Yazarlar
Çocuğumuza Neden Aşı Yaptırmalıyız?
Günümüzde çocuklara aşı yaptırma konusu ebeveynler arasında çok tartışılıyor. Aşının olası yan etkileri yüzünden zararları, ilaç endüstrisine güvensizlik bizi bu noktaya getirdi. Bana bu soru çok fazla sorulduğu için işi bilenine sorup, size sadece fikrimi aktarmak yerine, hekimliğine çok güvendiğim teyzemin (Prof. Dr. Onur Özgenç – Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji) bakış açısını da aktarmak istiyorum.
Öncelikle, ben her iki oğluma da doğduklarından itibaren tüm aşılarını yaptırıyorum. İstanbul gibi kalabalık bir şehirde yaşarken, yediğimiz gıdalara güvenemediğimiz bir dönemdeyken ‘aşısız çocuk’ büyütmenin ciddi riskli olduğunu düşünüyorum. Sebebi de teyzemin cevaplarında saklı, buyurun...
Haberin Devamı
Aşı nedir?
Aşının ne olduğunu hepimiz biliyoruz gibi düşünsek de, etrafımdaki kişilere, aşının ne olduğunu sorduğumda bilinçli cevaplar alamadığımı fark ettim. O yüzden ilk olarak bu sorunun cevabını öğrenmek gerekiyor diye düşünüyorum. Teyzem anlayabileceğimiz basitlikte şöyle açıklıyor: ‘‘Vücudumuzdaki mikroorganizma veya mikrop dediğimiz küçük canlılar organizmada çoğalıp, vücuda zarar verdiklerinde enfeksiyon oluştururlar. Vücudumuzda milyonlarca küçük canlı mikroplar var, fakat flora dediğimiz bu canlılar vücudumuza zarar vermiyor, aksine vücudumuzu enfeksiyon hastalıklarına karşı koruma görevi üstleniyorlar. Aşı; virüslerin-bakterilerin zayıflatılmış veya öldürülmüş halidir. Bu mikroplar vücudumuza çeşitli yollarla uygulandığında, vücudun bağışıklık sistemini güçlendirip, koruma sağlıyorlar. Bağışık vücut, bağışık yanıt veriyor ve enfeksiyonlara karşı bizi koruyor.’’
Aşı vücutta nasıl koruma sağlıyor?
‘‘Aşı uygulandıktan sonra vücutta antikor dediğimiz reaksiyon cisimcikleri gelişiyor. Kişi, enfeksiyon etkeniyle karşılaştığında, bu antikorların bellek hücreleri, enfeksiyonu hatırlıyor ve hastalığa karşı bağışık yanıt vererek, bizi hastalıktan koruyor.’’ Aşının ne olduğunu, mantığı, vücudumuzu nasıl koruduğunu öğrendiğimize göre, esas konumuza; yani ‘‘Aşı yaptırmazsak ne olur?’’ sorusunun cevabını bulmaya geçebiliriz.
Haberin Devamı
Neden aşı yaptırmalıyız?
Artık hekimler de fikir ayrılığına gittiği için ve çocuğumuzu götürdüğümüz doktorun da aşıya karşı olmasıyla, çocuklara aşı yaptırma fikrinden uzaklaşan ebeveynler olduğunu biliyorum. Arkadaşlarım bana gelip, sorduklarında ben onlara kısaca ‘‘Günümüzde, yaşam koşullarımız da göz önüne alındığında, aşı yaptırmamak, yaptırmaktan daha tehlikeli.’’ diye yanıtlıyorum. Teyzem: ‘‘Aşı son 300 yılın, koruyucu hekimlikte, tıbbın en önemli buluşlarından biri. Aşı bizi bir çok ölümcül hastalıktan veya bu hastalıkların ciddi komplikasyonlarından korumakta. Örneğin kişi, Influenza Menenjiti geçirirse, bu çocukta beyin işlevlerinde bir bozukluk gelişebilmekte veya çocuk felci dediğimiz Polio enfeksiyonu geçirdiğinde çocukta kalıcı felçler gelişebilmekte, hamile bir anne hamileliği sırasında Kızamıkçık (Rubella) enfeksiyonu geçirirse, bebeğinde kalıcı kusurlar oluşabilmekte, kızamık hastalığını geçiren bir bireyde ansefalit veya beyin iltihabı dediğimiz komplikasyon gelişebilmekte. Ancak birey aşılanıp, bu enfeksiyonlara karşı bağışıklık oluşturduğunda, bu yan etkilerin hiçbiri gelişmemektedir. İşte bu nedenlerle aşı olunmasını öneriyoruz.’’ diye cevapladığı örnekleri bizzat deneyimlemiş birisi olarak, ileride yaşanabilecek ciddi hastalıklara karşı, önlem alma imkanımız varken(aşı bulunmuşken), bunu uygulamamız gerektiğini söylüyor. Ben bunu tıpkı hastalandığımızda ilaç kullanmamız gibi görüyorum. Tüm ilaçların prospektüslerinde bir sürü yan etki yazar ama biz o yan etkileri düşünmeden, çoğu zaman okumadan, o ilacı kullanırız. Veya sezaryen veya normal doğum sırasında uygulanan epiduralin yaşatabileceği komplikasyonları düşünmeden, o ağrı kesiciyi yaptırıyoruz. Tabii burada cevap olarak, ‘‘Ama orada çekilen bir ağrı veya yaşanılan bir hastalık var. Aşı, olmayan bir şeye karşı korumak amaçlı yapılıyor, olacağı ne malum?’’ diyebilirsiniz. Ama bir ömür ya hastalık olur da, sonra daha ciddi bir problemle karşılaşırız diye stresle yaşamaktansa, aşıyı yaptırtıp, çocuğun hastalığı hiç geçirmeyecek olması, geçirse de çok hafif atlatabilecek olması içinizi rahatlatmaz mı? Çünkü aşı yaptırmadığınız taktirde, yukarıdaki örnekten yola çıkarak, Menenjit geçiren çocuğunuz ağır geçirdiği için beyin işlevlerinde bir hasar oluşması durumundaki aldığınız sorumluluk ve vicdan azabı sizi çok üzmez mi?
