Ankara özel ekip kurdu... Sır arşivde 'Türk' izi arayacaklar!

Türkiye, Papa’nın özel izniyle girilebilen Vatikan arşivlerine özel ekip gönderiyor. Katolikler’in ruhani merkezi Vatikan’ın 9. yüzyıldan günümüze ulaşan arşivlerinin raf uzunluğu 87 kilometreyi buluyor. Arşiv, Papa’nın kişisel malı. Dan Brown’un romanlarına ve filmlere de konu olan Vatikan arşivi, milyonlarca belgeyi barındırıyor. Türk Tarih Kurumu ile Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı da Vatikan’a “çıkarma” yapacak. Papa’nın özel izni ile girilecek ve kapsamlı tarama yapılacak Vatikan Arşivleri’nde Osmanlı Dönemi’ne ilişkin gün yüzüne çıkmamış belgeler de bulunuyor. Çalışma sonucunda el yazması eserler başta olmak üzere Türk tarihine ilişkin belgelerin birer kopyası Türkiye’ye getirilebilecek. Türk Tarih Kurumu Başkan Prof. Dr. Turan, Milliyet’e Vatikan Arşiv Projesi’ne ilişkin şunları anlattı:

ÖZEL EKİP KURDUK: Vatikan büyükelçimiz bu konuda önce bize ulaştı, konuyu aktardı. Biz de özel bir ekip oluşturduk. Benim de aralarında olduğum heyet, hep birlikte Vatikan’a gittik. Bizi Kardinal karşıladı ve Papa’nın ve Kardinaller Meclisi’nin talebimize olumlu yanıt verdiğini bildirdi.

PAPA’DAN ÖZEL İZİN: Vatikan küçük ama arşivi kendinden büyük. Arşivleri kilometre ile ifade ediyorlar. “Arşivlerin bulunduğu rafları uç uca ekleseniz 87 kilometre eder” dediler. Bütün Avrupa, Ortadoğu’daki siyasi gelişmelerin takriben 9. yüzyıl başından itibaren arşivlemesi var. Vatikan bu arşivleri herkese açmıyor, Papa’nın özel izniyle açılıyor. Orada Türkiye tarihi ile ilgili malzemeler var. Sadece Türkiye’de değil hiçbir yerde olmayan bilgiler ve belgeler var.

SONDAJ YÖNTEMİ: Bu arşivlere girip de kolayca çıkmak mümkün değil. Biz, o açıdan toplantılar yaptık, yöntemler belirledik. En sonunda sondaj usulüyle çalışma yürütmeye karar verdik. Yani Türkiye tarihi için de temel kaydettiğimiz, kronolojimizde dönüm noktası olan tarihlere yoğunlaşma kararı aldık. Kutsal İttifak, 2. Viyana Kuşatması, Haçlı Seferleri’ne oraya odaklanalım diyoruz.

YENİ BÜYÜKELÇİYLE DEVAM: Projeyi tamamladık ama Vatikan Büyükelçimiz değişti. Kendileri takdir ederse, bu çalışma için kendisiyle bir görüşme talep edeceğiz. Oraya bir ekip göndereceğiz ve yeniden teşebbüste bulunacağız. Büyükelçimizin bu projeye devamlılık göstereceğini ümit ediyorum.

CUMHURBAŞKANLIĞI DA DEVREDE: Bu çalışmayı Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ve üniversiteler ile birlikte yapacağız. En azından ben başaramazsam bile başlatmak istiyorum. Çünkü bu çok büyük bir iş. Uzun bir süre alacak. Arşiv Mübadelesi eskiden beri TTK’nın çalışma alanıdır.

Arşivde Türk izi aranacak

Vatikan arşivlerinde Türk tarihiyle ilgili gün yüzüne çıkan henüz 100 civarında belge söz konusu. Ancak yapılacak incelemede bu belgelerin binleri hatta 10 binleri bulabileceği değerlendiriliyor. Arşivde gün yüzüne ilk olarak 2. Viyana Kuşatması’nın başarısızlıkla sonuçlandığı 1683’e ait “Türklerin Viyana Bozgunu” başlıklı harita ile dokümanlar çıktı. 1571’e ait Türklere Karşı Kutsal İttifak konulu belgeler ile Haçlı İttifakı’nın İnebahtı Deniz Savaşı’nda Osmanlı donanmasını yendiği yıl olan 1571’e ait bir belge de Papalık tarafından açıklanan Türk tarihine ilişkin belgeler arasında yer alıyor.