Gelecek yıl başlıyor, yapay zeka tamamen değiştirecek! Başta boşanma davaları...
15.01.2022 - 06:45 | Son Güncellenme:
Tüm dünyanın üzerinde yoğunlaştığı ve ciddi bütçeler ayırdığı yapay zekâ teknolojisi, yakın gelecekte günlük hayatın her alanında yer alacak. ABD'de avukatlar tarafından boşanma başta olmak üzere tüm davalarda aktif olarak kullanılan yapay zekâ uygulamaları, Yargıtay'ın açıklamalarından sonra Türkiye'de de merak konusu oldu. Yargıtay'da emsal nitelikteki kararlara daha kolay erişilebilmesi ve içtihat tutarlılığını sağlama amacıyla geliştirilen yapay zekâ sisteminin, 2023'te hizmet vermeye başlaması planlanıyor. Peki bu durum ne gibi sonuçlar doğuracak? Uzmanlar adaletin dağıtılmasında yapay zekânın yerini sorgulayarak, risklere dikkat çekiyor.
Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr- Yargıtay, Avrupa Birliği Projesi kapsamında 6 milyon üzerindeki kişisel veriden arındırılmış Yargıtay içtihadını yapay zekâya yükleyeme hazırlanıyor. Yapay zekâ tabanlı geliştirilen sistemle, güncel ve emsal kararların yaygınlaştırılmasının kolaylaştırılması ve adli kalitenin yükseltilmesi hedefleniyor.
Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, “Bu sistem oturursa ilgili vatandaş ya da avukat hukuk davalarında, bu verileri ve delillerini girmek suretiyle davayı kazanma olasılığını görerek, belki buna göre dava açacak ya da açmayacak” dedi. Tamamen ücretsiz olarak kullanıma sunulacak ve 2023'te hizmet vermeye başlaması planlanan bu uygulama avukatları da meraklandırıyor.
'DAVA SÜREÇLERİNİN HIZLI SONUCA ULAŞMASINI SAĞLAYABİLİR'
Hukuk sisteminde Yargıtay kararları büyük bir öneme sahip. Yargıtay’ın, şeffaflık ilkesi gereğince 2015 yılından bu yana kararlarını kendi internet sitesinde herkese açık hale getirdiğini belirten Avukat Yaşar Öksüz, dolayısıyla çok fazla mahkeme kararı olduğu için bu kararlar arasında inceleme yapmanın ve doğru sonuca ulaşmanın oldukça zor olduğunu söyledi.
Veri tabanı olarak yapay zekânın kullanılmasını değerlendiren Öksüz, “Veri tabanı olarak yapay zekânın uygulamaya girmesi sonrasında yüksek mahkeme kararlarına daha hızlı ve daha isabetli şekilde ulaşmak mümkün olabilir. Bu durum hem dava süreçlerinin hızlanmasını hem de avukatların daha isabetli sonuçlara ulaşmasını sağlayabilir” dedi.
‘HUKUKÇULARIN DEVREYE GİRMESİ GEREKECEK’
Yapay zekânın davadaki tüm ince detayları algılayabilecek bir özelliği olduğuna dair henüz ellerinde somut bir veri olmadığı için bu konuda kesin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmayacağını söyleyen Yaşar Öksüz, “Ancak yapılan açıklamalara göre yapay zekâ, kelime ve kategori bazlı inceleme yaparak sonuca büyük çoğunlukla ulaşmaya imkân verecek. Tüm bu katkılarına rağmen ince detayların değerlendirilmesi ve sonuca ulaşılmasında hukukçuların devreye girmesi gerekecek” ifadelerini kullandı.
'VATANDAŞIN AVUKATLARA OLAN İHTİYACI DAHA DA ARTACAK'
"Sistem oturursa ilgili vatandaş ya da avukat, hukuk davalarında bu verileri ve delillerini girmek suretiyle davayı kazanma olasılığını görüp belki buna göre dava açacak ya da açmayacak" deniliyor. Yorumda bulunan Avukat Yaşar Öksüz, bunun avukatlar için bir dezavantaj olmayacağını, tam aksine bu sistemin devreye girmesi sonrasında avukatlara olan ihtiyacın daha da artacağının altını çizdi.
