Kanser hastalığında beslenme

Hayatımızın her sürecinde olduğu gibi hastalıklar sürecinde de beslenmemiz oldukça büyük önem taşımaktadır. Kanser hastaları bu süreçte hastalığı/tedaviyi anlamaya çalışırken beslenmeyi ihmal edebiliyorlar. Bu süreçte sağlıklı ve dengeli beslenme ile;

•Kendinizi daha iyi hissedip, güçlü ve enerjik olmanızı sağlar.

•Kilonuzun korunmasıyla vücudunuzdaki besin öğelerinin ve kasların da korunması da sağlanıp tedaviden en az yan etkinin alınması sağlanır

•Enfeksiyon riskinin sağlıklı besinlerle en aza indirgenmesi sağlanır.

•İyileşme sürecinin daha hızlı ve kolay olması sağlanır.

1. KANSER HASTALARI NASIL BESLENMELİ?

Beslenmenizi çeşitlendirmek, ihtiyacınız olan birçok besin öğesini (vitamin, mineral, karbonhidrat, yağ, protein) en dengeli şekilde karşılamanın temel kuralıdır.

Beslenmenin bağışıklık sistemi üzerine etkisi bulunmaktadır. E vitamini ve selenyum gibi antioksidanlar, A vitamini, D vitamini, çinko, linoleik asit ve omega-3 yağ asitleri gibi beslenme faktörleri bağışıklık sisteminin işlevlerini düzenlemektedir.

Protein alımı arttırılmalı: Ameliyatlar, kemoterapi ve radyoterapi gibi işlemler nedeniyle zarar gören hücreleri iyileştirmek ve enfeksiyondan korunmak için kanserli hastaların protein gereksinimi daha fazladır. Kemoterapi sürecinde oluşan kansızlık için de özellikle kırmızı et ve yumurta tüketimi büyük önem taşımaktadır.

Sebze ve meyve tüketimi: Günde 3 porsiyon meyve ve 2 porsiyon da sebze alınarak vücudun ihtiyacı olan vitamin, mineral ve lif/posayı doğal yollarla karşılanmalı. Sebze ve meyvelerin mevsiminde tüketilip hormon içermemesine özen gösterilmeli.

Karbonhidratlar: Kompleks olarak alınmalı; Tam buğday ekmeği, tam tahıl makarnası, kahverengi pirinç, kuskus, arpa, yulaf, erişte ve kepek gibi tahıl ürünlerinin bağışıklık sistemine katkısı olacaktır.

Günde en az 2 LT su: Kemoterapinin zararlı etkilerini minimize etmek için özellikle tedavi sırasında en az 2 litre su için.

Besleyici değeri olmayan yüksek şeker ve yağ içeren yiyeceklerden uzak durun.

Yağ: Diyette yüksek miktarda yağ alınmasının bağışıklık sistemini bozduğu gösterilmiştir. Diyetle alınan doymuş yağların (margarin, iç yağlar vb.) alımının azaltılması bağışıklık sistemini iyileştirmektedir. Ayrıca balıkta bulunan OMEGA- 3 yağ asitlerinin (DHA, EPA ve CLA) meme ve kalın bağırsak kanseri başta olmak üzere bazı kanserlerin görülme sıklığını azalttığı, bazı kanser hücrelerini öldürdüğü ve bağışıklık sistemini uyardığı gösterilmiştir.

Şişmanlık, bağışıklık sistemi üzerine zararlı etkileri olduğu bilinen kalp ve damar hastalığı riskini arttırmaktadır. Bu nedenle fazla kilo alınmamasına özen gösterilmelidir.

Probiyotik olarak isimlendirilen bazı bakterileri içeren yoğurt ve kefir gibi süt ürünlerinin bağışıklık sistemi üzerine yararlı etkileri olduğu gösterilmiştir.

Buğday, mısır, domates, yer fıstığı, fasulye, muz, bezelye, mercimek, soya fasulyesi, mantar, pirinç ve patatesin içinde bulunan ve vücutta aktivite gösteren lektin olarak isimlendirilen proteinler, bağışıklık sistemini uyarmakta, kanserin büyümesi için gerekli damarlanmanın gelişmesini önlemekte ve kanser hücresinin ölümüne neden olabilmektedir. Bu özellikleri nedeni ile lektinler kansere karşı savaşta besinler içinde önemli yer tutmaktadır.

2. KANSER HASTALARI HANGİ BESİNLERİ TÜKETMEMELİ?

İçerisinde şeker bulunan her türlü yiyecek ve içecekten uzak durulmalı. (Tatlı içecekler, meyve suları, meşrubat, kola, şekerli gıdalar, şekerli yiyecekler) Beyaz ekmek, pastane ürünleri ve fırın mamullerinden tüketilmemeli.

Fast food tarzı yiyeceklerin yenmesi kesinlikle yasaklanmalı.

Patates kızartması, mısır gevreği, makarna, çikolata da yenmemesi gerekenler arasında.

Hazır çorba, krema, süt tozu, reçel, şurup, alkol ve her türlü tatlandırıcılar, meyve şurupları, gibi yiyecek ve içeceklerin kanser hastaları tarafından tüketilmemesi gerekenler arasındadır.

3. KEMOTERAPİ SÜRECİNDE NASIL BESLENMELİ?

Eğer iştahınız azaldıysa;

- Acıkmamış olsanız bile kendinizi yemek yemeye zorlamalısınız.

- Az miktarda sık sık yemelisiniz. Böylece daha çok besin almak kolaylaşacaktır.

- Ayaküstü yiyecekleri elinizin altında bulundurunuz, böylece canınız bir şey yemek istediği zaman kolayca ulaşabilirsiniz. Peynir ve kraker, meyve, yoğurt, muhallebi bunlardan bazılarıdır. Dışarı çıkarken yanınıza bisküvi, kraker ya da kuru üzüm gibi yiyecekler alınız.

- Kalorisi yüksek iyi kaliteli protein içeren besinleri (yumurta, et, yoğurt, peynir, kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya gibi kurubaklagiller, esmer ekmek) seçmelisiniz.

- Bazen yiyeceklerin biçimini değiştirmek onları daha iştah açıcı yapar. Örneğin, taze meyveyi bütün olarak yemek sorun yaratıyorsa, meyveleri komposto, püre, hoşaf olarak yiyebilirsiniz. Sütlü tatlılara dövülmüş ceviz fındık eklerseniz hacim değişmez fakat enerji ve protein değeri artar. Süte ve/veya yoğurda bal pekmez katarak yiyebilirsiniz.

- Dondurma, yoğurt ve sütlü tatlılar gibi soğuk yiyecekleri yemeye çalışınız.

KEMOTERAPİDE İLAÇLARIN

Yan etkileri artıran ve uzak durulması gereken besinler:

* Yağlı, acı, ekşi ve tatlı gıdalar -Sindirimi zor olan gıdalar (soğan, sarmısak, lahana, karnabahar, salatalık, bakla, kuru bakliyat, bezeyle, havuç, turp, fasulye gibi)

* Ekşi meyve ve sebzeler (domates, portakal, mandalina gibi)

* Baharat

* Bal

* Portakal suyu gibi asitli ve ekşi içecekler

* Çay, kahve

* Kola, gazoz gibi gazlı içecekler

* Kızartmalar

* Aşırı sıcak ve soğuk besinleri tüketmeyin

* Yapay madde bulunduran besinlerden ve içecekler

* Çiğ sebze-meyveler

* Aşırı sıcak ve soğuk besinler

Diyetisyen Bürge Çobaner

Medical Park Ankara Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı