200 litre su depoluyor! Sadece incisi değil, filtresi de var: Bir çırpıda tertemiz yaptı
02.01.2025 - 06:54 | Son Güncellenme:
Suyun kalitesini yükseltiyor, canlı yaşamının sağlığını koruyorlar. Deniz ekosisteminde önemli bir yeri olan istiridyeler, suda birer arıtıcı görevi görüyor. Peki, adeta doğanın mühendislik harikası olan istiridyeler bütün bu süreci nasıl gerçekleştiriyor?
Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr - Kabukları arasında kalan kum veya kurt gibi yabancı maddeleri sedef salgılarıyla örterek inci meydana getiren istiridyelere aynı zamanda doğanın su filtresi desek yanlış olmaz. Çünkü 2-3 yılda meydana getirdikleri istiridyelerle servet değerinde olan bu canlılar, suda adeta birer arıtıcı görevi gören istiridyeler deniz ekosisteminde önemli bir yere sahipler. Kabuklarına günde 200 litreye kadar su alabilen istiridyelerin kimisi günde 50 litreye kadar su temizleyebiliyor. Peki, doğa için önemli görevleri olan bu minik canlılar arıtma işlemini nasıl gerçekleştiriyor?
Suyun kalitesini artıran ve canlıların sağlığını koruyan istiridyeler, midyeler gibi bulundukları yerde sabit kalırlar. Ayakları ve kafaları olmayan istiridyeler bu sebeple yer değiştiremez. Kalpleri, sinir sistemleri ve kabukları arasında tek bir kabuk kapayıcı kasları olan ve solungaç solunumu yapan bu canlılar kabukların aralanmasıyla sudaki oksijeni solungaçlarıyla soğururlar. Bu yolla sudaki bitkisel ve hayvansal planktonları da alıp beslenirler.
KİRLİ SUYU SEVİYORLAR
Yiyecek konusunda çok seçici olmayan istiridyeler, kirli deniz suyunu severler; sudaki algler, fitoplanktonlar ve besinlerle yaşamlarını sürdürüyorlar. Yani su ne kadar kirliyse o kadar sevdikleri söylenebilir.Üstelik doğanın mühendislik harikası istiridyelerin solungaçları yalnızca solunum görevi görmekle kalmıyor, suyu filtreliyor ve besinleri topluyor. Filtreleme süreci ise şu şekilde gerçekleşiyor:
Kabuklarını açan istiridyelerin 'sifon' isimli yapıları, suyun içeri girmesine zemin hazırlıyor. Bu su, istiridyenin solungaçlarından geçiyor ve bu süreçte planktonlar, mikroalgler, organik parçacıklar gibi maddeler ayrıştırılıyor. Hatta kabuklarına günde 200 litreye kadar su alabiliyorlar.
SUDAN AZOT VE FOSFORU ÇEKİYORLAR
İsitiridyelerin suyu filtrelemedeki başarısı yukarıdaki fotoğrafta oldukça açık bir şekilde görülüyor. Fotoğraftaki akvaryumların ikisinde de birebir aynı kaynaktan alınmış sular bulunuyor. Ancak sağ taraftakinde istiridye yokken, sol taraftakinde istiridyeler yer alıyor. Suyu birkaç gün öylece açık havada beklettiğinizde, sağ taraftakinde hızla bakteri ve alg oluşumu görülüyor. Sol taraftakinde ise bu olmuyor. Daha doğrusu oluyor ancak oluşan bu organizmaları ve bunların oluşturdukları kolonileri istiridyeler filtreleyerek yiyor. Bu sayede su çok daha temiz ve berrak gözüküyor.
İstiridyelerin solungaçlarının tüysü yapısı, suyun devamlı olarak hareket etmesini sağlıyor. Bu hareket esnasında faydalı maddeler, mukusla tutunuyor, istiridyenin ağzına gidiyor ve bu maddeleri besin olarak kullanıyorlar. Sindiremedikleri atık maddeler ise 'pseudofekes' isimli bir yapı oluşturularak dışkı yoluyla tekrar suya salınıyor. Çoğunlukla daha büyük, yoğun ve dibe çökebilen maddeler olduklarından sudaki bulanıklık azalıyor. Üstelik istiridyelerin sudan çektiği azot ve fosfor gibi maddeler, su kirliliğinin temel nedenlerini ortadan kaldırdığı için suyun genel kalitesi artıyor.
BİR TANESİ GÜNDE 50 LİTREYE KADAR SU TEMİZLEYEBİLİYOR
İstiridyelerin suyu filtreleme becerisi, boyutlarına ve türlerine göre değişiklik gösterebilir. Kimisi günde 20 litre su temizlerken kimisi 50 litreye kadar çıkabiliyor. Kısacası en iyi temizlik ekiplerinden istiridyeler, doğal su arıtıcıları olarak su altı ekosisteme katkı sağlıyorlar ve sucul yaşamın sağlığı için çok önemli.
İstiridyelerin ekosistem içindeki bu rolleri, gerçek yaşamda da gözlenerek doğrulandı. Bir zamanlar ABD'nin Chesapeake Körfezi'ndeki nehirlerde bol miktarda istiridye bulunuyordu ve bu nehirlerin suları son derece berraktı. Ancak bu istiridyelerin bulunduğu kayalar, nehirlerden geçen gemiler için tehlike oluşturuyor bahanesiyle söküldü ve yok edildi. Sonrasında ise nehirlerde geri döndürülemez bir şekilde bakteri oluşumu gözlendi. Hastalık yapıcı bakterilerin sayısı arttı, suyun tuzluluk oranı hızla azaldı. Var olan istiridyeler de hızla ölmeye başladı. Şu anda, o zamanlardakinin yüzde 1'inden daha az istiridye bu sularda yaşamını sürdürebiliyor.
