Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü Türkiye'nin merak ettiği soruyu cevapladı: Corona virüs için aşı...

Bilim Kurulu Üyesi Prof.Dr. Tevfik Özlü, milliyet.com.tr Sağlık Editörü Senim Tanay Karakuş'un sorularını yanıtladı. Corona virüs (COVID-19) ile ilgili merak edilen detaylara açıklık getiren Özlü, İnstagram üzerinden kullanıcıların sorduğu soruları da cevapladı. 

Bilim Kurulu Üyesi Prof.Dr. Tevfik Özlü'nün açıklamalarından satır başları:

Ortaya çıkan verileri takip etmeye çalışıyoruz. Bu veriler ışığında bildiklerimi sizinle paylaşacağım. 

Corona virüs konusunda geldiğimiz son nokta nedir? 

Bu salgın hiçbirimizin yaşamadığı bir deneyim. Avrupa'ya ve Amerika'ya bakın, salgının daha az bir travmayla ülkemizde ilerlediğini görüyoruz. Toplumun bu salgına ne kadar tepki verdiği de önemli. Ben umutlu olmak istiyorum ama ihtiyatlı olmak da gerekli. Tedbirleri almazsak çok ciddi bir darbe yiyebiliriz. Yakın bir tehditle karşı karşıyayız. Sınırları kapatma dönemi geçti. Artık tehlike içimizde. Kapınızı çalan bir kişiyle mesafenizi korumazsanız bile bu virüs size bulaşabilir. Bu dönemde en güvenli durum evden çıkmamak. Bunlara dikkat edersen fazla hasar almadan bu süreci ülke olarak atlatabiliriz.

Özellikle İtalya'da kötü bir tablo vardı. Şu anda Türkiye için beklenen tablo nedir?

Bulaşma sadece virüse bağlı değil. Kültürel değişkenlere bakacak olursak farklı senaryolar konuşulabilir. Türkiye ile ileriye dönük çıkarımlar yapmak yerine yayılımı azaltmak için çalışmalıyız. Dünya'daki bütün ülkelere göre Türkiye iyi durumda. Ama bu rehavete yol açmamalı. Genç nüfusun fazla olması bir avantaj. Artık uzaktan birbirimizi sevmeliyiz. İletişimimizi uzaktan sürdürmeliyiz. 

Ayırca sağlık sistemimiz iyi durumda. Avrupa'daki birçok ülkeden yatak sayımız ve solunum cihazı sayımız fazla.

Türkiye'de pik noktası nedir? Alınan tedbirleri bu pik noktasını aşağı çeker mi?

Çin'de mesela bu nokta aşağı yönlü seyrediyor. Avrupa'da henüz gelmedi o nokta. Türkiye'de size bu noktayı zamana yaymak istiyoruz. Pik noktası ne kadar gecikirse o kadar iyi. Bu süreci en az bedelle yönetirsek o kadar iyi. Şimdiden sabrımızı tüketmeyelim. Evde kalmak önemli değil, hayatta kalmak önemli. 

Sokağa çıkma yasağı Bilim Kurulu'nca nasıl görülüyor?

Salgın mücadelede gerekli her konu Bilim Kurulu'nda tartışılıyor. Hangi aşamada hangi tedbiri alacağımızı iyice hesaplamalıyız. Biz ilk kararları aldığımızda abartıyorlar diyenler vardı. Bugün aynı insan neden OHAL kararı almıyorsunuz diyorlar. Sonda alınması gereken kararı başta alıp travmaya sebep olmamalıyız.

Vuhan'da hayat durdu ama ülke geneli çalıştı ve bu süreci yönetti. 11 milyonluk nüfusu yaklaşık 1.5 milyar insan besledi. Çalışmak zorundayız. Birden şarteli indirmek sınırlı bir zamanda yapmak lazım. Avrupa'da da geç dönemde yapıldı yasaklar. Bizim durumumuzda değillerdi. Karar mekanizmalarında başka değişkenler de var. Hükümet bunları da dikkate alarak kararlar veriyor. Türkiye'nin geldiği nokta iyi bir durum ama ihtiyatlı olmak lazım.

Virüsün sonu ne zaman gelecek? Virüsün yayılımı tamamen durdurulabilir mi?

Çin bunu başarmış görünüyor. Ama soru işaretleri var. İnsanlar sokağa çıkınca ikinci bir atak başlar mı? Belli olmaz. Çin daha zor durumdaydı. Çünkü Çin'in hazırlık zamanı yoktu. Biz İtalya ve Çin'den tecrübeliydik. Çin'de nüfüs çok fazla olduğundan ikinci bir atak olması, bağışıklığı olmayan büyük bir kitle var. Haziran gibi bitecek neden diyoruz. Çünkü corona virüsleri daha önce de vardı. Yaz gelince azalıyor hastalıklar. SARS da yazı sona ermişti. Ama bu kesim bir çıkarım değildir. 

Mevsime dönük bir durum varsa Güney Küre'de de görülüyor. Bunun sebebi nedir?

Sıcaklık sebebiyle azalacak demek doğru olmaz belki. Ultraviyoleden virüs olumsuz etkileniyor. Bu faktör de önemli olabilir. Bu bir beklentidir, umuttur. Kesin değil. 

Corona virüs aslında ne kadar ölümcül? Bu virüs bazı kişilerde neden daha ağır seyrediyor?

