Yazarlar
Ramazan'da Sıvı Tüketimi
Ramazan ayının sonlarına yaklaştığımız ve havanın iyice ısınmaya başladığı bu günlerde, sıvı dengesi, oruç tutan kişiler için en önemli konulardan biri. Günlük su dengesi, vücuda alınan ve vücuttan atılan sıvıların farkına eşittir. Özellikle günün uzun bir döneminde sıvı tüketmeyen oruçlu kişilerde, iftar ile sahur arasında yeterli sıvı tüketimine dikkat edilmezse, sıvı dengesinin bozulması ile ilgili çeşitli sorunlar görülebilmektedir.
Vücudumuz için gerekli sıvılar temel olarak 3 şekilde sağlanabilir. Bunlar:
Haberin Devamı
1. Sıvılardan su alımı: Sıvılarla günlük ortalama 2 litre sıvı alınmalıdır. Egzersiz ve sıcaklık artışlarında vücudun sıvı ihtiyacını karşılamak için daha fazla miktarda sıvıya ihtiyaç duyulmaktadır.
2. Besinlerden su alımı: Başta meyve ve sebzeler olmak üzere besinlerin çoğu suyun önemli bir miktarını içerir. Günlük ortalama besinlerden 1 litre su alınır.
3. Metabolizmadan gelen su: Gıdalar, enerji oluşumu için kullanıldığında karbondioksit ve suya kadar parçalanırlar. Bu su metabolik su olarak bilinir ve sedentar bir yaşam süren insanların günlük su gereksinmesinin yaklaşık %25’ini oluşturur. Günlük ortalama 300 ml. metabolik su oluşur.
Buna karşın vücuttan su idrar, deri, solunum ve dışkı ile atılır.
1. Deri yoluyla su kaybı: Egzersiz, ısı gibi uyaranlar sonucunda vücudun terlemesi sıvı kaybının en önemli yoludur. Terleme hızı; yaş, cinsiyet, vücut yüzeyi, egzersiz yoğunluğu ve süresi, ısıya uyum, çevre ısısı ve nem gibi her kişide birbirinden farklı olabilecek bazı faktörlere bağlıdır. Terleme ile sıvı kaybı vücudun bütün bölümlerinde meydana gelse de ter bezlerinin yoğun olduğu vücut bölgelerinde daha belirgin olur. Terleme ile su haricinde sodyum, potasyum gibi elektrolitler de kaybedilir.
2. İdrarla su kaybı: Normal şartlar altında böbreklerden günde filtre edilen 140-160 litre suyun yaklaşık olarak %99’u böbreklerden geri emilir. Sonuçta böbreklerden atılan idrar hacmi sağlıklı bir erişkinde günde 1-1.5 litre arasında değişir.
3. Solunum ile su kaybı: Solunan havanın dışarı verilmesiyle küçük su damlacıkları şeklinde yaklaşık günde 250-350 ml. su kaybı olur. Fiziksel aktivite bu atım miktarını daha da artırır.
Haberin Devamı
4. Dışkı ile su kaybı: Normal şartlarda bağırsaklar, yapıları gereği, gıdaların içeriğindeki sıvıların hemen tamamını emerek vücuda kazandırırlar ve bu nedenle ishal durumları haricinde dışkı ile sıvı kaybı göz ardı edilebilecek kadar önemsiz miktarlarda olur.
Kişinin Yeterli Sıvı Alıp Almadığı Nasıl Anlaşılır?
Kişilerin sıvı dengesinin değerlendirilmesinde kullanılan bazı yöntemler vardır. Bazı kan ve idrar tetkikleri ile kişinin sıvı dengesi ölçülebilse de en sık kullanılan pratik ölçüm metodu vücut ağırlık takibidir. İyi hidrate olmuş, enerji dengesi yerinde birinin gün içindeki kilo ölçümlerindeki değerler %1’den fazla oynamamalıdır. Günlük takip sırasında idrar rengi de en önemli verilerden bir tanesidir. Normal idrar rengi açık sarı olarak tanımlanırken sıvı kaybı belirginleştikçe idrarın da rengi koyulaşacaktır. Bununla birlikte idrarın rengini değiştirebilen gıdaların tüketimi, idrar rengi ile sıvı dengesinin değerlendirilmesinde yanlışlıklara yol açabilmektedir. Bunun haricinde kişinin cildinin kuruluk/nemlilik durumu, dilinin kuru/nemli görünümde olması, sıvı dengesi ile ilgili bilgi vermektedir.
Haberin Devamı
İdeal Sıvı Tüketimi
Kadınlar için 2.5 L/gün ve erkekler için 3.5 L/gün sıvı tüketimi, sıvı dengesinin korunması açısından önemlidir. Ancak bu rakamlar ortalama rakamlar olup bireylerin özel durumları, ihtiyaçları, fiziksel aktiviteleri göz önünde bulundurularak sıvı tüketilmelidir. Seçilebilecek en iyi içecek türü ise kaynağı bilinen, temiz sudur. Bunu ayran, taze sıkılmış meyve suları, sade soda, çay ve kahve izleyebilir. Şeker içeren gazlı ve gazsız içeceklerin zararlarından ötürü tüketilmemesini tavsiye ederim.
Aşırı sıvı tüketimi de nadir karşılaşılmakla birlikte sorun yaratabilmektedir. Özellikle sodyum düzeylerinde düşmeye neden olan bu durum da seyrek görülmekle beraber en az dehidratasyon (sıvı kaybı) kadar önemlidir.
Havaların ısındığı bu son Ramazan günlerini sağlıklı geçirmeniz dileği ile sağlıklı bir hafta dilerim.
Doç. Dr. Cem Arıtürk
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı
