'Atatürk soyadını Dilaçar bulmadı'

Ermeni kökenli Türk dil bilimci Agop Martayan Dilaçar’ın hayatının anlatıldığı belgeselde, Dilaçar’ın Mustafa Kemal’e, Atatürk soyadının verilmesini teklif eden kişi olduğu öne sürüldü. Bu iddia, araştırmacı-yazar Cengiz Özakıncı’ya göre doğru değil.

‘Ben buldum’ demedi

“Agop Dilaçar böyle bir iddiada bulunmadı” diyen Özakıncı, bu iddianın ilk olarak 1981 yılında Süreç Dergisi’nde Aytunç Altındal tarafından gündeme getirildiğini söyledi. Aynı iddianın 1994’te Dzadur Ağayan’ın ‘Türkiye’de Ermeniler’ ve 1998’de Türkiye Ermenileri Cemaati’nin yayımladığı ‘75. Yılda Türkiye Ermenileri’ kitaplarında kaynak gösterilmeksizin yayımlandığını kaydeden Özakıncı, Atatürk soyadının Dilaçar tarafından değil, Saffet Arıkan tarafından verildiğini savundu.

İlk Arıkan kullandı

Özakıncı, “Atatürk’ün istemiyle 12 Temmuz 1932’de kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin Başkanı Saffet Arıkan, 26 Eylül 1934’te ‘Türk Dil Bayramı’ dolayısıyla İstanbul Radyosu’nda bir konuşma yapmış; bu konuşmanın metni, ertesi gün ‘Hakimiyeti Milliye’ gazetesinde yayımlanmıştı. Arıkan konuşmasında ‘Bugün, büyük önderimiz ata Türk’ün, budunumuza armağan ettiği bayramlardan birini yaşıyoruz’ demişti. İşte ‘Atatürk’ sözcüğü, Mustafa Kemal’in bu soyadını almasından iki ay önce ilk kez Saffet Bey’in radyo konuşmasında böyle kullanılmıştı. Atatürk soyadını bulan Saffet Arıkan’dır. Dilaçar yazılarında ‘Atatürk soyadını ben buldum’ gibi bir iddiada bulunmamıştır” dedi.

‘Milletvekilinin önerisiydi’

Atatürk üzerine araştırmalar yapan Anıtkabir’in eski müze komutanı, Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Ydr. Doç. Ali Güler, Atatürk soyadının dönemin Konya Milletvekili Naim Hazım Onat Bey tarafından teklif edildiğini belirterek şu bilgileri aktardı: “1934 yılında çıkarılan kanunla, her Türk’ün soyadı taşıması mecburi hale getirildi. Mustafa Kemal için de bir soyadı gerekti. Atatürk kendisine önerilen isimler için ‘arkadaşlarla konuşalım’ der ve konu ikinci görüşmeye bırakılırdı. Çankaya’daki son toplantıda, CHP Genel Sekreteri Saffet Arıkan’ın bir yazısında kullandığı söylenilen Türkata, Türkatası gibi iki ad kendisine arz edilir. Atatürk ‘Arkadaşlar ne buyururlar bakalım’ deyince, Konya Milletvekili Naim Hazım Onat Bey ‘Türk’e her alanda atalık etmiş, Türklüğü kurtarmış büyük gazimize ‘Atatürk’ soyadını verelim’ önerisini getirir. Mustafa Kemal Paşa da Onat’ın önerisini uygun bulur.”