Bu virüs çok kolay bulaşabiliyor. Ölümcüllük oranı ise düşük. SARS'ta yüzde 10'lardaydı. Virüsün oluşturduğu hastalıktan öte, bağışıklığı düşük hastalarda ağır seyrediyor. Bağışıklığı baskılayan hastalıkları olan kişilerde ölüm oranları çok. Özellikle bu grup evlerinden kesinlikle çıkmamalı. 

Bu hastalık sonucunda iyileşen biri tekrar virüse yakalanabilir mi? Japonya'da böyle bir vaka var. 

Hasta gerçekten negatif oldu mu? Bu önemli, belki de tam iyileşmedi. Genel olarak hastalığı atlatan kişilerde bağışıklık oluşuyor. Bunu biz antikorlarla sağlayabiliyoruz. Hasta kişilere bu antikorlar nakledilince, iyileşme sağlanabiliyor.

Farklı hastalıkların iyileşmesinde kullanılan ilaçlardan etkili olanlar var mı?

Normalde kanıtı olmayan bir ilaç kullanmayız ama çaresizlikten varsayımlarla ilaçlar denendi. Çin'de işe yarayan ilaçlardan eleme yapma şansımız var. Onların öyle bir şansı yoktu. Şu an hastalığın tedavisinde kesinleşmiş bir ilaç yok. Ama işe yarayan ilaçları kullanıyoruz. 

Yakın zamanda bir aşının kullanılması mümkün mü?

Aslında birçok aşı hazır. İnsan çalışmaları başlatıldı. Bu noktaya bu hızda gelinmesi büyük başarı. İnsan çalışmalarında işe yaraması lazım ve zararı olmadığının izlenmesi lazım. Bunlar yapılırsa 8 milyar insana aşı üretmeniz lazım. Bu kolay bir iş değil. İnşallah en kısa zamanda oluşacaktır. Yakında böyle bir imkan olacak. Bir sondaki kış sezonunda bu aşının yetişmiş olması müthiş olur. Bu sayede ölümleri azaltabiliriz. Sevdiğiniz birini kaybetmek büyük bir acıdır. O yüzden evlerinizden çıkmayın. Bakın sağlıkçılar ateşin içine girmiş durumda şu an. O yüzden lütfen evde kalın.

Sadece sağlık çalışanlar var. Güvenlik güçleri, medya, market çalışanları gibi insanlar da kendini riske atıyor. Onlara yardımcı olmamız lazım. Bize yardımcı olmak istiyorsanız evlerinizde kalın. 

Maske herkes taksın dedi bir grup. Bir kesim ise sadece sağlık çalışanı kullanmalı dedi. Sizin fikriniz nedir?

N95 maskelerden bütün halkın uzak durması gerekiyor. Onlar sağlık çalışanları içindir ama diğer maskeler eğer ise hasta olan kişiler içindir. Hastaysa sürekli maske takmalısınız. Sağlam kişilerin maske takmasına gerek yok. İnsanlarla bir iki metre mesafe bırakıyorsanız gerek yok. Evde iseniz hastalıktan korunabilirsiniz. Ellerinizi sık yıkayıp, ağzınıza götürmezseniz maskeye gerek yok. Asıl takması gerekenler hasta ile temasta olan sağlık çalışanlarıdır. Bir de evinizde hasta varsa ve sizin bakımınıza ihtiyacı varsa maske kullanabilirsiniz. Maske kullanmak daha bulaşmaya neden olabilir. 

Eğer otobüs gibi ortamlarda bir metre mesafeyi koruyamıyorsanız, otobüste olduğunuz sürece maske takabilirsiniz. Yanınızda kişinin hasta olduğunu bilmiyorsanız, maske hatta gözlük bile takabilirsiniz. Ama inince bunu çıkarmalısınız. Çıkarmazsanız maskede kuruyan virüs, bulaşabilir.

Yıkanabilir maskeler hakkında ne düşünüyorsunuz?

Herkes oturup maske dikiyor. Bunlardan uzak durun. Sağlık Bakanlığı onaylı olmalıdır. Herkesi maske almasına gerek yok zaten. 

Evdeki temizlik ne şekilde yapılmalıdır? Sağlık çalışanları nasıl davranmalı?

Önceden ne yapıyorsanız, aynı şekilde yapmalısınız. Örneğin çamaşır nasıl yıkıyorsanız aynı şekilde yıkayın. Yüzey temizliğinde de standart temizleyiciler yeterli. Dışarıdan içeri girdiğinizde ilk yapmanız gereken hemen banyoya girmektir. 

Sağlık çalışanlarına önerim. Uyku ve dengeli beslenme çok önemli. Bağışıklıklarını yüksek tutsunlar. Çift eldiven ve maske kullansınlar. Bu malzemeleri vücutlarından usulüne uygun çıkarmalılar. Günlük kıyafetlerini ise evlerine girer girmez değiştirsinler. 

Sokak hayvanları ve evcil hayvanlar tartışıldı. Bir bulaş bir söz konusu mu? 

Yok. Böyle bir durum söz konusu değildir. Hayvandan insana geçmesi henüz mümkün değil. Dünyada kaydedilmiş böyle bir vaka yok. Bazı yabani hayvanlar dışında böyle bir durum söz konusu değil. 

Covid'in yerde ve toprakta olması gibi durumlar söz konusu değil. Bu ihtimal çok düşüktür. Mesela sebzelerden meyvelerden bulaşır mı diye soruyorlar. Aldığınız zaman bir süre açık hava da bekletin sonra da sirkeli suda bekletin. Zaten yapmanız gereken bir uygulama bu. Bunu alışkanlık etmeliyiz.