Kripto lezzet

Her gün sofralarımızda yer alan bir patlıcan yemeği bir anda binlerce dolar edebilir mi? Bir tabak imambayıldı açık artırmaya konulsa, açılış fiyatı da 1.600 dolar olsa, bunu duyan imam düşüp bayılmaz mı? Açıklaması da anlaması da zor konular bunlar, ama bu çılgın dijital dünyada her şey mümkün

Esnaf lokantalarının, ev yemeklerinin en sevilen yemeklerinden imambayıldı ile kadınbudu köfte kapışacak. Seçim yapmakta zorlanıyorum; ikisinin de yeri bende ayrı, ikisine de büyük zaafım var. Bahsini ettiğimiz olay gastronomi dünyasında ilk kez beş yemeğin dijital platformda NFT (Non Fungible Token/Eşsiz Dijital Varlık) olarak satışa çıkmasıyla ilgili. Ama rakipler arasında kereviz böreği, sardalye ve humus da var. Bu beş yemek, şef Maksut Aşkar’ın gelenekselden yola çıkarak yeniden yorumladığı, Neolokal’in artık klasikleşmiş olan yemekleri. Neolokal, 2009 yılında Maksut Aşkar ve Erim Leblebicioğlu ortaklığında açıldığından bu yana her yıl geleneksel lezzetlerden yola çıkarak repertuarına yepyeni yorumlarla yepyeni tablo gibi tabaklar katıyor. Repertuar diyorum, çünkü her bir tabak sanat eseri, bazılarının yapılışı bile adeta bir performans sanatı; acaba ne çıkacak diye insanın seyredesi gelen tabaklar. Humus üzerinde Anadolu’nun renkleri ve tatları yansıyor, bir köşede Anadolu güneşini simgeleyen bir yumurta sarısı parlıyor. Kereviz böreği börekten çok öte, üst üste itinayla yerleştirilmiş bir lezzet katmanları silsilesi. Ama zar gibi incecik baklava hamuru arkasından silueti görünen otlarla sadece lezzeti değil, görünüşüyle de çok cezbedici. Kadınbudu köfte tavuk budunun baştan çıkarıcı tadından ilham alıp tavuk eti ve çıtır derisiyle yapılmış şaşırtıcı bir lezzet.

İmambayıldı tam bayılmalık

İmambayıldı tabağı ise bir âlem. İncecik kibrit çöp gibi patlıcan kabuklarıyla kaplı görüntüsü güzel ama imambayıldı ile hiç mi hiç alakası yok. Dikdörtgen bir ekmek dilimi üzerinde imambayıldı yemeğinin her bir ögesi ayrıştırılmış, yeniden bir araya getirilmiş. Bu yemeği Aşkar’ın elinden ilk kez Gürcistan’da yemiştim. Tabak önüme gelince “Nasıl yani? Bunun nesi imambayıldı?” dediğimi dün gibi hatırlıyorum. Ama bir lokma aldığımda damağımda bir değil birkaç tabak imambayıldı bir anda patlamış gibi oldu. Özetle bayıldım! Meğerse o ekmek dilimi pişmiş bir imambayıldı yemeğinin pişme suyuyla tutulan bir hamurla yapılmış. Böylece yemeğin en zevkli kısmı olan suyuna ekmek banma etkisi tam olarak yakalanmış. Ekmeğin üzerine gelen her bir kat ise klasik yemeğin bir başka ögesinin farklı bir şekilde yorumlanmasıyla eklenmiş. Sonuç ilk başta farklı görünüşüyle şaşırtan, adeta insana dekonstrüktif bir resim etkisi yapan bir imambayıldı. Geçenlerde Maksut Aşkar’ın Le Cordon Bleu İstanbul’da yaptığı bir sunumda dediği gibi, tatmadan anlaşılacak, hakkında karar verilebilecek bir yorum değil. Ama bir lokma bile bir tabak imambayıldı yemiş gibi bütüncül bir etki yaratıyor.

Sanal tat

Peki, bu lezzetiyle şaşırtan, bir anlamda mutfak klasiklerimizin yeniden yorumlanmasıyla bambaşka deneyimler yaşatan yemeklerin sanal dünyada işi ne? Sanal ortamda milyon dolarlara satılan dijital sanat eserleri gibi bir tabak lezzet, satılabilir bir meta olabilir mi? Maksut Aşkar’ın Neolokal’de sunduğu tabaklara sık yapılan yorumlardan biri “sanat eseri gibi” benzetmesidir. Gerçekten de Aşkar’ın bir sanat geçmişi var. Ama doğrusu bunu beklemiyorduk. Meğerse böyle yeniliklere açık ortağı Erim Leblebicioğlu ile gastronomi alanında NFT dünyasına girme niyetleri varmış. Orkun Bulut ve Hakan Şık tarafından kurulan Türkiye’nin ilk NFT ajansı Tooken.io ile iş birliği yoluna gitmişler, seçtikleri tabakları bir koleksiyon olarak projelendirmiş ve uluslararası NFT pazaryeri OpenSea’de satışa çıkarmışlar.

90 gün açık artırmada kalacak olan tabakların açılış fiyatı 0.5 ETH (Ethereum) yani yaklaşık 1.600 dolar ya da 13 bin 500 lira. Şu anda sanal tatlar 15 saniyelik Gif’ler olarak arz edilmiş durumda. Açık artırma sonunda her bir tabağı alan kişi dijital yemeğin yapılışını gösteren videoya sahip olacak ve eğer Türkiye’deyse bizzat Neolokal’de, yurt dışındaysa Zoom aracılığıyla uzaktan şefle birlikte yemeği yapacak. İşte ancak o zaman yemeğin tadına da bakabilecek. Dijital bir eser olarak videoları koleksiyonuna katmış olacak. Akıl sır erecek gibi bir iş değil, ama dünyada NFT pazarına ilk çıkan yemeklerin Türkiye’den olması sevindirici. Böylece belki bir türlü tanıtamadığımız yemeklerimizin adı sanı duyulur, dünyada kadınbudu köfte ve imambayıldı konuşulur.