‘Deprem enkazının hepsi dönüşecek’

Emine Erdoğan, BM konuşması sırasında heyecanlı olup olmadığından Sıfır Atık Projesi’nin nasıl başladığına, deprem bölgesindeki dönüşümden BM’deki Danışma Kurulu Başkanlığı’na kadar birçok konuda soruları yanıtladı...

New York - BM Genel Kurulu’nda konuşan ilk First Lady olan Emine Erdoğan sıfır atıkla ilgili yeni projeleri hayata geçirmeye hazırlanıyor. 2017 yılında öncülüğünde başlayan Sıfır Atık Projesi Emine Erdoğan’ın BM Sıfır Atık Danışma Kurulu Başkanı olmasıyla yeni bir evreye giriyor. Türkevi’nde bir araya geldiğimiz Emine Erdoğan, kızı Sümeyye Erdoğan’ın da katıldığı sohbette şunları kaydetti:

GURUR VERİCİYDİ: (BM konuşmanızda heyecanlandınız mı?) Aslında ben 2011’de BM’de konuşmuştum. O yüzden heyecanlanmadım. Genel Kurul’da konuşma yapan First Lady’nin çok olmadığını söylediler. Türkiye olarak ilanında öncülük ettiğimiz uluslararası bir günde, proje hamisi olarak konuşmak çok gurur vericiydi. BM’de öğrendim Sıfır Atık Danışma Kurulu Başkanı olduğumu. 30 Mart etkinliği öncesi Genel Sekreter ile özel görüşme yaptık. Orada Danışma Kurulu’na başkanlık etmemi teklif etti. Emsali olmadığını da söylediler. Şahsım ve ülkem adına memnuniyet duyduğumu ilettim. Bu önemli fırsatı değerlendirmek için elimizden geleni yapacağız.

BİR HABERLE BAŞLADI: (Sıfır Atık merakınız nasıl başladı?) Atık konusu hep önemsediğim bir konuydu. Aslında bizim kültürümüzde de böyledir. Kendi evimde de olabildiğince atık üretmemeye, israf oluşturmamaya özen gösterdim. Ancak projeleştirilmesi bir gün dergide okuduğum bir haberle başladı. Evsel gıda atıklarından kompost yapıldığıyla ilgiliydi. Biraz araştırma yaptım ve konunun önemini o zaman fark ettim. Evdeki yiyecek atıklarını bahçeye kazdıkları bir çukura atarak, yaprak vs bir şeylerler karıştırıp gübre yapıyorlar. Bilmiyordum. Ama Anadolu’da biliniyor. Kompost makinelerinin çeşitlerini bulduk internetten. Ev tipi olanlarını gördüm.

KOMPOST EN GÜZEL ÇARE: Ben doğal gübre konusuna da kimyasallardan dolayı çok fazla önem veriyorum. Kimyasal gübreler maalesef hastalık olarak bize geri dönüyor. Oradan çok üzülüyordum, ama ne yapmak gerektiğini de bilmiyordum. Kompost, buna en güzel çareymiş. Hem atıklar gidiyor, çöp diye bir şey kalmıyor; hem de kompost ile doğal gübre oluşuyor. Beştepe’nin bahçesindeki bütün ağaçlar, çiçeklerin gübresi bu yöntemle üretiliyor. Kompostun uygulanmasını gittiğim her yerde söylüyorum. Şu anda birçok kurumda ve evde kompost uygulaması başladı.

SIFIR ATIK VAKFI: (BM’de sıfır atık nasıl ilerleyecek?) Biz de biraz önce konuştuk bunları. BM’de böyle bir oluşumun örneği yok araştırdığımıza göre. Üç yıllık bir proje, ama tabi ben de keşke kalıcı bir kurumsallaşma olsa diye düşünüyorum, ama tabii BM’nin yapısında ne yapılabilir bilmiyorum. Zamanla araştıracağız, keşke kalıcı bir fonksiyonu olsa. Ben hiçbir kampanyamda böyle kalıcı olmayan şeylere girmem. Bazen ilk zamanlar geldiğimde işte bilmem ne kampanyası haydi bilmem ne kampanyası diyorlar ama 1 yıl sonra bitiyor, e niye bitiyor dedim, şaşırdım yani. Bilmiyorum tabii neler oluyor burada. Zaman gösterecek, yani ben de bilmiyorum henüz. (Neler yapacaksınız?) Yani sıfır atıkta neyi hedeflediysek, orada onu yapacağız. Bu kapsamda şimdi Sıfır Atık Vakfı kuruyoruz şimdi. Onun üzerinden devam edeceğiz.

