Eyvah Çocuğum Şişmanlıyor! - 9 Maddede Obeziteyle Baş Etmenin Yolları

Sevgili anne-babalar, vücutta sağlığı bozacak ölçüde; anormal ve aşırı yağ depolanmasına; obezite & şişmanlık denir. 2000’li yıllara kadar şişmanlık, önemli bir sorun değilken; yeni yüzyılda en önemli halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Peki “neden bu kadar hızla artmaktadır? Nasıl önleyebiliriz? Ne yapmalıyız” diye soruyorsanız bu yazıyı okumalısınız.

Obezitenin tanımlanmış birkaç sebebi var. Sıklıkla ekzojen dediğimiz, yani fazla yemeye bağlı olan tipi görülüyor. Endojen obezitede ise hastalığa başka bulgular da eşlik ediyor. Burada benim ele almak istediğim konu ekzojen obezite. Yani fazla beslenmeye bağlı şişmanlık. Çünkü yaygın olan tipi bu demiştik ve kişinin-ailenin alacağı tedbirlerle önlenebiliyor.

Şişmanlıkta genetik miras çok önemli; ebeveynlerden birisi şişmansa çocuğun şişman olma riski %40’a çıkıyor. İkisi de şişmansa bu oran %80 oluyor. Demek ki şişman anne babalar daha fazla dikkat etmeliler. İkinci sebep şehir hayatının getirdiği yaşam tarzı. Nedir bu? Eve kapalı ve düşük fiziksel aktivite; sınırsız yiyecek sunumu. Aslında temel sorun bu. Yani sınırsız gıda tüketimi. Ve bunu yakamayan bedenin biriktirmek zorunda kalması. Bir de beslenme tarzımızdaki değişim olayı tamamlıyor. Süper market diyeti denen karbonhidrat ve doymuş-trans yağlardan oluşan besin tüketimi vücudun dengesini büsbütün bozuyor.

Sevgili ebeveynler, çocukluk çağı obezitesi yetişkinlerden çok daha farklı ve önemlidir. Henüz büyüme-gelişmesini tamamlamamış minik bedene çok zarar veriyor. Cilt altında ve iç organların etrafında biriken yağlar, sadece kilo artışına sebep olmuyor. Metabolik dengeyi alt üst ediyor.

Kan şekeri yüksekliği ve tip-2 diyabete zemin hazırlıyor. Metabolik sendrom yapıyor. Karaciğer yağlanması yapıyor. Kan yağlarında (kolesterol gibi) bozulmaya neden oluyor. Kalbi ve dolaşım sistemini yoruyor. Kas-iskelet sisteminde bozukluklara yol açıyor. Bağışıklık sistemini zayıflatıp sık enfeksiyonlara sebep oluyor. Bazı kanser türlerinde artışa yol açıyor. Solunum sisteminde kapasitenin azalmasına neden oluyor. Deride pişikler, renk değişiklikleri ve aşırı terlemeye neden oluyor. Kızlarda erken ergenlik, erkeklerde ergenlik gecikmesi yapıyor. Adelosanlarda psikolojik bozukluklara neden oluyor. Yani zarar vermediği sistem yok. Ve bunların sonucunda beklenen yaşam süresini kısaltıyor!

Peki ne yapmalıyız? Çocuğumuzu bu sinsi ve tehlikeli hastalıktan nasıl korumalıyız? Bunun cevabı maddeler halinde aşağıda:

Sorunun temeli genellikle bebeklikte atılıyor. İlk 6 ay yalnız anne sütü ile beslenen bebeklerde şişmanlık daha az gelişiyor. Erken ve uygunsuz ek gıda verilenlerde ise daha fazla görülüyor.

İnsan vücudu, ihtiyacı kadar gıdayı yakıyor. Fazlası yağ deposuna gidiyor. Çocuğunuz size “doydum” dedikten sonra onu daha fazla yemeye zorlamayın!

Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Bazal metabolizmayı hızlandırır. Yani kalori yaktırır-enerji tüketimini artırır. Sakın atlamayın!

Çocuğunuzu fast-food tarzı yemeklerden olabildiğince uzak tutun. Kızarmış patates yerine haşlanmış patates yapın. Kola yerine ayran tercih edin. Şekerli içecekler, kola, gazoz, hazır meyve suları aşırı miktarda şeker içerir ve yağlanma yaparlar; uzak durun.

Süpermarket diyeti dediğimiz bir beslenme tarzı hızla yayılıyor. Gofret, çikolata, bisküvi, kraker tarzı şeyler bunlar. Sadece kilo aldırmıyorlar. Yoğun miktarda doymuş-trans yağlar içerdikleri için kan yağlarını yükseltip erken yaşta kalp krizine ve inmeye sebep oluyorlar. Lütfen bunları yemeyin, çocuğunuza da yedirmeyin.

Obeziteye neden olan şeyin fazla beslenme olduğunu söylemiştik. Ama özellikle unlu-şekerli gıdalar, makarna, pilav, börek-çörek, tatlılar, çikolata gibi yiyecekler çok daha fazla şişmanlatıyor. Lifli-posalı gıdalar, taze sebzeler, çorbalar, baklagiller ve kararında yenen fındık-badem-ceviz ise tam tersine metabolizmayı dengeye sokuyor. Çocuğunuza günde birkaç porsiyon mevsim meyvesi yedirmeyi unutmayın.

Ekran karşısında yemek yemeyin, çocuğunuzun da yemesine izin vermeyin. Televizyon izlerken çok daha fazla yemek yediğimizi unutmayın.

Bir de probiyotiklerden bahsetmek istiyorum. Bilimsel çalışmalarda obezite ile barsak bakterileri arasında bir ilişki olduğu görülüyor. Ben probiyotik olarak hastalarıma evde yapılmış yoğurt, kefir, ayran öneriyorum.

Son olarak önerim; çocuğunuza aktif bir yaşam tarzı aşılayın. Bilgisayar başında oturarak değil parkta, bahçede oyun oynamasını destekleyin. Yürüme, bisiklete binme ya da yüzme çok etkili yağ yaktıran aktivitelerdir.

Sağlıkla kalın.

www.drferruhbas.com