Almanya örnek alınmalı

ÖNDER YILMAZ / ANKARA - Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (SODİMER) Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan ile Başkan Danışmanı Av. Ecem Tuğçe Topçu, hükümetin “telif hakkı” konusunda çalışmalarını Milliyet’e değerlendirdi.

915 milyar euro

Türkiye’nin “dijital telif yasası” çıkarması gerektiğini belirten Eraslan, “Google, Türkiye’de en çok kullanılan arama motoru. Yapılan haberlerin, çalışmaların, emeğin mutlaka teliflendirilmesi gerekli. Search (arama) kısmına ilgili konuyu yazıp tıkladığımızda gelen her şeyin bir bedeli var. Google, Avrupa Birliği (AB) Telif Hakkı Kuralları’nı kabul etti. AB’nin telif hakları Google’ı buna mecbur etti. Burada bir regülasyon/düzenleme var. AB’nin telif hakkı kuralları olmasaydı, Google, içeriklere para vermek için böyle bir sisteme gitmezdi. Bizim de bunu zorunlu hale getirmemiz gerekiyor” görüşünü ifade etti. Eraslan, AB’de telif haklarının ekonomik açıdan önemli bir yere sahip olduğunu, rakamsal olarak, “AB sınırları içerisinde 11.65 milyon kişiye istihdam olanağı yarattığını, yılda ekonomik açıdan 915 milyon Avro civarında katkı sağladığını, bunun da AB ekonomisinin yüzde 6.8’lik kısmını oluşturduğunu” vurguladı. Eraslan, Türkiye’nin yasa çalışmalarında Almanya’daki telif hakkı düzenlemelerinin dikkate alınmasını önerirken, “Almanya yoruma açık olmayan net ve katı düzenlemeler gerçekleştirdi. Google mevzuat açısından boşluk bulamadığı için hareket edemiyor. Avrupa’da yaklaşık 1 milyar euro’luk katkının 3’te 2’sini Almanya’daki medya şirketlerine vermek zorunda kalıyor. Türkiye de bu yolda ilerlemeli”

dedi. Eraslan, telif hakkı düzenlemesi için medya alanındaki meslek birliklerine önemli görev düştüğünü ve konuyu gündemde tutmaları gerektiğini kaydetti.

YASADA NELER OLMALI?

Prof. Dr. Levent Eraslan ve Av. Ecem Tuğçe Topçu, Fikir ve Sanat Eserli Kanunu’nda yapılması gereken değişiklikleri şöyle sıraladılar:

- Google, Facebook (Meta) gibi internet platformlarının haber özetlerine yer vermeleri halinde haber kaynağı olan haber yayıncılarına lisans ücreti ödenmesi öngörülmeli.

- Haber yayıncıları, yayınları meydana getiren eser sahiplerine Google gibi bilgi toplumu hizmet sağlayıcılarından aldıkları bedelden uygun bir pay ödemek zorunda bırakılmalı. Böylelikle hem haber yayıncıları hem eser sahipleri Google gibi platformlara karşı korunmuş olacaktır.

- Sadece hyperlink verilmesi durumu ‘tekil kelimelerin’ kullanılması halinde platformların lisans ödenmesine gerek olmayacağı düzenlenebilir. Böyle bir düzenlemede istisna sınırları açık çizilmelidir.

- Sınır ötesi içerik erişiminin arttırılmasına ilişkin madde düzenlenmesi gerekmektedir.

- Arşiv kayıtları yeni nesiller için dijitalleştirilmeli. Böylece telif hakkı koruması altındaki eser icra yapım ve yayınlarının eğitim araştırma, kültürel mirası koruma amaçları ile kullanım imkânlarının arttırılmalı.

- Dijital alandan yararlanılarak telif haklarının daha iyi bir ticari sahaya kavuşturulması amaçlanmalı.

- Haber yayınlarının yayıncılarının haklarının korunması için haklar tanınmalı. Ancak bu haklar, bireysel kullanıcılar tarafından basın yayınlarının özel veya ticari olmayan kullanımları için geçerli olmamalı.

- Bilimsel veya akademik amaçlarla yayımlanan sürekli yayınlar madde düzenlemesinde ayrık tutulmalı.

- Platformlara, yüklenen içeriklere ilişkin bir sorumluluk yüklenmelidir, bu sorumluluğun sınırları öncesinde net bir şekilde belirlenmeli özellikle bilgi edinme amaçlı kâr amaçlı olmayan paylaşımlar ayrı tutulmalı. 

- Düzenlemelere uyulmadığında karşılaşılacak yaptırımlar öngörülmeli.

Ancak temel amaç ağır cezalandırma değil, caydırma olmalı. Haber yayıncıları ve eser sahiplerinin haklarını platformlardan alamadıkları noktada platformlara idari para cezasına hükmedilmesi kararlaştırılabilir. Başka ihlallere sebebiyet verilme durumlarına karşılık diğer kanun yolları saklı tutulmalı.