Amish’lerin yolu İzmir’den mi geçmiş?

Şükür ki merak eden, öğrenmeye çalışan ve araştıran insanlarımız var. Değerli kardeşim Kemal Şendikici de onlardan biri. Kendisi turizm rehberi ama aynı zamanda organize ettiği sosyal sorumluluk projeleriyle de yaşadığı toprakları kendi çapında güzelleştirmeye çalışan bir vicdan insanı. Bir özelliği daha var Kemal Şendikici’nin, merak eden araştıran ve elde ettiklerini derleyip muhtelif mecralarda paylaşan biri. Geçtiğimiz günlerde yine sosyal medyada paylaştığı bir derlemesi bana çok ilginç geldi.

İşte o derlemeden bazı notlar…

Sanıyorum Amiş’leri (Amish) duymuşsunuzdur.

Hani şu Amerika’nın Ohio, Pensilvanya, Indiana ve Iowa eyaletlerinde kendi dini itikatları çerçevesinde kapalı bir yaşam sürmekte olan topluluk.

Geleneklerini korumak konusunda son derece hassas olan Amiş’ler elektriği olmayan evlerde mum ve gaz lambası ışığında halen hayatlarını sürdürüyorlar. Kapitalizmin dayattığı tüketim çılgınlığı, moda, cep telefonu, internet gibi tüm imkânları red eden bu topluluk, tanrının onlara hediyesi olduğu düşüncesiyle en az yedi çocuk yapıyorlar ve Dünya nimetlerinden uzak tutmak amacıyla çocuklarının eğitim yaşamlarını Amerika yasalarının zorunlu kıldığı 8.sınıfa kadar devam ettiriyorlar.

Amiş’lerin evlerinde televizyon, bulaşık makinası gibi hayatı kolaylaştırıcı eşyalar yok. Kendi kültürel sembollerini yaratmışlar. Örneğin erkekler bıyıksız ve sakallıysa evli, kadınlar beyaz önlük takıyorsa evli eğer siyah önlük takıyorsa bekâr anlamına geliyor.

Hz İsa’ya bağlılıklarından dolayı meslek olarak daha çok marangozluğu seçmişler ve bu zanaatta çok ileri yöntemler geliştirmişler. İlginçtir… önemli bir Selçuk ve Osmanlı sanatı olan kündekâri  tekniği  Amişler’de de var ve bu teknikle yaptıkları tutkalsız ve çivisiz mobilyalar Amerika’da en kalite mobilyalar olarak kabul görülüyorlar. Peki, bu Amiş’ler Amerika’ya nereden geldiler.

Amişler, 15. yüzyılın İsviçre’sinde liderliğini Jakop Amman’ın yaptığı bir Protestan topluluk olarak ortaya çıkmış. Katolik veya öteki kiliseler ile ters düştükleri için birçok sürgün ve eziyete uğramışlar. Bu sürgün ve eziyetlerin en büyük nedeni ise Amiş’lerin 18 yaşından önce çocukların vaftiz edilmesine karşı çıkmaları olmuş.

İzmir’e de yerleşmişler

Bu eziyetler neticesinde Amiş’ler yollara düşmüş ve şu işe bakın ki bir kısmı da Osmanlı Devleti’ne sığınmış. Önce İstanbul’a ardından bir kısmı Kars’a, bir kısmı da İzmir’e yerleşmiş. İzmir’de yaşayanlar tarımla uğraşmışlar.

Amiş’ler bir süre İzmir, İstanbul ve Kars’ta yaşadıktan sonra fırsatlar ülkesi Amerika’ya göç etmişler.  Bugün Amiş’lerin Amerika’da yaşadığı kentlerden biri Kanada sınırı yakınlarındaki Smyrna şehridir.

Amiş’lerin Amerika’ya ulaşmadan önce yolunun Osmanlı Devleti’ne düştüğü şeklindeki düşünce konuyla ilgili makalelerde kaynak belirtilmeden kaleme alınmış. Dolayısıyla bence ispata muhtaçtır. Kemal Şendikici dostum da bu konuda benimle aynı fikirde.

Akademisyen tarihçi dostlar konuyu araştırıp netleştirseler sizce de güzel olmaz mı?