Çocuğa ‘hayır’ı öğretme yolları
11.12.2023 - 06:58 | Son Güncellenme:
Çocukların “hayır” demeyi öğrenmesi, onların duygusal ve sosyal gelişimlerinde oldukça kritik bir rol oynuyor. “Hayır”, çocukların kendi sınırlarını ve haklarını ifade etmelerini, başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını anlamayı, iş birliği yapma ve sorumluluk bilincini edinmelerini sağlıyor. Uzmanlar, ebeveynlerin çocuklarına hayır demeyi öğretme konusundaki sorumluluklarını vurguluyor.
DİDEM SEYMEN İstanbul - Boğaziçi Üniversitesi Okul Öncesi Eğitim Programı’ndan Doç. Dr. Mine Göl Güven, çocuklara “hayır” demeyi öğretmenin yollarını şu şekilde sıralıyor:
Erken yaşlarda seçenek sunma: Mesela çocuk oyun oynayalım dediği zaman; “Odanda mı oynayalım, yoksa salonda mı?” gibi seçenekler sunulabilir. Seçmediği seçenek onun “hayır” dediği seçenek oluyor.
Güçlendirme ve özgüven: Çocuklar, küçük kararlarını kendileri vererek güçlendirilmeli ve özgüven kazanmalıdır. “Aaa demek ki bunu tercih etmedin. Peki, kararına saygı duyuyorum” diyebilmeliyiz.
Güvenilir yetişkinler: Çocuklara, sadece anne-babalarının değil, aynı zamanda güvenilir diğer yetişkinlerin de olduğunu anlatarak, güven kavramını öğretmek önemlidir. Öğretmenleri, komşuları da güvenilir yetişkinlerdir. Ancak “tüm öğretmenlerimize veya tüm akraba ve/veya komşularımıza güvenebiliriz” değil, “o kişinin hangi davranışlarına güvenebiliriz” konusu öğretilmelidir.
Okan Üniversitesitesi Hastanesi’nden Uzm. Psk. Tuğçe Dabağer Dilek ise çocuklara ailelere şu önerilerde bulunuyor:
Model olun: Çocuğunuz, sizin nasıl “hayır” dediğinizi ve sınırlarınızı nasıl koruduğunuzu gözlemleyerek öğrenir. Bu nedenle, kendi sınırlarınızı ve başkalarının sınırlarını nasıl saygılı bir şekilde ifade ettiğinizi göstermek oldukça önemlidir.
Duygusal ifadeyi teşvik edin: Çocuğunuza duygularını ifade etmelerine, onların ne hissettiğini anlamalarına izin verin. Siz de “hayır” demek yerine; “Bunu yapmana izin veremem çünkü bu beni endişelendiriyor” diyebilirsiniz.
Olumlu alternatifler sunun: Örneğin, “Bu oyuncağı şimdi alamayız, ama başka bir gün farklı bir oyuncağı seçebilirsin” şeklinde bir öneride bulunabilirsiniz.
Nedenini anlatmaya çalışın: “Bu saatte dışarıya çıkamazsın” demek yerine “Bu saatte dışarıya çıkamazsı çünkü çok geç ve yarın okula gitmelisin” gibi açıklamalar yapabilirsiniz.
Olumlu takdiri ve ödüllendirmeyi unutmayın: Çocuğunuz “hayır” kelimesini veya sınırları anladığında ve uyguladığında, olumlu takdirler ve ödüllendirme kullanarak teşvik edebilirsiniz.
Sabırlı olun: Çocuğunuza “hayır” demek bazen tepkilere neden olabilir. Ebeveyn olarak sabırlı olmayı ve duygusal tepkileriyle başa çıkmalarına yardımcı olmayı unutmayın.
