Harita bomboş, üzerinde neredeyse hiç uçak yok! Tibet'in az bilinen 3 ilginç sırrı
10.09.2023 - 06:59 | Son Güncellenme:
Hava trafiği her geçen gün daha da büyüyor, hava yolları şirketleri ile uçak üreticileri de uçuş maliyetlerini düşürmek adına yeni rotalar, yeni teknolojiler üzerine çalışıyor. Ancak tüm bunlar yaşanırken dünya üzerindeki bir noktada neredeyse hiç uçak uçmuyor. İşte uçak takip sitesi Flightradar24'e bakıldığında haritada bomboş görülen Tibet semalarının ardındaki 3 ilginç sır.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Doğası gereği sınır tanımayan ve her geçen gün yolcu sayısının artmasıyla birlikte büyüyen havacılık sektöründe uçuş rotalarının planlanması oldukça karmaşık ve önemli konuların başında geliyor. Kimi zaman çevresel kimi zaman da politik sebepler nedeniyle oluşan olumsuz durumlara bağlı olarak yeniden hesaplanmak zorunda kalan her rota uçuş saatlerini ve uçuş maliyetlerini ise artırıyor. Günümüzde havacılık meraklısı binlerce kişi, uçak takip sitesi Flightradar24 gibi ücretsiz uygulamalar üzerinden yeterli donanıma sahip olan uçakları yani dolayısıyla ticari uçakların uçuş rotalarını da takip edebiliyor. Bu uygulamaları kullananların gözüne ilk takılan şey ise Çin'deki Tibet Özerk Bölgesi üzerinde neredeyse hiç uçak uçmaması. Devasa bir alanın uçaklar tarafından tercih edilmemesinin nedeniyse aslında oldukça basit.
SADECE BİRKAÇ UÇAK UÇUYOR
Günümüzde 'Tibet Platosu' olarak bilinen coğrafya seyrek nüfuslu ve dağlık bir alan olarak biliniyor. Bölgenin ortalama yüksekliğinin 4 bin 500 metre olması sebebiyle daha alçakta kalan alanlarda kolaylıkla yapılabilen işler, barındırdığı riskler sebebiyle bu bölgede zorlu bir hal alabiliyor. Bunlar arasında hava yolu taşımacılığı da yer alıyor.
Çin nüfusunun sadece yüzde 0.2’sini barındıran Tibet Özerk Bölgesi'nin başkenti Lhasa’da uluslararası bir havalimanı bulunuyor olsa da bölgeye yapılan uçuşlar genellikle Çin içinden gerçekleşiyor. Bölgedeki hava yolu taşımacılığında ise listenin başında 2010 yılında kurulan ve filosundaki 39 uçakla 24 noktaya uçuş gerçekleştiren Tibet Havayolları geliyor. Peki hava yolu şirketleri neden Tibet üzerinde uçmaktan kaçınıyor? Bu sorunun 3 farklı cevabı bulunuyor.
1- YÜKSEK İRTİFA VE ACİL DURUMLAR
Uçakların Tibet üzerinde uçmaktan kaçınmasının başlıca nedenleri arasında arazinin ortalama yüksekliğinin çok fazla olması geliyor. Uçaklar, çoğu zaman yaklaşık 5 bin metre yüksekliğe sahip olan bölgenin üzerinden uçmak yerine güneyinden ve kuzeyinden geçen rotaları kullanıyor. Ticari uçaklar, Tibet Platosu'nun bulunduğu yükseklikten çok daha yukarıda seyredebilecek yeteneğe sahip olsa da bu durumun nedeni olası bir acil durumda oluşacak risklerin önüne geçmek. Kabin basıncının düşürülmesi gerektiği durumlarda alçalması gereken uçaklar, bu ve benzeri olası acil durumlarda tehlikeden uzak bir alçalma yapabilmek için Tibet bölgesini kullanmamayı tercih ediyor.
2- ARTAN TÜRBÜLANS RİSKİ
Türbülans uçakların aniden irtifa kaybetmesine sebep olan atmosferik bir durum olarak biliniyor. Uçaklar, sağlıklı bir sefer için rüzgar ve hava akımlarına göre gökyüzünde seyrediyor ancak zaman zaman çeşitli nedenlere bağlı olarak bu seyir dalgalı hale gelerek uçağın gökyüzünde yükselmesine, alçalmasına ve sallanmasına sebep oluyor. Uzmanlar, iklim değişikliğinin de etkisiyle önümüzdeki yıllarda özellikle okyanus ötesi uçuşlarda türbülans gücünün yüzde 10 seviyesinden yüzde 40 seviyesine çıkacağı tahmin ediyor. Yine bununla birlikte türbülansı sıklığının yüzde 40 seviyesinden yüzde 170 gibi bir noktaya çıkacağı düşünülüyor.
Türbülans, herhangi bir uçuş rotasında meydana gelebilir. Ancak yüksek dağlık bölgelerde türbülans yaşanması riski daha yüksektir ve böyle bir alanda türbülansa girmiş bir uçak ciddi risklerle karşılaşabilir. Halihazırda yolcular için zaten rahatsız edici olan türbülans, böyle bir coğrafyada daha da rahatsız edici ve tehlikeli.
3- JET YAKITININ DONMA RİSKİ
Uçakların Tibet üzerinden geçmeyi tercih etmemesinin bir diğer nedeni de dağlık coğrafya ile bağlantılı. Hava sıcaklığının çok düşük olduğu alanda düşük bir ihtimal olsa da jet yakıtının donma riski bulunuyor. Günümüzde standart Jet A1 yakıtının donma noktası -47 derecede olarak biliniyor. Yoğunlukla ABD’de kullanılan Jet A yakıtının donma noktasının ise –40 olduğu belirtiliyor. Bu tür sıcaklıklara özellikle uzun süreler boyunca nadiren ulaşılır. Ancak zaten soğuk olan dağların üzerindeki rakımda bu risk daha da artıyor. Bölge içi ve bölge dışı kısa uçuşlar için bu önemli bir sorun değil ama uzun süredir havada olan uçaklar için sorun yaratabileceği ifade ediliyor.
Bu durum ilk bakışta çok büyük bir tehlike olarak görünmüyor olsa da jet yakıtının donması ciddi tehlikelere sebep olabiliyor. 2008 yılında, British Airways'in 38 numaralı uçuşu, yakıt karışımında oluşan buz kristallerinin motoru tıkaması sebebiyle Londra Heathrow Havalimanı’na acil iniş yapmak zorunda kalmıştı. Olay herhangi bir yaralanma veya can kaybı yaşanmadan sona ermiş olsa da sıcaklığın jet yakıtı akışı için ne kadar önemli olabileceği konusunda önemli bir hatırlatıcı oldu.
