Matild Manukyan’ın arşivi çöpte
22.12.2021 - 09:58 | Son Güncellenme:
Hayatı şehir efsanelerine konu olan ve servetinin boyutu halen bilinmeyen genelev patroniçesi Matild Manukyan’ın, Karaköy Zürafa Sokak’taki genelevlerle ilgili tuttuğu kayıt defterleri, bölgedeki dönüşüm çalışmalarında çöpe gitti. Defterlerde genelevde çalışan kadınların kayıtları, maaş giderleri, vizite ücret tarifesi gibi bilgiler de bulunuyordu.
İstanbul’un en güzel yerlerinden biri Galata’nın hemen altındaki Zürafa Sokak yaklaşık 100 yıl boyunca genelevlerin mekânı oldu. Zürafa Sokak’ı kapatan dev demir kapıdan girenler genelevlerin ışıklı camekanlarını görseler de, içeride ne acılar yaşandığını bilmediler.
Pandemi iki yıl önce Zürafa Sokak’ın ve kadınların kaderini değiştirdi. Genelevler kapatıldı, Zürafa Sokak da kimsesizlerin mekânı oldu. Evlerin camları kırıldı, eşyaları yağmalandı. Bir çok evrak, hatıralar ısınmak isteyen evsizlerin yakacağı oldu.
Beyoğlu Belediyesi atıl durumdaki Zürafa Sokak başta olmak üzere genelevlerin bulunduğu 3 sokağı Beyoğlu Kültür Yolu Projesi’ne dahil etti. Evlerin büyük çoğunluğunun sahibi olan Matild Manukyan’ın mirasçıları da bu girişime onay verdi. Evlerin tamirat ve tadilat masraflarını karşılayacaklarını, projede yer almak istediklerini söyledi.
ACININ TARİHİ EVRAKI
Hürriyet'in haberine göre, Zürafa Sokak genelevlerinden kalan eşyalar Beyoğlu Belediyesi ekiplerince çöp olarak toplanmaya başlandı. Bu eşyalar arasında, bir dönemin tanığı vesika defterleri, kadınlarla ilgili tutulan resmi kayıtlar da vardı. Bu evraklardan biri de Matild Manukyan’a ait ‘Konaklama Yeri Kayıt Defteri’ oldu. 1980’li yıllarda Manukyan için çalışan hayat kadınlarının isim listelerinin bulunduğu defterde ilginç bilgiler yer alıyor. Kadınların isimleri, yaşları, baba adları ve memleketlerinin yazıldığı kayıt defterinde, bazı kadın isimlerinin yanına ‘ayrıldı’, ‘evlendi’, ‘burada’ gibi notlar düşülmüştü. Resmi mühürlü defterlerin ilk sayfasında ise ‘Patron Matild Manukyan’ yazıyor.
ONAYLI VİZİTE TARİFESİ
Bunun yanında Matild Manukyan’ın maaş ödediği kadınların isimlerini ve ödenen miktarı gider pusulası koçanına yazdığı görüldü. 1986 yılına ait gider pusulasında Manukyan’ın çalışan hayat kadınlarına 10 bin lira ile 17 bin lira arasında değişen paralar ödediği görülüyor.
Çöpteki eşyalardan biri de, 1960 yılına ait, İstanbul Valiliği mühürlü vizite tarifesiydi. 60 yıllık vizite kağıdı, genelevlerin girişlerine, müşterilerin göreceği bir duvara asılmak zorundaydı.
KÜLTÜRE AÇILIYOR
İstanbul Beyoğlu’nda bulunan Zürafa, Alageyik ve Kadem sokaklardaki genelevler iki yıl önce kapatılınca evsizlerin mekânı olmuştu. Beyoğlu Belediye Başkanı Haydar Ali Yıldız’ın girişimiyle üç sokakta dönüşüm için çalışmalar başladı. Sokaktaki 37 mülkün sahibi olan Matild Manukyan’ın varisleri ile 5 mülkün sahipleriyle iletişime geçildi. Manukyan’ın miraşçıları Dora Çilingir, İlda Çilingir ve Edvin Çilingir binaların Beyoğlu’nun kültürel ve sosyal dokusuna uygun olarak düzenlenmesine izin verdiklerini, binaların tamirat ve tadilat masraflarını karşılayacaklarını söyledi.
Proje kapsamında sokaktaki çöpler temizlenecek, yıkık evler onarılacak, tadilat planları çıkarılacak. Daha sonra ise binalarda kültür ve sanat alanında çalışmaların yapılacağı alanlar yaratılacak. Binalardaki bölümler kafe, kitapevleri ve sanat merkezlerine dönüştürülecek. Proje yaklaşık 2 yıl sürecek.
