19 Mayıs 1919’un 100. yılını coşkuyla kutladık. Kutlamaların merkezi doğal olarak Samsun’du. Tam yüz yıl önce 19 Mayıs’ta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve erat da dahil olmak üzere beraberindeki 48 kişinin, Bandırma Vapuru’ndan inip kurtuluşa doğru ilk adımlarını attığı yer Samsun Tütün İskelesi’dir.
İskelenin çok yakınındaki Atatürk Parkı’nın içinde, şaha kalkmış atın üzerinde tasvir edilmiş muhteşem bir Atatürk heykeli vardır. Heykelin hemen önündeki caddeye de heykeli yapan sanatçının ismi verilmiştir.
Heinrich Krippel...
Mustafa Kemal Atatürk’ü “Atatürk öyle bir insandır ki, hayali değildir. İstediğini bilir, bildiğini yapar, yapamayacağı bir şeyi de istemez” sözleriyle anlatan Heinrich Krippel, ‘Onur Anıtı’ adıyla bilinen Samsun’daki Atatürk heykelinin 15 Ocak 1932 tarihindeki açılışında yaptığı konuşmada da eserini, “...gururlu bir şekilde Batı’ya ve çok uzaklara dikilen bakışları azim dolu gözleriyle, şahlanan atın üzerinde Atatürk dimdik bir şekilde oturuyor. Bu oturuşta korkusuzluk, kolun kılıca uzanışında ise Türklüğün gücü vardır” sözleriyle yorumlamış.
Krippel’in eserleri
Samsun’daki Atatürk heykeli, Krippel’in Türkiye’de bulunan çok sayıdaki eserinden sadece biridir. Birkaçını sıralayalım...
Sarayburnu Atatürk Anıtı (3 Ekim 1926): İstanbul Belediyesi tarafından diktirilmiştir. Anıtın açılışını o dönemin belediye başkanı, Şehremini Muhittin Bey (Üstündağ) muhteşem bir törenle yapmıştır.
Konya Atatürk Anıtı (29 Ekim 1926): Belediye Reisi Kazım Bey’in önderliğinde Atatürk’ten izin alınarak yaptırılmıştır.
Ankara Zafer Anıtı (24 Kasım 1927): O günkü adıyla Hâkimiyet-i Milliye olan Ulus Meydanı’nda Yeni Gün gazetesinin sahibi Yunus Nadi Bey’in önderliğinde ve halkın maddi katkılarıyla, Hazine’den hiç para almadan yaptırılmıştır.
Büyük Utku Anıtı (24 Mart 1936): Afyonkarahisar’ın simgesi durumundaki bu heykel 1922 Başkumandanlık Savaşı anısına yapılmıştır.
Yukarıda sıraladıklarımızın dışında Heinrich Krippel’e ait, irili ufaklı başka Atatürk anıtları da vardır. Bunlardan biri de İzmir Bornova’da Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Fakültesi Bahçesi’nde bulunan Atatürk Anıtı’dır.
Bornova’daki kitabe
Bu bilgilerin üzerine şimdi asıl meramımızı anlatalım...
Hemen hemen bütün kayıtlarda 3 Ekim 1926 tarihinde açılışı yapılan, Sarayburnu’ndaki Atatürk Anıtı’nın Türkiye’deki ilk Atatürk anıtı olduğu söyleniyor.
Bornova’daki Atatürk Anıtı’nın üzerinde bulunan kitabe ise aynen şöyle: “Türkiye’nin büyük dâhi ve halaskârı, Türk çiftçisinin ulu rehberi, Cumhurreisimiz büyük Gazi Mustafa Kemal Paşa hazretlerinin İzmir Ziraat Mektebi’ni teşrifleri hatıra-i şükranıdır. Haziran 1926.”
Tarihler belli. Sizce Türkiye’de açılışı yapılan ilk Atatürk anıtı hangisidir?