YILLIK İZİN KONUSUNDA YASAL DÜZENLEMELER
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi 1 yıldan 5 yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden, 15 yıl (DAHİL) ve daha fazla olanlara 26 günden az olamaz. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Bu süreler sözleşme ve toplu iş sözleşmeleri ile arttırılabilir. Bu sürelerin altında kararlaştırılan sözleşmelerdeki süreler geçersiz sayılır. İŞÇİNİN, İŞYERİNDE 1 YILINI DOLDURMASI ŞARTTIR.
İş Kanununa göre kural olarak İŞVERENİN İŞÇİYE YLLLIK İZİN HAKKINI ARALIKSIZ BİR ŞEKİLDE KULLANDIRMAK ZORUNLULUĞU DEVAM ETMEKTEDİR. Ancak tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok 3 e bölünebilmektedir.(İş Kanunu md. 56/1, 2 Yıllık izin yön. md6) Üstelik , iznini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara, istemde bulunmaları ve hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüş için yolda geçirecekleri süreleri karşılamak üzere işverenden "YOL İZNİ" talep edebilirler. İşveren de işçilere "DÖRT GÜNE" kadar "ücretsiz" yol izni vermek zorundadır.(İş Kan. Md.56, Yıllık izin Yön.md 6) Uygulamada yaşanan ise, işverenin işten çıkarma baskısı ve psikolojisi ile işçi, izninin bölünmesini zorunlu olarak kabul etmektedir.
İş Kanununa göre işçinin yıllık izin hakkını kullanması şarttır. Bu bakımdan, iznin paraya çevrilmesi ve işçinin izin ücretini alarak işyerinde çalışmaya devam etmesi söz konusu olamaz. Yine yasada, yıllık ücretli izinlerin gelecek hizmet yılı içinde kullanılacağı hükme bağlanmıştır. (İş Kan.md 54) Böyle olunca YILLIK İZİNLERİN BİRLEŞTİRİLEREK İLERİKİ YILLARDA TOPLU OLARAK KULLANILMASI DA MÜMKÜN DEĞİLDİR. Uygulamada sıkça karşılaşılan sadece "aylık izin ücretlerin ödenmesi" suretiyle işçinin izin süresini çalışarak geçirmesi yasaya aykırı olduğu gibi, bu durum Anayasada güvence altına alınan "DİNLENME HAKKINA" (AY. md 50/3, 4) da aykırı düşer. Her iki durumda da tarafların rızalarının bulunması dahi bu kuralların uygulamasını etkilemez. Uygulamada ise yasaya aykırı olmakla izinlerin geciktirildiği veya paraya çevrildiği sık sık görülmektedir. İşçinin yıllık izin hakkından vazgeçmesi söz konusu değildir. (İş K.md 53)
İşverenler, çalıştırdığı işçilerin yıllık ücretli izin durumlarını gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır. Böylelikle, işçilerin yıllık ücretli izin durumlarını belgeleme yükümlülüğü işverene ait olduğundan, işçinin yıllık izin kullandığının ispatı işverene ait olacaktır.
Yıllık izinde iken hastalık raporu alan işçi, yıllık ücretli izinle çalışan raporlu gün sayısı kadar yıllık ücretli iznini uzatamaz. Çünkü, işyerinde işin yürütümü; izin süresine göre planlanmış olacağından, işyerinde aksaklıklar meydana gelebilir. Şayet; rapor süresi yıllık izin süresini aşacak şekilde devam ediyorsa; doğal olarak bu durum işverene bildirilir, rapor süresi bitiminde işbaşı yapılır, bu durumda rapor süresi ile çakışan yıllık izin günleri daha sonra işverenden talep edilerek, kullanılmayan süre kadar yıllık izin kullanılır.
İşçi hak ettiği yıllık ücretli izinlerini , kullanmak istediği zamandan en az "BİR AY" önce işverene yazılı olarak bildirir. İşçi yıllık izin isteminde adı , soyadını, hani tarihlerde iznini kullanmak istediğini ve ücretsiz yol izni isteyip istemediğini yazar. (Yıllık Ücr.İz.Yön.Md.7, 8) İşveren veya vekili işin gereği ve işçi sayısına göre, bu konuda bildirimde bulunmuş işçilerle birlikte bildirimde bulunmamış işçilerin izin tarihlerini belirleyecektir. İşçi, BU YOLLA BELİRLENEN İZİN TARİHLERİNE UYMAK ZORUNDADIR. Yargıtay’ın görüşü de bu doğrultudadır. İşçi, iznini dilediği gibi kullanamaz. İşverenin iznin kullanacağı süreyi ve zamanı belirleme yetkisi vardır. Buna rağmen izin dilekçesi verip işverenin bunu kabul etmesini beklemeden işten ayrılması, iş sözleşmesini o tarihte feshettiğini gösterir, denilmektedir.
Yıllık ücretli izin zamanaşımının başlangıcı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihtir. İş devam ederken, kullanılmayan bir izni işçi, işverenden ücret olarak isteyemez. Önemli olan iznin kullanılmasıdır. Yani işçinin, dinlenme hakkının gerçekleşmesi gerekir. Bu nedenle de iş sözleşmesi devam ederken kullanılmayan iznin ücrete dönüşmesi mümkün değildir. İş akdinin feshinden sonra kullanılmayan izin ücretleri işverenden talep edilebilir. Yıllık izin de zamanaşımı süresi 5 yıldır. İşveren, işçiye yıllık izin hakkı vermiyor ise bu durumda işçi, derhal Alo 170 hattına işvereni şikayette bulunabilir veya işyerinin bağlı olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne giderek yıllık izin hakkını kullandırılmadığı konusu dilekçe vererek sorununu çözüme kavuşturabilir.
Hakkınızı arayınız, hayatınız boyunca mağdur kalmayınız. http://www.ismagdurlari.org
twitter.com/suatyurdseven