Düzenli fiziksel aktivite kalp hastalıklarına bağlı ölüm riskini %20-35 azaltıyor

MLP Care hekimleri bu hafta "Spor ve Sağlıklı Yaşam" konusuna değinecek.

Düzenli fiziksel aktivite ve aerobik egzersiz eğitimi, geniş bir yaş aralığında sağlıklı bireyler, koroner risk faktörleri olan kişiler ve kalp hastalarında ölümcül ve ölümcül olmayan koroner olay riskini azaltır.

Sedanter yaşam tarzı, kalp hastalıklarının temel risk faktörlerinden biridir. Dolayısıyla, fiziksel aktivite ve aerobik egzersiz, hem sağlıklı kişilerde hem de kalp hastalığı olanlarda kalp hastalıklarından korumada çok önemli bir ilaç dışı tedavi yöntemi olarak önerilmektedir.

Sağlıklı bir yaşam sürmek için nasıl bir egzersiz programı izlemeliyiz?

Genel olarak kalp hastalıklarına bağlı ölümü azaltabilen orta şiddette fiziksel aktivite veya aerobik egzersiz miktarı haftada 2.5 ile 5 saat arasındadır. Bununla birlikte haftalık fiziksel aktivite/aerobik egzersiz toplam süresi uzadıkça gözlenen yararlar da artar.

Ayrıca fiziksel aktivite/aerobik egzersiz programı haftanın çoğu günleri boyunca dağıtılmalıdır. Haftalık toplam egzersiz miktarı bir günde yapılmamalıdır. Her biri 10 dakikadan daha uzun süren günlük egzersiz uygulamaları ile fayda daha belirgin olmaktadır.

Egzersiz süresini yaşa ve cinsiyete göre nasıl belirlemeliyiz?

Orta şiddette fiziksel aktivite ile kalp hızını maksimum hedefin yüzde 50-69’a çıkaran egzersiz miktarı anlatılmaktadır. Maksimum kalp hızını ise 220-yaş olarak hesaplayabiliriz. Örneğin yaşı 60 olan bir kimsenin maksimum kalp hızı 220-60=160/dk’dır. Bu kişinin orta yoğunlukta bir egzersiz için ulaşması gereken kalp hızı 160’ın yüzde 69’u, yani 110/dk’dır. Yani 60 yaşındaki bir kişinin kalp hızını 110/ dk. ya çıkaran egzersiz miktarı o kişi için orta yoğunluklu egzersizdir.

Sağlıklı bireylerde egzersizin kalp sağlığına faydası nedir?

Sağlıklı bireylerde hem fiziksel aktivite hem de kardiyorespiratuvar fitness düzeyinin artırılması, tüm nedenli ve kalp hastalıklarına bağlı ölümlerde doza bağımlı ve anlamlı bir azalma (yüzde 20-30) sağlar.

Kalp hastalığı geçirmiş kişiler spordan uzak durmak zorunda mı?

Daha önceden kalp krizi geçiren, by-pass olan, stent takılan ve kalp yetersizliği olan hastalar kardiyak rehabilitasyon programı dahilinde aerobik egzersiz programına alınmalıdır.

Egzersiz yoğunluğu ve süresi her hasta için hastanın klinik durumuna göre ayrı belirlenmeli ve bireyselleştirilmelidir. Ancak rehabilitasyon programına alınacak hastalar ilaç, stent by-pass gibi tıbbi tedavisi yapılan ve istirahatte göğüs ağrısı, nefes darlığı olmayan stabil hastalar olmalıdır.

DÜŞÜK RİSKLİ HASTADA AEROBİK EGZERSİZ STENT TEDAVİSİ KADAR ETKİLİ

Yapılan bir çalışmada en az 3 ay süren aerobik egzersiz programlarıyla kalp krizi geçiren, stent takılan veya by-pass olan hastalarda ölüm riskinde yüzde 35 azalma sağlandığı gösterilmiştir. Düşük riskli hastalarda aerobik egzersizin klinik durum ve kalp kası beslenmesini iyileştirme ve kardiyovasküler olayları azaltmada en az stent tedavisi kadar etkili olduğu gösterilmiştir.

Kalp sağlığı ve spor ilişkisi nasıldır?

Düzenli aerobik fizik aktivite, iş için gerekli enerjiyi elde etmede oksijen kullanma yeteneğinin artmasına bağlı olarak, egzersiz performansında iyileşmeyle sonuçlanır.

