda tutulmalıdır. Tüm medya kuruluşlarımızı bu konularda dikkatli ve sorumlu davranmaya davet ediyoruz.
Peki, gazeteci ekonomik nedenlerle gerçekleştiği sanılan intihar olaylarını haber yapabilir mi?
Dünyada örnekleri var. Yunanistan gibi ülkelerde toplumsal, ekonomik, siyasal durumdan kaynaklanan kişilerin protesto amaçlı intiharları Avrupa medyasında da yer alabiliyor. Buradaki sorun haberi nasıl kullandığınızla ilgili. Türkiye Psikiyatri Derneği de medyanın bu tutumunu eleştiriyor. Ve bu tür haberlerin nasıl verilmesi gerektiği konusunda açıklamalar yapıyor:
İntihar bir çözüm yolu olarak gösterilmemelidir. Yani bir problemin çözümü olarak sunulmamalıdır. Tercihen yalnızca ölümle sonuçlanan intihar davranışı haber yapılmalı ve haber kısa, resimsiz, intihar yöntemi bildirilmeden verilmelidir. Aksine haberlerde bireylerin intihar düşünceleriyle baş etmelerine yardımcı olabilecek kurumlar, tedavi seçenekleri hakkında bilgi verilmelidir.
İntihar haberi, son derece titizlik isteyen bir konudur. Bu tür olaylarda uzmanların görüşüne başvurulabilir, benzer bir intihar olayının bir daha olmamasının önlemleri alınabilir. Medyada intihar vakalarının tüm detaylarıyla, dramatize edilerek, görsel öğeler eşliğinde sunulmasının, intihara eğilimli insan üzerinde olumsuz etkiler yarattığı bilinmektedir. Hem ülkemizde hem de dünyada medyada intihar haberlerinin veriliş biçimine dikkat edilmediği zaman intihar girişimlerinin arttığını gösteren çok sayıda örnek bulunmaktadır. Dünyada her yıl 800 binden fazla kişinin yaşamını yitirmesine yol açan intiharın çok önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu söyleyen uzmanlara göre; medyada intihar vakalarının tüm detaylarıyla, dramatize edilerek,görsel öğeler eşliğinde sunulması, intihara eğilimli insan üzerinde olumsuz etkiler yaratmakta.
Avustralya’da yapılan bir araştırma, ülkenin iki ulusal gazetesinde intihar haberlerinin yer almasından sonra Avustralyalı erkeklerde intihar oranının yükseldiği, haberlerin kısıtlanmasından sonra intihar olgularının azaldığı ortaya çıktı. Türkiye’de de “Boğaziçi Köprüsü’nde intihar girişimi” haberlerinin verilmesinin kesilmesinden sonra intihar girişimlerinin azaldığı biliniyor. Bu örnekler intiharın medyada yer alması ile gerçekleşmesi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır.
