Fatih’e yazılan 5 bin mısralık şiir

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Filiz Barın Akman ile akademisyen yazar Beyazıt Akman, Rönesans döneminde Fatih Sultan Mehmet’in onuruna İtalyan bir şair tarafından yazılmış yaklaşık 5 bin mısralık Latince bir epik şiir keşfetti. “Emir: Türk İmparatoru Mehmet’in Hayatı ve Fetihleri” (Amyris, de vita et gestis Mahometi Turcorum imperatoris) adını taşıyan eser, şair ve tarihçi Gian Mario Filelfo tarafından 1475’te kaleme alınmış.

Nedeni oryantalizm

Batı’daki Türk ve İslam algısı üzerine eşi Filiz Barın Akman ile çalışmalar yürüttüklerini belirten Beyazıt Akman şiirin, 1978’de İtalya’da basılmış bir tıpkıbasımın ellerinde bulunduğunu açıklayarak, orijinal Latince el yazmasına Cenevre Kütüphanesi’nden ulaşmaya çalıştıklarını söyledi. Akman, “Şimdiye kadar, değil Türkçeye, pek çok dile çevrilmiş ve pek çok çalışmaya da konu olmuş olması gerekirdi. Bir İtalyan 15. asırda Fatih Sultan Mehmet’e 5 bin satırlık şiir yazmış, hiçbir dile çevrilmemiş. Adeta bir sır gibi saklanmış. Bu eser, Müslüman Türk bir hükümdar değil de, bir Hıristiyan imparator hakkında yazılmış olsaydı Homeros’un ‘İlyada’sı ve Virgil’in ‘Aeneid’ı gibi klasik epikler arasında anılırdı. Bunu kütüphanelerinin arşivlerine hapsetmişler” diye konuştu.

Eserin bugüne dek gündeme gelmemesinde oryantalist tarih yazımının etkili olduğunu söyleyen Akman, “Neden 5 asırdır kimsenin ilgisini çekmemiş, gizli kalmış bilemiyorum. Hiç şüphesiz, bu eserin Bellini’nin Fatih portresinden hiçbir farkı yok. Birinin resim sanatıyla yaptığını diğeri edebiyatla yapmış. Eserin güncel çevirileriyle hem kendi insanımıza, hem de diğer kültürlerin erişimine sunulması büyük önem taşıyor. Bu çalışmayla eksikliği gidermeyi hedefliyoruz” dedi.

Filiz Barın Akman ise eserin yazım hikâyesini şöyle anlattı: “Fatih, İstanbul’u fethedince alınan esirler arasında Othman Lillo Ferducci of Ancona isimli Çanakkale’de ikamet eden Venedikli bir tüccarın kayınbiraderi de vardır. Tüccar, Sultan’a mektup göndererek akrabasının salıverilmesini rica eder. Fatih de herhangi bir fidye talep onu esirini salıverir. Fatih’in bu centilmen hareketinden etkilenen İtalyan tüccar, Türk devletinin kurucusu olan Osman ismini bu yakınlığın göstergesi olarak ismine ekler. Arkadaşı olan Rönesans şairi, 1426 İstanbul Pera doğumlu Gian Mario Filelfo’dan Fatih Sultan Mehmet ile ilgili bir epik şiir yazmasını ister. Amacı Sultan’a teşekkür edip, ona olan şükranlarını sunmaktır.” l AA

Türkçeye çevrilecek

Eserin Latince aslından Türkçe ve İngilizce çevirilerinin, edebi okumalar ve tarihsel bağlam açıklamaları eşliğinde okurların dikkatine sunulacağını kaydeden Filiz Barın Akman, kitabın birkaç ay içinde raflardaki yerini almasını hedeflediklerini dile getirdi. Kitap, “Emir: Fatih’in Beş Asırlık Epiği” adıyla Kopernik Yayınları tarafından okurların beğenisine sunulacak.