Egzersizin olumlu etkileri şunlardır:

· Koroner arterlerin iç çapı genişler.

· Mikrodolaşım güçlenir.

· Endotel işlevlerinin düzelmesi ile kalp kası beslenmesi artar.

· Kan plazma hacmi artar.

· Kanın akışkanlığı artar.

· Trombosit (pıhtılaşma hücreleri) kümelenmesinde azalma ve pıhtı eritici kapasitede iyileşme yaparak koroner tıkanma riskini azaltır.

· Otonomik dengenin düzenlenmesi ile aritmi riskini de azaltır.

· Normal tansiyonlu kişilerde hipertansiyon gelişiminin gecikmesi veya önlenmesi, Hipertansif hastalarda kan basıcında düşürür.

· İyi kolestrol olan HDL kolesterol düzeylerinin artırır.

· Vücut ağırlığının kontrol edilmesine yardımcı olur.

· İnsüline bağımlı olmayan diyabet gelişme riskinde azaltır.

· Kalp hastalıklarının bilinen birçok risk faktörü üzerinde olumlu etkisi vardır.

KALP SAĞLIĞINA İYİ GELEN SPORLAR

Hangi sporlar kalp sağlığına iyi gelir?

Fiziksel aktivite/aerobik egzersiz örnekleri olan doğa yürüyüşü, koşma veya jogging, paten, bisiklet, kürek, yüzme, kayak ve aerobik dersi gibi sporla ilişkili aktiviteler kalp sağlığı açısından oldukça faydalıdır. Aynı zamanda çevik adımlarla yürüme (postacı yürüyüşü), merdiven çıkma, daha fazla ev ve bahçe işleri yapma ve aktif yaratıcı faaliyetlere katılma gibi yaşam tarzıyla ilgili aktiviteleri de kalp sağlığı açısından oldukça faydalıdır.

Spor yaparken hangi şikâyetleri alarm olarak alıp doktora gitmeliyiz?

Spor yaparken göğüs ağrısı, baş dönmesi, baş ağrısı olursa sporu bırakıp doktora gitmeliyiz. Özellikle göğüs kafesi içerisinde baskı, sıkışma, yanma tarzı ağrılar kalp krizinin belertişi olabilir.

Spora başlamadan önce nasıl kontrollerden geçmeliyiz?

Spora başlayacak her birey doktor muayenesi ve EKG’den sonra spora başlamalıdır. Egzersiz testi gibi daha ayrıntılı bir tarama sedanter yaşayan, kardiyovasküler risk faktörleri olan veya güçlü yoğunlukta aktiviteler yapmak isteyen kişilere yapılmalıdır. Sadece zaman zaman egzersiz yapan bireylerde egzersiz sırasında veya sonrasında akut koroner olaylar ve ani kardiyak ölüm riski artıyor gibi görünmektedir.

Kilo fazlalığı olan, diyabetik hipertansif, sigara içen ve kolestrol yüksekliği olan kişiler spor yapacaklarsa nelere dikkat etmelidirler?

Beden kitle indeksi [ağırlık (kg)/boy (m)2 ] vücut ağırlığının kategorilerini tanımlamak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Yetişkinlerde, BKİ 25 ile 29.9 arası aşırı kilo, 30’un üzeri ise obezite olarak tanımlanır.Tüm nedenlere bağlı ölüm BKİ 20-25 arasında en düşüktür. Daha fazla kilo kaybı koruyucu kabul edilmez.

Obez kişiler ayrıntılı kardiyak muayeneden geçtikten sonra düşük yoğunluklu ve kontrollü egzersiz programlarına alınmalıdır. Çünkü obez kişilerde egzersize bağlı yaralanmalar sık olmaktadır.

Kontrolsüz hipertansiyonu ve şeker hastalığı olan hastalar egzersiz yapmamalıdırlar. Tansiyon ve şekerleri kontrol altına alındıktan sonra ayrıntılı bir muayene ve gerekirse efor testinden sonra egzersiz programlarına başlamalıdırlar. Sedanter bireyler ve kardiyovasküler risk faktörleri olanlarda düşük yoğunluklu aktiviteler ile başlanması önerilir.

Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Halit Zengin
VM Medical Park Samsun Hastanesi