Menopoz Alzheimer riskini arttırıyor mu?

Bu yazımı menopozun Alzheimer hastalığı riskini artırdığı saptanan çok yeni bir çalışmanın sonuçlarına ayırmak istedim. Alzheimer hastalığı son dönem üzerinde en fazla çalışma yapılan konuların başında gelmektedir. Menopoz da her kadının yaşamak zorunda kaldığı bir hayat dönemi olması dolayısıyla bu ilişki önemli. En azından bu dönemde koruyucu tedbirleri artırararak, riski normal düzeylere çekmek açısından uyarı niteliğinde.

PLoS One dergisinde bu ay yayımlanan bir çalışmanın sonucuna göre, menopozla ilgili metabolik beyin değişikliklerinin Alzheimer hastalığı riskini artırabileceği öne sürüldü.

Yapılan çalışmada(New York/ABD) menopoz dönemindeki kadınların beyin metabolizması incelendi. Menopoz dönemi ve sonrası kadınların beyninde Alzheimer hastalığında tutulum gösteren alanlarda hipometabolizma (metabolizma azlığı) gözlendi. Bu bulguların mitokondriyal sitokrom oksidaz aktivitesinin azlığı ile ilişkili olduğu öne sürüldü. Biliyorsunuz mitokondri yaşlanma ile ilişkisi en kuvvetli hücre parçasıdır. Bu bulgular menopoz dönemindeki kadınlarda endokrin yaşlanmanın etkisinin kronolojik yaşlanmadan daha baskın olduğunu göstermektedir.

Çalışmanın sonuçları dikkate alındığında menopoz dönemi sadece doğurganlığın azalmasına sebep olmamaktadır. Aynı zamanda Alzheimer hastalığı riskinin arttığı bir döneme denk gelmektedir. Alzheimer hastalığına karşı koruyucu önlemler almak bu dönemde çok daha fazla önem kazanmaktadır.

Kadın olmak Alzheimer hastalığı risk faktörlerinden ikinci en sık sebeptir. Menopoz dönemindeki östrojen eksikliğinin de buna katkısı olduğu düşünülmektedir. Yapılan bu çalışma, perimenopoz-menopoz geçiş döneminin, Alzheimer hastalığı için cinsiyete spesifik risk faktörlerinden olduğunu göstermektedir.

Yapılan çalışmayı özetlersek; toplamda 43 sağlıklı birey katılmıştır. Katılımcılardan 15’i yaş ortalaması 47, premenopozal dönemde (menopoza girmemiş) kadınlardan oluşan kontrol grubu idi. İkinci grup olan 14 kadın perimenopozal dönemde (menopoza geçiş dönemi) ve yaş ortalaması 50 idi. Üçüncü grup olan diğer 14 kişi ise postmenopozal dönemde (menopoza girmiş) yaş ortalaması 57 idi. Her üç grubun beyin metabolizması incelendiğinde, menopoz dönemi ve sonrası kadınlarda Alzheimer hastalığında tutulum gösteren alanlarda (posterior singulat, parietotemporal, frontal) metabolizma düşüklüğü gözlendi. Bu tutulum menopoz sonrası grupta daha belirgindi. Menopoza girmemiş olan grupta ise beyin metabolizması tamamen normaldi. Ayrıca uygulanan hafıza testlerinde menopoz dönemi ve sonrası kadınların skorları, menopoz öncesi kadınlara oranla daha düşüktü.

Bu çalışmaya göre, Alzheimer hastalığının kadınlarda iki kat daha fazla görülmesi, menopoz sonrasının neden olduğu beyin değişiklikleri ile ilgili olabilir.

Mevcut çalışmanın katılımcılarından hiçbirisi menopoz sonrası HRT (hormon replasman tedavisi-östrojen hormonu desteği) almamıştı. Bu da bize menopoz dönemi ve sonrası östrojen tedavisinin Alzheimer hastalığına karşı koruyucu olabileceğini göstermektedir. Bu konuda yapılmış başka çalışmalar da mevcuttur. Bu kararın disiplinler arası verilmesinde fayda vardır. Konuyu sadece Alzheimer hastalığı açısından ele almak sakıncalıdır. Menopoz sonrası östrojen tedavisi, her birey için eksi ve artıları ile birkaç hekim tarafından değerlendirilip, o şekilde verilmelidir.

Bu çalışma menopoz dönemi ve sonrası antioksidandan zengin beslenmenin de önemini ortaya koymaktadır. Alzheimer hastalığı riskinin arttığı bu dönemde koruyucu tedbirleri ne kadar uygularsak, o kadar faydalı olacaktır.

Sağlıkla kalın!