Öksüz, “Zira vatandaşlar haklarını öğrenecek ve haklarının peşinden gidecektir. Ancak dava süreçlerinin yönetilmesi oldukça karmaşık bir süreçtir. Bu sebeple vatandaşlar, hak kayıplarına uğramamak için hukuki destek almaya devam edecektir” diye konuştu.
‘AVUKATLARIN YERİNİ ALAMAZ FAKAT İLERLEYEN SÜREÇTE...’
Peki yapay zekâ gelecekte avukatların yerini alabilir mi? Bu konu hakkında açıklamada bulunan Yaşar Öksüz, “Bizim üzerinde konuştuğumuz sistem 'veri tabanı' oluşturulmasına yönelik bir yapay zekâ sistemi. Veri tabanı olması sebebiyle yüksek mahkemelerin verdiği kararlara daha hızlı ve daha isabetli ulaşılmasını sağlıyor. Bu sistemin avukatların yerini alabilmesini mümkün görmüyorum. Ancak ilerleyen süreçte başka bir model devreye girerse tekrar değerlendirmek gerekir” vurgusunu yaptı.
HAK KAYIPLARINA DİKKAT!
Veri tabanı olarak yapay zekânın, avukatların olduğu gibi vatandaşların da yüksek mahkemelerin kararlarına hızlı ve doğru bir şekilde ulaşılmasına olanak sağlayacağını vurgulayan Avukat Yaşar Öksüz, “Ancak ulaşılan mahkeme kararlarındaki hukuki terminolojinin yanlış anlaşılarak hukuki destek alınmadan dava açılması, çok ciddi hak kayıplarına neden olabilir” ifadelerini kullanarak uyarıda bulundu.
BOŞANMA DAVALARINI DA ETKİLEYECEK
Türkiye'de başta boşanma olmak üzere pek çok dava yıllarca sürebiliyor. Dolayısıyla yapay zekâ, bu dava sürelerinin kısalmasında ve kararların alınmasında zaman kazandırabilir mi sorusu da en çok merak edilenler arasında. Boşanma davalarında tarafların ve çocukların yıpranmamasının önemini vurgulayan Avukat Öksüz, veri tabanı olarak yapay zekânın kullanılmasıyla daha hızlı ve daha isabetli kararlar verilmesinin mümkün olacağını açıkladı.
Ancak bu konuda TBMM’deki bir çalışmaya değinen Yaşar Öksüz, “Bu çalışmaya göre her iki tarafın da boşanmayı istediği durumlarda boşanmaya karar verileceği diğer konuların sonra çözülmesi üzerinde çalışılıyor. Bu davaların daha hızlı çözümlenmesi için böyle bir düzenlemenin yapılmasına çok ihtiyaç var” dedi.
TEKLİKEYE DİKKAT ÇEKTİ
Öte yandan Avukat Ali Erişen ise yapay zekânın en son gireceği alanın hukuk ya da toplumsal düzen alanı olacağını söyledi. Özellikle bu sistemin 'Demolition Man (Cezalandırıcı)" filmiyle daha önce karşımıza çıktığını belirten Avukat Ali Erişen, filmdeki çarpıcı detayları anlatarak örnek verdi.
Erişen, filmde salt bir toplumsal düzen kurulduğunu, insanların birbirine temas etmediği ve küfür eden insanların bile anında cezalandırıldığı sahnelerin yer aldığını aktarıp, “Bence ilk olarak yapay zekâ hayatımıza trafik polisi olarak girecek ve trafik cezalarını yapay zekâ düzenleyecek. Arkasından avukatlar da dahil hakim ve savcı vs. tüm sürece ilk olarak yardımcı olarak katılacağını, sonrasında bu kişilerin yerini alarak yargılama bile yapacağını düşünüyorum. Tabii burada sorulacak çok soru var; mesela ya kanunları da yapay zekâ yapacak hale gelirse? İşte bu şekilde ilerleyen yapay zekâ, hukuk alanında çatışma yaratıp felakete dönüşebilir” açıklamasını yaptı.
Sadece avukatların değil, tüm yargı sisteminin hatta askeri unsurların yapay zekâ sistemleriyle donatılacağı ve bu unsurların kısa bir müddet dahi olsa toplumların hayatına düzen getireceğini söyleyen Ali Erişen, sonunda bu durumun mutlaka çatışma yaratacağını vurguladı.
