İsteklerimiz, yapacaklarımız, kafamızda olanlar belli bir zamana yayılır. Geçmişten kalan tortularımız ve geleceğe yönelik soru(n)larımız vardır.
Peki ama siz şimdi ve burada ne istiyorsunuz?
Cevabı çok basit gibi olan bu soruyu kendinize kafanızın karışık olduğu durumlarda sorun!
Göreceksiniz ki cevap soru kadar basit değil! Çünkü çoğu zaman ya ne istediğimizi bilmiyoruz ya da istediğimizi bilmezden geliyoruz!
Geçen gün bir arkadaşımla sohbet ediyorduk. Sürekli olarak takılı kaldığı bir konuyu anlatıyordu. Eğer öyle olursa, böyle olmazdı, onu derse karşısındaki bunu kabul etmezdi. Nereye çeksen uzayan bir konuydu.
O anda fark ettim ki aslında arkadaşım kendisi ne istediğini bilmiyordu. “Bir dakika dursana” dedim. Kafasını kaldırdı ve bana baktı, “Sen şimdi ve burada bu odadasın ve şu anda ne istiyorsun” diye sordum.
İstemediklerini çok güzel anlatmıştı, bıraksam daha da konuşurdu. Ancak olayları zamana yayıp durmaktaydı ve şimdi ne istediğine karar vermek zorundaydı.
Yüzüme baktı ve bakmaya devam etti, sonunda “bilmiyorum, ne istediğimden emin değilim” dedi. İşte tam da sorunu buydu.
Geçmişte nelerin onu rahatsız ettiğini biliyordu, böyle devam ederse gelecekte başına gelebilecekleri tahmin ediyordu ama şu anda atacağı adımı bilmiyordu.
Şimdi ve burada ne yapmak istediğine emin olamadığından geçmiş ve gelecek arası savruluyor ama şu an için kararsızdı.
Ancak esas değişikliği şimdiki davranışıyla sağlayacaktı, bunun farkında değildi.
***
Evet, sorunlarımızın çoğu geçmişten gelmektedir ama onlarla nasıl baş edeceğimizi şimdi ve buradaki davranışlarımız belirler.
Geçmiş yaşanmış ve bitmiştir.
Zamanı geriye alıp geçmişe geri gidip yaşananları düzeltmek mümkün değildir ama şu anda etkili bir çözüm bulmak daha gerçekçidir.
Bilişsel davranışçı terapinin de sık kullandığı “şimdi ve burada” odaklı terapi, günümüzde terapi sürelerini kısaltmakta ve daha çözüm odaklı çalışmaktadır.
Buna şöyle bir örnek verebiliriz.
Örneğin evde ayağınız kaydı, düştünüz ve kolunuz kırıldı. Ne yaparsınız?
Önce durup düşünüp, geçmişe gidip “ben nasıl kaydım, nereye bastım da düştüm” diye mi araştırırsınız, yoksa bir an önce hastaneye gidip tedavi mi olursunuz?
İlk hamle hastaneye gidip kolunuzu alçıya aldırmak olur, acıyı dindirip ilk alınması gereken önlemler alındıktan sonra geriye dönüp neler olduğunu anlamaya çalışırsınız.
Ve hatta geriye döndüğünüzde de olanları değiştiremez ancak bir daha olmamasını sağlayabilirsiniz.
Örneğin ayağınız kilime takıldı ve düştüyseniz o kilimi oradan kaldırmayı düşünebilirsiniz.
Sorunlarımızda da durum böyle, önce sorunumuzla bir an önce baş etmeyi öğrenip sonra kalan zamanda sorununun kaynağını araştırabiliriz.
Bu şimdiki davranışımızı düzeltmek için daha hızlı olmamızı sağlar.
Şimdi ne yapalım?
Geçmişten kalan bazı sorunların, travmaların bugünkü davranışımızı etkilediği bilinmektedir. Ama sürekli geçmişi kazmaya çalışıp, orada dolaşıp bir türlü günümüze gelemeyen bakış açımız bizi şimdi daha işlevsel nasıl davranırız sorusundan uzaklaşıyor.
Ayrıca geçmişte işe yarayan sorun çözme stillerimiz bugün işe yaramıyor olabilir.
Bir çocuğa evde sürekli susması ve sessiz olması söylenmiştir, o da evde sorun çıkmaması için susmanın işe yaradığını öğrenmiştir.
Aynı çocuk okul çağında öğretmenleri tarafından çok sessiz olmakla, derslere katılmamakla eleştirilmiştir.
Oysaki o susarak ve sessiz kalarak olası bir sorun çıkarmadığını ve iyi bir şey yaptığını düşünüyordu.
Yani eskiden evde işe yarayan bir davranış üniversitede sorun çözmüyordu.
Bu sebeple bugüne odaklanmak, alet çantamıza bugünün sorunlarını çözebilecek daha işlevsel aletler eklemek, artık işe yaramayanları temizlemek şimdiki sorunlarımızı daha iyi çözmemize yardım ediyor.
Kendimiz de gelişiyor ve değişiyoruz. Anı yaşamak sadece bu anı düşünüp her şeyi boş vermek anlamına gelmiyor.
İçinde bulunduğunuz andaki farkındalığınızı yükseltmenizi istiyor.
Özellikle bu hız çağında içinde bulunduğunuz ana ne kadar az konsantre oluyorsunuz, farkında mısınız?
Kendinize sıklıkla bugün, şimdi ne yapmak istediğinizi sorun!
Ne yapmak istemediğinizi, dün neye kızdığınızı, gelecekten ne istediğinizi iyi biliyorsunuz ama şimdi biraz geçiştiriliyor gibi!
Şimdiye daha çok önem verdiğinizde daha hızlı ve işlevsel çözümler bulacağınıza inanıyorum.
