650 gemilik kara gün dostu
Dörtyol'daki BOTAŞ'ın LNG ve petrol transferi yaptığı tesisleri gezdik. Bir gemi düşünün 650 geminin vereceği gazı şebekeye 1 depolamasıyla verebiliyor ve bu Akdeniz bölgesine 3 ay yetecek gaz. Bu gemi Türkiye'nin FSRU gemisi olan Ertuğrul Gazi...
Hatay Dörtyol'daki Ertuğrul Gazi gemisi dışardan bakınca 295 metre boyunda 46 metre genişliğinde bir gemi. Ama içine girince 650 geminin yapacağını tek başına yapan bir yüzen fabrika gibi.
BOTAŞ Genel Müdür Yardımcısı Talha Pamukçu ve Bölge Müdürü Mehmet Tecimen ile Dörtyol'daki enerji üssünü gezdim. Dörtyol'daki tesis 1967 yılından itibaren var ama son yıllarda teknolojik açıdan modern hale getirilmiş. Dünyada aynı anda hem petrol hem de gaz operasyonu yapılan uluslararası tek terminal burasıymış.
2.5 kilometrelik iskele
Geminin bulunduğu alana gitmek için 2.5 kilometrelik iskelede ilerliyorsunuz. Önce 1.5 km mini vagon sistemi ile petrol iskelesine ulaştık. İskele ise denizden 6 metre yükseklikte. Sonra yaklaşık 1 kilometrede yürüyerek FSRU gemisi olan Ertuğrul Gazi'ye ulaştık. Bu esnada iskelede gaz ve petrol boru hattını da yakından görüyoruz. FSRU'nun olduğu yerde deniz derinliği ise büyük gemilerin yanaşması için yaklaşık 25 metre.
Biz oradayken Cezayir'den gelen LNG gemisinden Ertuğrul Gazi'ye aktarma yapılıyordu. Yani gemiden gemiye LNG transferi. Ertuğrul Gazi de bunu gaza çevirerek boru hattına gönderiyor. Aynı zamanda Güneydoğu'dan çıkan ham petrol ise yanaşan gemiye aktarılıyordu. Yani aynı anda farklı 2 gemi ile ilgili transfer güvenli bir şekilde gerçekleşiyor.
Bu tesislerde boru hatlarına bağlı kalmadan farklı kaynak ülke ya da spot piyasadan gaz tedarik edilebiliyor. Ertuğrul Gazi gemisi 170 bin metreküp LNG depolama kapasitesine sahip. Bu 110 milyon metreküp gaz formundaki miktara eşit. Yani sıvı olarak gelen LNG 600 kat artışla gaza çevriliyor. Bir gemi 600-650 geminin getireceği gazı direkt kullanılacak şekilde boru hatlarına verebiliyor. Hem de 4 günde. Bu da kışın Türkiye'nin yüzde 10'luk gazını vermek demekmiş. Yüzen fabrika gibi olan Ertuğrul Gazi'nin günlük gazlaştırma kapasitesi 28 milyon metreküp.
Fazlalaşarak gaz oluyor
Gemiyi fabrikaya benzeten Genel Müdür Yardımcısı Talha Pamukçu, "Burası aynı zamanda Türkiye'nin yerli petrolünün ulusal ve uluslararası pazara taşındığı nokta. Dünyada aynı anda hem petrol hem de gaz operasyonu yapılan tek terminal burası.
LNG, gazın 600 kat sıvılaştırılmış hali. Gemimiz hem LNG depolama yapıyor hem de karaya naklederek direkt şebekeye bağlıyor.
Adana, Hatay, Antep, Maraş gibi bölge illerinin bir yıllık gazını verebilir tek geminin depolanmasındaki gazdan. Akdeniz Bölgesi'nin ise tek gemiyle 3 aylık gazını verebilir. Tek başına tek gemiyle. Bizdeki FSRU gemisinden dünyada 40 tane var. Ama en son teknoloji ve çevreci gemi bizde. Geminin altında 3 ayrı tank var" diyor.
Gemi 13 katlı
İskele operasyonlarının izlendiği kontrol merkezini de gezdik. Mühendisler, LNG gelişinden gaz haline dönerek şebekeye verilmesine kadar her şeyi anlattı. 35 kişi vardiya halinde çalışıyormuş gemide ve 3 ay gemiden çıkmıyorlarmış. Çalışanların vakit geçireceği sosyal alanlar isteklere göre gemide oluşturuluyormuş. Gemi 1 yıldır, tesis 4 yıldır LNG için devredeymiş. -163 derecede depolanıyormuş doğalgaz LNG olarak. Temmuz 2021'den itibaren çalışan Ertuğrul Gazi'nin bugüne kadar 1.1 milyar metreküp gaz verdiğini belirten Pamukçu, "Teknolojik bir gemi. Aynı zamanda kargo gemisi de. Uluslararası limanlardan da LNG getirebilir. LNG götürüp boşaltabilir.
Yüzen depolama ve gazlaştırma ünitesi. Bütün işlemi yapıyor. Sıvı olan LNG'yi gazlaştırıyor. Karada da LNG terminalleri var. Ama depolama için çok büyük alan gerekiyor. Bu geminin yaptığı iş için binlerce dönüme tanklar koymak gerekiyor. Saros Terminali de bu yıl devreye girecek. Bu gemi orada da çalışabilir. Bu geminin üstünlüğünden biri de o. Kara terminalinin böyle imkanı yok" diyor.
Gaz sorunumuz yok
Enerjide gazlaştırma ve sıvılaştırmanın çok önemli olduğunu belirten Talha Pamukçu, "Bir gazı sıvılaştırmadan deniz yoluyla taşımaya kalksak 600-650 gemiyi peşpeşe koymak gerekiyor. Biz bunu tek gemiyle sisteme veriyoruz. Gemi 3 futbol sahası büyüklüğünde" dedi.
Türkiye'nin gaz sorunu olup olmadığını sormam üzerine Pamukçu, şunları söyledi: "Son 5 yılda yatırımlar yapıldı. Boru hatları ve LNG yatırımları var. Depolamalar var. 3'te 1'ini LNG terminalleri ile karşılayabiliriz. 4 terminal var. Depolarımız zor gün dostu bu anlamda. Yani kara gün dostu. Depolar da yine 3'te 1'i günlük ihtiyacı karşılayabilecek kapasitede. Gazda bir sıkıntımız olmayacak inşallah. Gaz sorunumuz yok" dedi.
Çevreci gemi
Gemide her hafta yangın talimi yapılıyormuş. Pamukçu, "Gemi kendi elekriğini üretiyor. Ayrıca çevreci. LNG'yi gazlaştırmak için sıcaklığa ihtiyaç var. Glikonlu su ile gazlaştırma yapılıyor. Bu da doğaya zarar vermiyor. Deniz suyu sıcaklığına zararı olmuyor. Bir de sıfır atık yapısı var geminin. BOTAŞ ayrıca çevreci olması ve enerjiyi verimli kullanması nedeniyle 19 uluslararası ödül aldı. 2023 yılı itibariyle BOTAŞ tüm Türkiye'de kullandığı enerjinin yüzde 100'ünü karşılayacak. 1 milyona yakın ağaç diktik" diyor.