'BOŞANMA DAVALARININ MALİYETİNİ AZALTACAK'
Avukat Ali Erişen, yapay zekâyı kullanarak hukuk alanında çözüm sunan Avukatlar İçin Robot Yazılım Arayüzü’nün (ARYA) Yargıtay'daki boşanma davalarının sonucunu yaklaşık yüzde 90 doğru tahmin edebildiğini belirtti.
Bu tarz bir uygulama geliştiren bir başka ismin de Kaliforniya'da yaşayan Avukat Erin Levine olduğunu söyleyen Erişen, "Bu kişi boşanma konusunda yapay zekâ ve chatbot'ları kullanan Hello Divorce isimli web sitesinin kurucusu ve CEO’su. ABD'nin boşanmanın en maliyetli olduğu Kaliforniya eyaletinde, dava başına ödenen 17 bin dolarlık maliyeti bu yapay zekâ ile bin 500 dolara çekmeyi başardılar" dedi.
'BOŞANMA ÖNCESİ ÇİFTLER YAPAY ZEKÂYA BAŞVURABİLİR'
Aile mahkemelerinin önüne sürekli dosya yağdığını ve devletin çareyi aile mahkemesi sayısını artırmakta bulduğunu söyleyen Ali Erişen, yapay zekânın bu kısır döngüyü çözebileceğini dile getirdi. Bunun dışında yapay zekânın boşanma davalarından elde edilen verilerle uzama nedenlerini ortadan kaldırabileceğini, yasa tekliflerini sunmayı öğreneceğini ve boşanmak isteyen tarafları dinleyip delilleri anında değerlendirip, hakime izleyeceği yol ve yöntemle ilgili yardımcı olabileceğini de ekledi.
Yapay zekânın arabuluculuk rolünü de davadan önce üstlenebileceğine dikkat çeken Avukat Ali Erişen, “Örneğin boşanmak isteyen çiftler dava öncesi birlikte yapay zekâya müracaat ederek nasıl hakkâniyetle boşanmaları gerektiğini öğrenebilir. Yapay zekânın görüşü mahkeme dosyasına girebilir, yapay zekâdan farklı düşünüp farklı istekleri olan tarafa hakim neden bunu istediğini açıklatabilir. Ancak yine de tek başına insan unsuru varken hiçbir boşanma davasını istenilen ölçüde kısaltacağını düşünmüyorum" diye konuştu.
'ABD'DE AVUKATLAR TARAFINDAN KULLANILIYOR'
ABD’de yapay zekânın hukuk alanında kullanılmaya başlandığını belirten Girişimci ve Yatırımcı Emre Sokullu, Amerika’da dava süreçlerinde güncel olarak yapay zekânın nasıl kullanıldığından bahsetti.
ABD'de yaşayan Emre Sokullu, boşanma davaları ve tüm dava süreçlerinde bazı yapay zekâ uygulamalarının aktif olarak Amerikan hukuk sisteminde avukatlar tarafından kullanıldığını aktardı. Kişilerin avukatlara açmayı düşündükleri davalarla alakalı emsal kararları gösteren bu yapay zekâ uygulamaları sayesinde avukatlar, "Dava açılmalı mı ya da açılırsa nasıl sonuçlanır?" gibi süreçleri çok daha hızlı yorumlayıp karar verebiliyor.
Ayrıca sürecin nasıl işlediğini anlatan Sokullu, “Öncelikle kişiler şikâyetçi olduğu durumu dosya şeklinde avukata teslim ediyor. Daha sonra avukat bu dosyayı yazılım sistemine yüklüyor. Sistem anında analiz edip, onla ilgili daha önce çıkmış benzer davaları gösteriyor. Bununla ilgili nasıl sonuçlar alınmış görebiliyorsunuz. Bu noktada dava süresi kısalmıyor çünkü bu uygulamayı henüz hukuki karar verme sistemine dahil etmiş değiller. Sonuç olarak bu alanda çalışmalar hızlanıyor, ancak kısa vadede hakimlerin yerini alacak bir yapay zekâ bulunmuyor" bilgisini verdi.
