İş aramanın yeni yöntemi: Çöpçatanlık uygulamaları

Ege Doğaç Erdoğan - Şöyle bir senaryo hayal edin: Bir kafede oturuyorsunuz, kahvenizden bir yudum aldınız ve biri gözünüze takıldı. O da size mi bakıyor acaba? Evet, evet gerçekten de onun da gözleri sizin üzerinizde. Bir süre bakıştıktan sonra beraber oturmaya başlıyorsunuz. Tam sohbet koyulaşıyor derken kafenin bir çalışanı gelip size hangi konular hakkında sohbet edemeyeceğiniz hususunda uyarıda bulunuyor. Aksi takdirde sizi mekândan atmak zorunda kalacağını ve bir daha ömür boyu o kafeye giremeyeceğinizi belirtiyor! Çöpçatanlık (dating) uygulamalarındaki deneyimlerimiz aslında tam da böyle bir şey. Özellikle pandemi süreciyle beraber artık eski tabirle internetten tanışmak olağan hale gelmeyi bırakın, tek alternatif haline geldi. Hal böyle olunca da birkaç uygulamaya muhtaç kaldık. Bu uluslararası dev şirketler neredeyse hiçbir regülasyona bağlı değiller. Sosyal yaşantımız artık bu şirketler tarafından yönlendiriliyor. Kendi koydukları kurallara uymazsak ünlü dizi “Black Mirror”ın White Christmas bölümündeki gibi hayatın ta kendisinden engellenmiş halde bulabiliyoruz kendimizi! 

İlişki yerine iş ortağı 

Ülkemizde ilk yaygınlaşan çöpçatanlık uygulaması Tinder’da sıkça “amacına uygun kullanmıyorum” ibaresini kişilerin profillerine koyduğunu görebilirsiniz. Peki, uygulamaların bir amacı olabilir mi? Hele ki artık sosyalleşmenin en büyük aracı haline gelmişse herhangi bir amaç bizlere dayatılabilinir mi? Mesela bir kafe ya da restoranda tanıştığınız birisiyle belki duygusal bir ilişki kurmak yerine iş ortağı olabilirsiniz. Bunu çok doğal karşılarız. Eğer artık Tinder gibi uygulamalar kafede tanışmanın yerini alıyorsa, aynısını beklemek doğal değil mi? Tam da bu şekilde bu tarz uygulamalardan istifade etmeye başlayan pek çok kişi mevcut. 

Yasaklayanlar yasaklamayanlar 

The Wall Street Journal’dan Ethan M. Steinberg, çöpçatanlık uygulamalarının artık iş bulmak, network kurmak için kullanıldıklarını anlatan bir yazı kaleme aldı. Yazının ana teması insanların sosyalleştiği, iletişim kurduğu her ortamda yaptıkları gibi çöpçatanlık uygulamalarında da iş aramalarının doğal karşılanması gerektiği. Steinberg’e konuşan 30 yaşındaki genç profesyonel Brandon Tamayo, “Elinizde eşleştiğiniz zaman günde 30-40 kişiyle konuştuğunuz bir şey var. Ben de bu fırsatı kullanmak istedim” şeklinde görüş bildirdi. Ancak bu durum Tinder’ın canını sıkmış olacak ki uygulama artık kullanıcıların profillerinde başka sosyal medya hesaplarına yer vermelerine izin vermiyor. Kullanım şartları “iş ilişkileri” kurmayı yasaklıyor. Sadece Tinder değil, Hinge adlı uygulama da aynı şekilde uyarılarda bulunuyor. Öte yandan yeni popülerleşen Grindr uygulaması her ne kadar bir dating uygulaması olarak kendini pazarlasa da insanların sosyalleşmesi için bir platform olduğunu inkâr etmiyor. Hatta şirketin kendi CEO’su George Arison, uygulama üzerinden tanıştığı pek çok kişiyi işe aldığını itiraf ediyor. Bir başka örnek olarak online çöpçatanlık sitesi eHarmony’nin insan kaynakları şirketi Elevated Careers ile işbirliği kurmasından bahsedebiliriz. eHarmony kullanıcılarına bir dizi soru soruyor ve verilen cevaplara göre birbirlerine ne kadar uyumlu olup olmadıklarını bir yüzdeyle belirliyor. İngiliz pazarlama şirketi The Future Laboratory editörü Jonathan Openshaw, CNBC’ye yaptığı açıklamada randevulaşma ile iş aramanın aynı mantaliteye sahip olduğunu söylüyor ve iki durumda da insanlar arasındaki kimyanın ve kurulan kişisel bağlantının önemine vurgu yapıyor. İş aramanın çöpçatanlık hizmeti veren platformlarda yapılması gerçekten de akla yatkın. Ticaretle uğraşan kişiler de zaten hep en önemli olanın ikili ilişkiler olduğunun altını çizer. İnsan, doğası gereği tek başına yaşayamayan bir varlık; diğer insanlarla tanışıp sosyalleşmek temel ihtiyaçlarımızdan biri. Ancak çoğumuz milyonlarca insanın yaşadığı metropollerde yalnızlık çekiyoruz. Yüz yüze tanışmak artık neredeyse bir tabu haline gelmiş durumda. Bu sebeple online platformlar büyük önem taşıyor. ABD’de 1950 ve 1960’larda başlayan medeni haklar hareketi sayesinde restoranların siyahilere servis verme zorunluluğu yasal güvence altına alınmıştı. Sosyal medya şu an bir vahşi batı döneminden geçiyor ve en kısa zamanda yasaların insanları birkaç şirketin şefkatine bağlı yaşamaktan kurtarması elzem niteliğinde.