2013 sözlüğü gelmiştir!

Rabia: Bir kadın ismi olarak bildiğimiz bu kelimenin çok daha derin anlamları olduğunu öğrendik bu yıl. Mısır’da darbe karşıtlarının sembolü haline gelen Rabia işareti, bir elin dört parmağını kaldırarak yapılıyor. Çok geçmeden ülkemize de gelen bu işaret Başbakan’dan tutun da Emre Belözoğlu’na herkesin parmağındaydı. Darbe karşıtlarının bu sembolü seçmelerinin nedeni ise Mısır’da Mursi yanlılarının toplandıkları meydanın adının Rabiatül Adeviyye olması. Meydan adını Rabiatül Adeviyye isimli, 8’inci yüzyılda yaşamış bir kadın evliyadan alıyor. Rabia Arapçada dört anlamına gelen arbaa kökünden geliyor.
* Kavas: Neredeyse kimsenin ne duyduğu ne bildiği bu gariban kelime de gavat olayı ile hayatımıza girdi. Adana Valisi Hüseyin Avni Coş, 10 Kasım töreni sırasında kendisini protesto eden vatandaşı kastederek korumalarına “Al o gavatı” talimatı verdi. Tepkiler karşısında gavat demediğini iddia eden Vali Coş, fonetik olarak benzediğinden olsa gerek, “gavat değil, kavas dedim” açıklaması yaptı. Bu sayede öğrendik ki kavas, “Elçilik veya konsolosluklarda görev yapan hizmetli” demekmiş. Bu arada Vali Coş sonradan “Gavat” dediğini kabul etti.
* SelfIe: Kişinin bir fotoğraf makinesi ya da çoğunlukla akıllı telefonla kendi fotoğrafını çekmesine verilen isim. Bu fotoğrafın sosyal medya ortamında “selfie” hashtag’i ile paylaşılması ise selfie işleminin olmazsa olmazı. Bu yıl o kadar yaygın kullanılan bir kelime oldu ki Oxford Sözlük’e girdi, üstelik yılın kelimesi bile seçildi. Selfie ile ilgili son bomba ise yılın son günlerinde geldi. Amerika Başkanı Barack Obama, İngiltere Başbakanı David Cameron ve Danimarka Başbakanı Helle Thorning-Schmidt ile bir selfie çekti. Dünyanın en güçlü devletinin başındaki isim de olsanız kendinizi bu akıma kaptırabilirsiniz, insansınız en nihayetinde. Ancak Obama ve meslektaşlarının üçlü selfie için yer seçimi çok talihsizdi: Geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz Nelson Mandela’nın anma töreni! Üç liderin bu hareketi eleştirilere sebep olsa da bu halleriyle eğlenceli karelere imza attıkları kesin.

Gezi’nin öğrettiği kelimeler
* Plebisit: Başlarda gerek telaffuzunda gerekse yazımında zorlandığımız bu kelime Gezi olayları sırasında Gezi’nin akıbetini belirleme amaçlı yapılması fikriyle ortaya atıldı. Türk Dil Kurumu şöyle yapmış plebisitin tanımını: 1. (isim, hukuk) Devletler hukukunda bir ulusun hangi devlete bağlanacağıyla ilgili oylama 2. Halk oylaması.
* TOMA: Yani Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı. Emniyet güçleri tarafından kullanılan bildiğimiz zırhlı aracın daha kibar ve havalı bir şekilde ifade edilişi. Gezi olayları sırasında herkesin ağzındaydı; “Gümüşsuyu’na iki tane TOMA çıkıyor, teyitli” gibi... Bir de bunun “kardeşi” POMA’dan bahsetmeden olmaz. Eylemlerin en sıcak olduğu günlerde şantiye alanından bir kepçe “ödünç alındı”. Bu kepçe abisi TOMA’yı kovaladı. Bunun üzerine bu kepçeye POMA adı verildi: Polis olaylarına müdahale aracı...
* Çapulcu: Yıllardır dilimizde olan bir kelime ama 40 yıl düşünsek kullanmak aklımıza gelmez hiçbirimizin. Ancak Başbakanımızın geldi... Erdoğan’ın, Gezi destekçilerini kastederek “Biz birkaç çapulcunun yaptıklarını yapmayız. Onlar yakarlar, yıkarlar. Çapulcunun tanımı budur zaten” demesi üzerine günlük hayatımıza tekrar girdi “düzenbozan” anlamına gelen
bu kelime. Ama ne girmek! Şarkılar yazıldı, kelime oyunları yapıldı, (bakınız: çapuling) muhalefetin bile söyleminin bir parçası oldu.

* Twerk: Bireysel olarak icra edilen bir tür dans. İcracısı genelde popüler bir şarkı eşliğinde kalçalarını dışarı doğru çıkarıp yer yer çömelerek, cinsel olarak “kışkırtıcı” sayılabilecek hareketler yapar. Aslında 90’lı yıllardan beri hayatımızda olan bu dans türü bu yıl, tabiri caizse, zıvanadan çıkan Miles Cyrus’ın MTV Video Music Awards performansı ile dillere düştü. Yine bu yıl, San Diego’lu
33 öğrenci okulun ekipmanını kullanarak çektikleri “twerk” videosu yüzünden okuldan uzaklaştırma cezası aldı.