BENDEN HEYECANLIYDI: (Cumhurbaşkanı Erdoğan canlı izledi mi?) Canlı İzleyemedi, o sırada önemli bir toplantı varmış, Milli Güvenlik Kurulu toplantısı. Sonra izledi. Ama çıkar çıkmaz aradı, Benden çok heyecanlıydı. İnşallah iyi olmuştur.

DENETİMLER ARTIRILMALI: (Büyük şirketler ve sıfır atık) Yani büyük şirketler bizim için çok önemli, onlar daha büyük tahribatlar yapabiliyorlar. O yüzden denetimleri artırmak lazım, onlarla oturup konuşmak lazım; çok işimiz var. (Bireylere öneriler) Onları belirleyip sunmamız lazım, yani her konuda. Yani ben bu işin uzmanı falan değilim, bir yandan öğreniyoruz, bir yandan da öğrendiklerimizi uygulamaya koymak istiyoruz. Yani bütün fikirlere de açığız bu anlamda.

BELEDİYELERİN ROLÜ: (Belediyeler ve sıfır atık) Belediyelerin çok önemli rolü var, onlarsız bir şey yapamayız yani. Evet Bakanlık var, belediye var. Yani belediyeyi uygulama yapmıyorsa zorlamanız lazım, imza toplamak lazım.

PEDALLI LAVABOLAR: (Su israfına ilişkin ne yapılabilir?) İtalya’da 15 sene belki olmuştur. Bir lokantaya gitmiştik. Orada elimi yıkamak için yer istedim, kapalı bir yerde değil, böyle antrenin sonunda bir lavabo var, baktım açma-kapama falan yok, sadece ayakla pedalı var, görmüşsünüzdür. Yani bunu ben kaç senedir, kaç bakana söyledim. Ne olur, o kadar güzel idare ediliyor ki, elinizi yıkıyorsunuz, o akıyor oradan. O ayak pedalını uygulayabilsek harika bir şey. (Tekstilde yapılanlar) Yani böyle her şeyle ilgilenince kafa patlatıyorsun, valla ne yapacağız bilmiyorum? Herkes bir elini taşın altına koysun. Sadece benimle mi düzelecek dememek lazım. (Ders kitaplarında sıfır atık) Müfredatta vardı aslında, ama lise döneminde vardı iklim değişikliği, kapsamını geliştirdiler.

DEPREM BÖLGESİ ÇALIŞMALARI: (Deprem binalarının geri dönüşümü ve BM) Habitat İcra Direktörüyle birlikte gittik bölgeye. Habitat’ın elemanları zaten bizim bölgede çalışıyorlar. Zaten belli yapılacak şey, Bakanlığımız yapıyor, yani demiri ayrıştırıp tekrar kullanıma sokacaklar, betonu toz hâline getirip tekrar kullanacaklar. Cam atıkları, ahşap atıkları, tekstil atıkları... Hepsi dönüşüm olacak. (Ne kadar zaman alır?) Ayrıştırma için bir şey diyemeyeceğim, bir yandan da evler yapılıyor çünkü. Yani her şey birden yapılıyor, zaman vermek zor.

METAL MUTFAK SETLERİ: (Yeni projeler olur mu?) IOM Uluslararası Göç Örgütü direktörü ile görüştük. Tam bunları konuştuk, bizim halihazırda yaptıklarımızı söyledi. Çadırların mutlaka geri dönüşmelerini üstleniyoruz, hiçbir çöp bırakmayacağız dediler. Bu önemliydi. Bir de ben şimdi çadır ve konteynırlarda tek kullanımlık yerine metal mutfak setlerinin dağıtımına önem veriyorum.

‘Torunum Aybüke tasarruf avcısı’

Sıfır Atık Projesi konusunda gençlere ve çocuklara büyük görevler düştüğünü belirten Erdoğan, çocukların tasarruf avcılığına yönelik örneklerin dile getirilmesi üzerine de “Hay maşallah, işte böyle olması lazım” dedi.

“Sizin evde tasarruf avcıları var mı?” sorusu üzerine de Erdoğan, “Aybüke’de de (torunu) var” yanıtını verdi. Bunun üzerine Sümeyye Erdoğan ise “Tasarruf avcısını duymadım, ama oluyor zaman zaman” dedi. Emine Erdoğan “Çocukları yetiştirirsek artık, inşallah geleceğimiz onlara emanet, inşallah kurtarırız geleceğimiz” diye konuştu.

Sıfır Atık Projesine daha çok kadınların sahip çıktığının belirtilmesi ve “bu bir kadın hareketi diyebilir miyiz?” diye sorulması üzerine Emine Erdoğan, “Evet, çok haklısınız. Böyle de diyebiliriz” dedi.

Emine Erdoğan, New York’ta  Abdullah Karakuş’a konuştu.