Paşinyan’dan 24 Nisan zihniyet devrimi

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın açıklamaları sonrasında başlayan “sözde soykırıma” ilişkin tartışmalar, bu yılki 24 Nisan 1915 olaylarının yıldönümüne damga vurdu. Nitekim bu durum, Ermenistan’da yapılan anma etkinliklerine yansırken, ülke muhalefeti bu durumdan Paşinyan’ı sorumlu tuttu.

Ermenistan’da “sözde soykırımı” anma etkinlikleri, 23 Nisan’da başladı. Başkent Erivan’daki Cumhuriyet Meydanı’ndan başlayan ve Tsitsernakaberd Soykırım Anıtı’nda meşaleli yürüyüş sırasında Türk ve Azerbaycan bayrakları yakıldı. Bunun üzerine Başbakan Paşinyan, Taşnaktsutyun Partisi’nce düzenlenen etkinlikte bayrak yakılması olayını kınadı. Başbakanlık Sözcüsü Nazeli Bağdasaryan, “Başbakan Paşinyan, bu durumu sorumsuz ve kabul edilemez bir eylem bularak kınıyor. Uluslararası alanda tanınan bir devletin, özellikle de komşu devletlerin bayraklarının yakılması, devlet başkanı tarafından farklı değerlendirilemez. Bu, provokatif ve kışkırtıcı bir eylemdir” dedi.

Programı belirsizdi

Paşinyan, bununla birlikte dün sabahki geniş katılımlı anma etkinliğine katıldı. 23 Nisan itibariyle bu etkinliğe katılıp katılmayacağı belli olmayan Paşinyan’ın, buradan diğer zamanlara göre daha kısa sayılabilecek bir sürede ayrıldığı belirtildi.

Ermenistan’ın muhalif “Hraparak” gazetesi, Paşinyan’ın anıta yalnızca kısa bir protokol ziyareti yapmasını eleştirirken, geçmiş yılların aksine devletin üst seviyelerinde etkinlikler planlanmadığını, resmi haber sitelerinin de “sessiz” olduğunu aktardı. Hraparak, Paşinyan hükümetini “soykırımı” önemsiz göstermeye çalışmakla suçladı. 

Sözde soykırım konusunun, Paşinyan’ın farklı tavrı nedeniyle ülkede bir kırılım yarattığı da konuşuluyor. BBC Türkçe’nin aktardığına göre muhalefet partileri, Ermenistan Parlamentosu’nda soykırımın inkarını suç sayan bir yasa tasarısı sunarken, Paşinyan’ın liderliğindeki iktidar, bunu reddetti. Bunun üzerine milletvekilleri arasında itişmeler yaşandığı aktarıldı.

Tartışmaya açtı

Özellikle Karabağ savaşı sonrası Türkiye ile ilişkilerde farklı bir tutum izleyen ve yakınlaşma arayışlarına giren Paşinyan, 2023 itibariyle 34 ülkenin “soykırım” diye tanıdığı 1915 olaylarını tartışmaya açmıştı.

Paşinyan, Ocak ayında “Ermeni Soykırımı tarihini yeniden incelemeli, ne olduğunu, neden olduğunu, nasıl algıladığımızı ve kimin üzerinden algıladığımızı anlamalıyız” açıklamasını yapmış, Mart ayında da bir grup Türk gazeteciye “Resmi tutumumuz, Ermeni Soykırımı’nın uluslararası alanda tanınmasının bugün dış politika önceliklerimiz arasında yer almadığıdır” ifadelerini kullanmıştı. Bu yorumlar, ülkedeki muhaliflerden büyük tepki çekmişti.

Macron’dan paylaşım, Dışişleri’nden tepki

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 1915 olaylarının yıldönümünde skandal bir paylaşıma imza attı, 24 Nisan’ı “Ermeni Soykırımı Ulusal Anma Günü” olarak andı. Macron, “X” hesabından yaptığı paylaşımda, “Ulusal anma günü olan 24 Nisan’da tüm kurbanları hatırlayalım ve onların hatıralarını taze tutalım. İnsanlık adına Hakikat ve Adalet için çalışmaya devam edelim” dedi. “Sözde soykırımı” tanıyan Fransa,

Macron’un kararıyla 24 Nisan’ı “Ermeni Soykırımı Anma Günü” ilan etmişti. Macron’un paylaşımı üzerine Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan açıklama geldi. Açıklamada, “1915 olayları konusunda yapılan açıklamaları bütünüyle reddediyoruz. Ülkemiz, 1915 olaylarının hakkaniyetli ve bilimsel bir şekilde incelenmesi amacıyla arşivlerini açmış ve Ortak Tarih Komisyonu kurulmasını önermiştir. Türkiye ile Ermenistan arasında normalleşme sürecini yineliyoruz” diye karşılık verdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan Patrik’e mesaj yolladı

Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan’a Türkiye Ermeni toplumuna hitaben bir mesaj gönderen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 1. Dünya Savaşı’nın zorlu şartlarında hayatlarını kaybeden Osmanlı Ermenilerini bu yıl da saygıyla andığını ve torunlarına bir kez daha taziyelerini ilettiğini vurguladı. Erdoğan, mesajında “Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemine tekabül eden savaş yıllarında yaşanan isyanlar, artan çete hareketleri, silahlı grupların gerçekleştirdiği bozgunculuk eylemleri ve salgın hastalıklar sebebiyle yitirdiğimiz canların acılarını halen yüreklerimizde hissediyoruz. Öte yandan geçmişin müessif hatırlarının bugünü ve geleceği esir almaması gerektiği inancıyla, 86 milyon olarak istikbalimizi birlikte inşa etmemiz gerektiğinin de farkındayız” ifadelerini kullandı. Tarihten husumet çıkartarak aralarındaki köklü ve güçlü bağları sarsmaya çalışanların bugüne kadar emellerine ulaşamadığını dile getiren Erdoğan, “Türkiye Cumhuriyeti’nin onurlu vatandaşları olarak ilelebet özgürce yaşayacağız. Bu düşüncelerle, Ermeni toplumunun geçmişte yaşadığı acıları samimiyetle paylaştığımı yineliyor, hayatlarını kaybeden tüm Osmanlı vatandaşlarını bir kez daha saygıyla yad ediyorum” dedi.

Trump ‘soykırım’ demedi

ABD Başkanı Donald Trump, 1915 olaylarıyla ilgili yaptığı açıklamada “soykırım” ifadesini kullanmadı. Trump, Ermenice’de “Büyük Felaket” anlamına gelen “Meds Yeghern” terimini tercih etti. Ermeni anma günü kapsamında yazılı bir açıklama yapan Trump, “Bugün Meds Yeghern’i anıyor ve 20. yüzyılın en kötü felaketlerinden birinde acı çeken o muhteşem ruhların anılarını onurlandırıyoruz. 1915’te başlayan süreçte, bir buçuk milyon Ermeni sürgün edildi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında ölüme yürütüldü. Bu Anma Günü’nde, Amerika’daki ve dünyadaki Büyük Ermeni Topluluğu ile birlikte kaybedilen birçok hayatın yasını tutuyoruz” açıklamasında bulundu.