'İNSAN BEYNİ GİBİ ÇALIŞAN YAPAY ZEKÂ GELİŞTİRİLİYOR'
Şu an ise aktif olarak Microsoft’un yatırım yaptığı OpenAI GPT-3 adlı yapay zekâ uygulamasının doğal dil işlemede çığ açıcı bir teknolojik girişim olduğunu söyleyen Emre Sokullu, “GPT-3 uygulaması istenilen düzeye geldiğinde, insan beyni gibi çalışan her tür kategoride sonuç verebilecek ve doğal dil işleme programlarını yapabilecek" ifadelerini kullandı.
Avukat Serpil Çınar da bilgi birikimi ve tecrübeyle yapılabilen işleri yapay zekânın yapabileceğini fakat duygusal zekâ, empati, sezgisel, yaratıcılık gerektiren konular da aktif olamayacağını söyledi.
Yapay zekânın birçok araştırmada dosyayı kısa sürede inceleyip, her beyan ya da dosyadaki detayı dikkate alarak çalışacağını vurgulayan Serpil Çınar, “Mahkemelerin dijitalleştirilmesiyle bilgileri toplayacak, bilgileri sınıflandıracak, karar verme aşamasına gelip tüm detayı değerlendirerek sonuca varacaktır” dedi.
‘KARŞI TARAFIN DELİLLERİNİ TAHMİN ETME OLASILIĞI DÜŞÜK’
Davayı kazanma ya da kaybetme olasılığını avukatların da dile getirebildiğini belirten Çınar, ancak davayı açacak olan kişinin birden fazla avukata danışarak farklı yorumlar almasının önüne yapay zekâyla geçilebileceğini aktardı. Davanın sonucunu avukatlar nasıl garanti edemiyor ise yapay zekânın da taahhüt edemediğini, yüzde yüz olarak bir tahminde bulunmayacağını ifade eden Avukat Serpil Çınar, çekişmeli davalar konusunda da yapay zekânın etkilerini açıkladı.
Tarafsız olmayan davalarda yapay zekâ üzerinden yürütülen tahminin de muallak olduğunu dile getiren Serpil Çınar, “Davayı açacak olan kişi, verilerini ve delillerini sunabilir fakat karşı tarafın savunması ya da sunacağı delilleri tahmin etme olasılığı düşüktür. Çekişmeli davalarda davayı kazanma olasılığı olup olmadığına dair bilgi edinimi açıkçası zordur. Bu sistemin tam oturması halinde de dava kazanma olasılığına dair net bir yanıt verileceğini düşünmüyorum” şeklinde konuştu.
‘MESLEĞİN GENETİĞİ DEĞİŞECEK, AVUKATLARIN İŞ YÜKÜ AZALACAK’
“Yapay zekânın gelecekte avukatların yerini alacağı kanaatinde değilim” ifadelerini kullanan Çınar, yapay zekânın hukuk sistemiyle birlikte avukatlara da fayda sağlayacağını, zaman ve masraf bakımından yararlı olacağının bilgisini paylaştı.
Sadece mesleğin genetiğinin değişeceğini ve hukuk sisteminin teknolojiye uyarlanacağını belirten Avukat Serpil Çınar, “Birçok detayın yine avukatlar tarafından takip edilmesi gerekiyor. Duruşmaya girilmesi, duygusal empati, sezgisel hareket, güven ilişkisi kurulumu, yaratıcılık, karşı taraf ile müzakere etmek gibi durumlar söz konusu” diye konuştu.
‘7-8 AY SÜREN DURUŞMALARIN 1 AYDA SONUÇLANMA OLASILIĞI YÜKSEK’
Türkiye’de boşanma davalarının çok uzun sürdüğünü ve çekişmeli boşanma davasının açılması sonrasında ilk duruşmanın en az 7-8 ay sonraya verildiğini belirten Avukat Serpil Çınar, duruşma tarihleri arasındaki sürelerin 1 ayda sonuçlanma olasılığının yüksek olduğunu açıkladı.
Serpil Çınar, “Yapay zekâ ile hazırlanan dosyadaki beyanlar, iddialar, savunmalar ve deliller ile özellikle önem arz eden tanık beyanları gibi her bir detaya kadar inceleyecektir. İnceleme sonucunda da hakkaniyetli bir karar verecekti” diyerek, robot yargıç sistemiyle kararların kısa sürede alınacağını savundu.
