Kızıl çamur kâbusu

Kütahya Gümüşköy yakınlarında gümüş üretimi yapılan Eti Gümüş A.Ş tesislerindeki siyanürlü su atıklarının depolandığı barajın çökmesi, bölgede büyük bir tehlike yaratmaya devam ediyor. Valilik ve Çevre Orman Bakanlığı herhangi bir sızıntının olmadığını açıklarken, uzmanlar ve bilim adamları, tehlikelin yeteri kadar ciddiye alınmadığını, köylerin derhal boşaltılması gerektiğini söylüyorlar.
Çökme üzerine üretimin durdurulduğu tesislerde, siyanürlü sular üçüncü set tarafından tutulmaya devam ederken, uzmanlar, “Eğer bu set de çökerse, bölge büyük risk altına girer” diyorlar.

‘Karadeniz için de tehdit’
Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Murat Taşdemir, 25 milyon tonluk bir atık barajının son setinin de yıkılmasının, köyler için büyük tehdit oluşacağını söyledi. Metalurji Mühendisleri Odası Başkanı Cemalettin Küçük de Macaristan’da bir alüminyum fabrikasında meydana gelen ve her yeri kızıl çamura sıvayan benzer bir felaketle karşı karşıya bulunulduğunu söyledi. Barajın, siyanürün yanı sıra ağır metalleri de barındırdığını belirten Küçük, “Çevreye yayılması canlıları öldürebilir. Besin zincirini olumsuz yönde etkileyebilir. Eğer baraj taşarsa Porsuk Çayı, Sakarya Nehri aracılığıyla Karadeniz’i tehdit edebilir” dedi.
İTÜ Kimya Metalurji Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmal Duman da, siyanürlü su barajının çevre için büyük risk taşıdığını, açık alanda kimyasal kurutmanın çevre açısından çok olumsuz sonuçlara yol açabileceğini söyledi.
Türk Tabipleri Birliği Konseyi de açıklamasında, yaşanan set çökmesi nedeniyle siyanürlü suyun çevrede ölümcül tehlikelere yol açabileceğini belirterek, böyle bir durumda ilk olarak yapılması gerekenin “kırmızı alarm” verilmesi olduğuna dikkat çekti. Açıklamada, şöyle denildi: “Siyanürün yol açabileceği çevre ve insan sağlığı etkilerini düşünmek bile bölgede ciddi düzeyde önlem almayı gerektiriyor. Ancak açıklamalar beklentileri karşılamamaktadır. Maden atık suyunda çevre ve insan sağlığına zararlı çok sayıda madde yoğun olarak bulunmaktadır. Bu maddelerin bir kısmı kanserojen olduğu kesin olarak bilinen kimyasal maddelerdir. Ayrıca bu maddeler, kanser dışında solunum yolu hastalıklarına, karaciğerde ve bağırsaklarda hasar gibi sonuçlara neden olmaktadırlar. Bazı siyanür bileşikleri yıllarca karıştığı ortamda kalabilmektedir. Bu açıdan yaşanacak sızıntılar uzun dönemli etkiler doğuracaktır.

‘50-100 miligramı öldürür’
Bazı araştırmacılar siyanür kullanılan bölgelerde kullanımdan 1-2 yıl sonra bile çevrede önemli düzeyde siyanür konsantrasyonlarına rastlamıştır. Maden şirketlerinin sözcüleri siyanürün parçalanması sonucunda oluşan bileşiklerin sağlık sorunlarına veya çevresel zararlara neden olmadığını iddia etseler de araştırmalar, işlemden geçirilmiş cevherlerdeki siyanürün büyük bölümünün zehir düzeyinde etki gösterebildiğine işaret etmektedir.
50-200 mg siyanür tuzunun ağızdan alımı veya havaya karışmış siyanürün 50-100 mg’ının solunması insanların ölümüne neden olur. Gana’da altın madenlerinin yakınında yaşayan topluluklarda bu tip akut sağlık etkilerine sık rastlandığı, yaşadıkları yere maden atıkları bulaşmış olan diğer toplumlarda da nedeni bilinmeyen ölümlerin gerçekleştiği bildirilmektedir.”

Kızıl çamur olayı nedir?
Macaristan’ın Ajka şehrindeki bir alüminyum fabrikasında 4 Ekim 2010’da meydana gelen kaza sonunda tonlarca kırmızı renkli ve zehirli kimyasal çamur Marcali, Raba, Tuna nehirlerine akmış ve Karadeniz’e kadar ulaşmıştı. Zehirli kızıl çamur, ilk anda 7 yerleşim biriminde büyük hasara yol açarken, 4 kişi hayatını kaybetmiş, 120 kişi hastanelik olmuştu. Çamurun akışını durdurmak ve canlı hayatı korumak için milyonlarca litre sirke ve binlerce ton kireçle alçı kullanılmıştı.

MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI UZMAN GÖNDERDİ
M Maden Mühendisleri Odası, Kütahya’da ortaya çıkan tehlikeli atık sorununu incelemek üzere bölgeye uzman gönderdiği açıkladı. Yazılı olarak yapılan açıklamada, olayın nedenini ve olası sonuçlarını incelemek üzere konuyla ilgili uzmanların görevlendirildiğini ve olay mahalline gönderildiğini, yerinde yapılacak inceleme ve değerlendirmeler sonucunda elde edilecek bilgilerin kamuoyuyla paylaşılacağı belirtildi.
ANKARA ANKA

Vali: Baraj kontrol altında, risk yok
Kütahya Valisi Kenan Çiftçi ise bölgeyi tedirgin edecek herhangi bir risk olmadığını, barajı tamamen kontrol altına aldıklarını belirterek, “Barajın etrafında büyük yağmur hendekleri var. Etraftan gelen sular bu yağmur hendekleri vasıtasıyla baraj dışına gidiyor. Şu an itibariyle taşınacak yağmur sularının baraja girmesi mümkün değil. Üstten yağan yağmur tabi ki baraja giriyor. Bunun da önlemi alındı. Yağmur suları 3.5 milyon metreküplük 5 numaralı havuza verilecek” dedi.