Tanzimat Fermanı nedir, konuları nelerdir? Tanzimat Fermanı hangi padişah döneminde ilan edilmiştir, hangi maddeleri kapsar?

Tanzimat Fermanı nedir, konuları nelerdir sorusu vatandaşlar tarafından sıkça araştırma konusu olmaya devam ediyor. Osmanlı Tarihi'nde büyük öneme sahip olan Tanzimat Fermanı, dünyada gelişen Milliyetçilik akımlarına bağlı olarak çok uluslu bir toplum olan Osmanlı İmpratorluğu'nun bu fermanı yayınlanmasını zorunlu hale getirmiştir. Ferman bugün adını sıkça duyduğumuz Gülhane Parkı'nda okunduğu için aynı zamanda Gülhane Hattı Hümayunu olarak da anılmaktadır. Türk tarihindeki batılılaşmanın ilk adımları olarak bilinen Tanzimat Fermanı Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilmiştir.

 TANZİMAT FERMANI NEDİR, MADDELERİ NELERDİR?

Tanzimat Fermanı, Türk tarihinde Batılılaşmanın ilk somut adımıdır. 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid döneminde Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşid Paşa tarafından okunmuştur. Gülhane Parkı'nda okunması nedeniyle Gülhane Hatt-ı Şerifi (Padişah Yazısı), Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu veya Tanzimât-ı Hayriye (Hayırlı Düzenlemeler) olarak da anılır. Bu fermanla devlet kendisini yenilemesi gerektiğini söylemiştir. Fransız İhtilâli ile Osmanlı ülkesinde aydın kişiler ve yeni fikirler oluşmaya başlamıştır. Özellikle meşrui yönetim yanlısı aydınların baskıları, yapılan ıslahatların kalıcı olması fikri ve Fransız İhtilâli ile ülkeye giren milliyetçilik fikirlerinin olumsuz etkilerinden kurtulmak amacı ile 3 Kasım 1839 tarihinde Gülhane Parkı'nda ilan edilmiştir.

Osmanlı Devleti'nde Hâriciye Nâzırı Mustafa Reşid Paşa’nın 3 Kasım 1839 tarihinde okuduğu “Gülhâne Hatt-ı Hümâyûnu” ile başladığı kabul edilen Tanzimat hareketi, görünen yüzüyle devlet işlerinde bozulan düzeni yeni baştan tesis etme amacındaydı. Ancak askerî, mülkî ve hukukî alanda hayata geçirilen reformlar, bir siyasî düzen değişikliğinden öteye geçmiş, Türk düşünce sisteminde de köklü bir değişmeye zemin hazırlamıştır.

TANZİMAT FERMANI KONULARI

Tüm vatandaşların can, mal ve namus güvenliğinin sağlanması
Yargılamada açıklık, hiç kimse yargılanmadan idam edilemeyecek (Hukuk devleti özelliğini yansıtır.)
Vergide adalet
Erkeklere dört yıl mecburi askerlik
Rüşvetin ortadan kaldırılması
Herkesin mal ve mülküne sahip olması, bunu miras olarak bırakabilmesi (Özel mülkiyet güvence altına alındı; müsadere kaldırıldı.)
Fermanda verilen bütün sözlerin tamamen yerine getirilememesine rağmen bu çabalar, İslami yönetimden uzaklaşmaya, çağdaşlaşmaya ve cumhuriyet fikrine önayak olmuştur. Tanzimat Fermanı'nın okunmasından I. Meşrutiyet'in ilanına kadar geçen dönem, Osmanlı tarihinde Tanzimat Dönemi (3 Kasım 1839 - 22 Kasım 1876) olarak anılır.

TANZİMAT FERMANI NEDEN İLAN EDİLDİ?

Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa meselesinde Avrupa'nın desteğini almak
Londra Boğazlar Sözleşmesi'nde Avrupa'nın desteğini almak
Avrupa'nın Osmanlı'nın iç işlerine karışmasını önlemek
Fransız İhtilali'nin milliyetçilik etkisini azaltmak
Gayrimüslimleri devlete bağlamak
Fransız İhtilali'nin etkisiyle meşruti yönetim isteyen aydınların baskılarını azaltmak

Tanzimat Dönemi'nde yetişen aydınlarda görülen bir diğer kayda değer düşünce değişikliği Türkistan Türklerini de içine alan Türk milliyetçiliği fikrinin ortaya çıkmasıyla kendisini göstermiştir. Zira Tanzimat Dönemi'ne kadar Osmanlı devletinin sınırları dışında yaşayan Türklerin pek farkına varılmamıştır. Gerçi 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar Çağatay edebiyatı, Alî Şîr Nevâî’nin eserleri başta olmak üzere, bazı Osmanlı şair ve yazarlarca takip edilmiştir; ancak Tanzimat’tan önceki devirlerde Türk denince akla umumiyetle Osmanlı ülkesinde yaşayan insanlar gelmiştir.