Haberin Devamı
Aşının amaçları nelerdir?
‘‘Kişiyi aşı yoluyla bağışıklayarak, bulaşıcı hastalıklardan korumuş oluyoruz. Bu aşının temel amacı ama diğer önemli faydası ise toplumu salgın hastalıklara karşı korumak. Çeşitli nedenlerle aşılanamayan veya aşılanmayan bireyleri de hastalıklara karşı korumuş oluyoruz.’’ diye yanıtlayarak, aşı sayesinde, toplumda enfeksiyon hastalıklarının yayılmasını önlememize de dikkat çekiyor.
Kızamık Hastalığı
‘‘Bize bir hastalık üzerinden örnek verir misin?’’ dediğimde; ‘‘Mesela Kızamık hastalığının kuluçka dönemi 10-12 gün, yani kişi Kızamık enfeksiyonuyla karşılaştıktan 10-12 gün sonra hastalık belirtilerini yaşayabilir. Ancak bu hastalık etkeniyle karşılaşan kişi (vücuduna Kızamık virüsü bulaşmış kişi) 7 gün sonra bu hastalığı başka birisine bulaştırabilir. İlk döküntü çıkışından 5 gün sonraya kadar bu bulaş süresi de devam etmekte. Ve tüm enfeksiyon hastalıklarında süreler farklı seyrediyor. Kızamık hava yoluyla bulaştığı için en bulaşıcı hastalıklardan birisi. Ancak aşılanmış birey hastalıktan korunmuş olacaktır.’’ Aralık ayında Kızamık hastalığı ve bulaş yollarıyla ilgili daha ayrıntılı bilgileri aktaracağım; takipte kalın. Ama burada bunu yazmamın sebebi; hava yoluyla, yani hızla bulaşabilecek bir hastalığı, daha biz fark etmeden (kuluçka dönemindeyken), başkasına bulaştırabiliyoruz ve bu bulaştırma süreci çok uzun bir süre. Bu zaman zarfında karşılaştığımız, aşısız herkese Kızamık’ı bulaştırma riskimiz var. Aşısız toplum, eşittir salgın hastalık anlamına geliyor.
Aşının vücuttaki yan etkileri nelerdir?
Yine biz ebeveynleri en çok geren, ürküten soruya geldik. Yukarıda da anlattıklarımızı desteklen cevabı şöyle: ‘‘Her ilaçta olduğu gibi aşının da bazı yan etkileri vardır, ancak aşının oluşturduğu yarar, bu yan etkilerin çok daha üstündedir. Aşılanan kişinin, aşı yerinde lokal olarak kızarıklık, kaşıntı, döküntü gibi reaksiyonlar gelişebilmekte, çocukta hafif ateş yükselmeleri, bağırsak rahatsızlıkları oluşabilmekte, çok az sayıda da daha önemli yan etkiler ortaya çıkabilmektedir. Fakat bizim burada yaptığımız, kar zarar dengesidir. Aşılanmanın karı azımsanamayacak kadar fazladır.’’
Enfeksiyon hastalıklarından korunmada en önemli aracın aşı olduğunu öğrendiğimize göre (eğer ömrümüz boyunca, tek başımıza temiz bir fanusun içinde yaşamayacaksak), önümüzdeki haftalarda da ‘‘Enfeksiyon hastalıkları nasıl bulaşır ve aşıdan başka korunma yöntemleri nelerdir?’’ sorularına cevap buluyor olacağız.
Haftaya da Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı bakış açısıyla ‘‘Neden aşı yaptırmalıyız?’’ sorusunun yanıtını öğreniyor olacağız. Oğullarımın doktoru Doç. Dr. Sinan Mahir Kayıran’ın görüşlerini sizlerle paylaşacağım.
