Daracık sokaklardan su püskürterek geçiyor! Ülkeyi ikiye bölen 'kamyon' tartışması
10.10.2024 - 06:52 | Son Güncellenme:
Sosyal medyada konuşulan Çin'de çekilmiş görüntülerde kamyonların ardında bıraktığı gökkuşağı dikkatleri üzerine çekti. Şehirlerin dar sokaklarından geçen ve havaya su püskürten devasa kamyonların amacı elbette ki görsel bir şölen yaratmak değil. İşte ülkeyi ikiyi bölen kamyon tartışmasının ardındaki gerçek.
Derleyen: Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr - 'Gökkuşağı kamyonları', havaya yaydığı ince su damlacıkları ile şehirlerin kirliliğini azaltmayı hedefliyor. Fakat alışılmışın dışındaki çözüm, daha karmaşık bir tartışmayı da beraberinde getirdi. Bu araçlar özellikle yoğun hava kirliliği yaşayan şehirlerde çözüm olarak sunulurken, eleştirmenler ve çevreciler yöntemin yalnızca geçici bir iyileşme sağladığını ve sorunu kökten çözmediğini belirtiyor. Su kaynaklarının hızla azaldığı bir dönemde, bu kamyonların tonlarca su kullanarak atmosferdeki kirliliği azaltmaya çalışması ise eleştirilerin odak noktasında. Peki, Çin’in büyük şehirlerinde rastlanabilecek bu sis ve gökkuşağı perdesi, kirlilikle mücadelede bir ilerleme mi yoksa sadece bir yanılsama mı? Bu yöntem nasıl işliyor?
HAVADA BULUNAN TOZLARI TUTUYORMUŞ
Sis püskürten kamyonlar, Çin'de hava kirliliğiyle mücadelede dikkat çeken bir çözüm olarak ortaya çıktı. Bu kamyonlar, havaya ince su damlacıkları püskürterek havadaki büyük kirletici partikülleri yakalamaya çalışıyor. Yani püskürtülen su buharı ile toz parçacıklarının yere inmesi amaçlanıyor. O esnada ise kamyonu takip eden bir gökkuşağı oluşuyor. Hatta bundan dolayı 'gökkuşağı kamyonları' deniliyor. Başlangıçta inşaat ve madencilik sahalarında toz kontrolü için kullanılan kamyonlar, daha sonra şehirlerde hava kirliliğini azaltma amacıyla kullanıma girdi. Özellikle büyükşehirlerde her geçen gün artmakta olan hava kirliliği için etkili bir çözüm olarak görülüyor.
Gökkuşağı kamyonları, gökyüzüne mikroskobik su damlacıkları püskürterek havadaki zararlı partiküllerin yere düşmelerini sağlıyor. Özellikle küf, toz, polen gibi vücuda kolaylıkla giren 10 mikron boyutundaki parçacıklar ve bu tür parçacıkların yanması sonucu oluşan 2,5 mikron ile daha küçük boyutlardaki parçacıkların çekilip havanın temizlenmesi amaçlanıyor.
Kamyonların üstüne yerleştirilmiş olan sis topları sayesinde havaya püskürtülen su, geniş alanlara yayılıyor. Dolayısıyla şehirlerdeki hava kalitesi iyileştirilmeye, daha solunabilir bir hale getirilmeye çalışılıyor.
YÖNTEMİN BAŞARI ORANI ŞAİBELİ
Ancak uygulamanın çevresel etkisi oldukça tartışmalı. Bazı araştırmacılar, sis püskürtme araçlarının sadece belirli alanlarda etkili olduğunu, küçük ve daha tehlikeli parçacıkları yakalayamadığını ve o nedenle genel hava kalitesini iyileştirmekte yetersiz kaldığını belirtiyor. Kamyonların büyük partikülleri etkili bir şekilde yere indirebildiği konusunda hemfikir olunsa da daha küçük ve sağlığa en zararlı olan 2,5 mikron boyutlarındaki parçacıklar üzerinde aynı etkiyi gösteremediği düşünülüyor.
Sis püskürtme işleminin sadece kısa vadeli ve sınırlı bir bölgedeki hava kalitesini iyileştirdiği, yani kalıcı bir çözüm olmaktan uzak olduğu da öne sürülüyor. Birçok uzman ve araştırmacı sis toplarının hava kirliliği sorununun kökenine inmek yerine yalnızca yüzeyde bir rahatlama sağladığını, yeni bir çözüm geliştirilmesi konusunda çalışmalara bir an önce başlanılması gerektiği savunuyor.
Gökkuşağı kamyonlarının büyük oranda su ve enerji tükettiği de biliniyor. Mevcut bir sorunu çözmek amaçlı farklı sorunlara yol açabilecek bir çözüme gidilmesi, sürdürülebilirlik konusunda da çeşitli soru işaretleri doğuruyor. Özellikle Çin’in bazı bölgelerin su kaynaklarının kısıtlı olması, kısıtlı miktardaki suyun ise havayı temizlemek amacıyla kullanılması sert eleştirilere ve tartışmalara sebep oldu. Su kaynaklarının kısıtlı olduğu bölgelerde ya da genel olarak su kıtlığı yaşanan bölgelerde bu teknolojinin kullanılmasının, mevcut doğal kaynakları verimsiz şekilde harcayacağı konusunda endişeler mevcut.
GERÇEK KİRLİLİK DÜZEYİNİ SAKLIYOR MU?
Bunun yanı sıra kamyonların enerji ihtiyacı da bu çözümün uzun vadede sürdürülebilir olup olmadığını konusunda tartışmalara açtı. Bazı çevreciler, bu araçların hava kalitesi verileri üzerinde geçici bir iyileşme yarattığını ancak gerçek bir uzun vadeli çözüm sağlamadığını ya da sağlayamayacağını öne sürüyor. Öyle ki bu kamyonların ağırlıklı olarak hava kirliliği ölçüm istasyonlarının yakınında kullanıldığı, istasyonların verdiği verileri geçici olarak iyileştirdiği konusunda iddialar da var. Bu durum ise hava kalitesi raporlarının gerçekte olduğundan daha olumlu sonuçlar vermesine yol açıyor ve gerçek kirlilik düzeylerinin gizlenmesine neden oluyor.
'UZUN VADELİ VE KALICI DEĞİL ÇÖZÜM GEREKLİ'
Sis püskürten kamyonlar ya da gökkuşağı kamyonlarının kısa vadeli bir rahatlama sağladığı bilinse de uzmanlar, bu kamyonların yerine kömür kullanımı gibi emisyon kaynaklarını azaltmaya yönelik daha kalıcı politikaların devreye sokulması gerektiğini savunuyor. Yani Çin’in mevcut şartlar dahilinde hava kirliliğiyle mücadelede uzun vadeli ve kalıcı çözümler bulması gerekiyor. Bu doğrultuda ise yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmak, enerji verimliliğini artırmak ve sanayi faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonları azaltmak, hava kirliliği sorununun kalıcı çözümüne katkı sağlayabilecek adımlar arasında.
