5 bilinmeyenli lise yerleştirme sistemi

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), liselere yerleştirme için tercihleri almaya başladı. Liseye geçmeye hak kazanan öğrenci sayısı yaklaşık 1.2 milyon. Bu öğrencilerin yaklaşık 140 bini sınavla alan okullara yerleşebilecek. Geriye kalanı da yerel yerleştirme ya da pansiyonlu okullar arasından tercih yapacaklar.

Devlet liselerinde öğrenciler yerel yerleştirme ile öğrenci alan, merkezi sınavla alan ve pansiyonlu okullar olmak üzere 3 grupta tercih yapabilecekler. Öğrencilerin her gruptan, 5’er tercih hakkı var. Sınava girmeyenler, merkezi sınavla alan okullar arasından tercih yapamayacaklar. Buraya kadar anlaşılmayan bir şey yok. Ancak detaya girildiğinde velilerin kafaları çok karışıyor. Çünkü tercihlerde önemli şartlar var, bunlar şöyle:

Açık liseye gitme riski var

- Sınava girsin, girmesin tüm öğrenciler öncelikle Yerel Yerleştirmeyle Alan Okullar arasından tercih yapmak zorunda. Aksi takdirde Merkezi Sınavla Öğrenci alan okullar ve Pansiyonlu Okullar ekranı açılmayacak.

- Yerel yerleştirmede tercihlerinden ilk 3 okulu Kayıt Alanı’ndan seçmek kaydıyla öğrencilerin en fazla 5 tercih hakkı var. Yapılan tercihlerde de aynı türden en fazla 3 okul seçilebiliyor. Örneğin öğrenci sadece Anadolu lisesi istiyorsa ilk üç tercihine kendi Kayıt Alanı’ndan varsa 3 tane yazabiliyor. Yoksa 1’ini Anadolu lisesi yazıp fen ya da sosyal bilimler liselerini istiyorsa ve kayıt alanında varsa iki tercihine bu okul türlerinden yazabiliyor. İstemuyorsa ya da bu okul türleri de yoksa meslek ya da imam hatip liseleri seçeneği kalıyor.

- Kendi Kayıt Alanından 3 tercih hakkını doldurduktan sonra öğrenciye Komşu Kayıt Alanı ile Diğer Kayıt Alanından tercih hakkı tanınıyor. Diğer Kayıt Alanında başka illerden de tercih yapılabiliyor. Ancak burada öğrencinin o okula yerleşme şansının daha düşük olduğunu hatırlatmakta yarar var. Çünkü kılavuzda da belirtildiği gibi öğrenciler ikamet adresine göre bulunduğu Kayıt Alanı’ndan okul tercih etmeleri durumunda, aynı okulu tercih eden Komşu Kayıt Alanı’ndaki öğrencilerden, Komşu Kayıt Alanı’ndakiler de Diğer Kayıt Alanları’ndakilerden öncelikli yerleştirilecek.

- Öğrenci yerel yerleştirmede isterse 1 tercih de yapabilir. Sonrasında sınavla alan okullar arasından 5 tercih hakkını kullanabilir. Ancak bu noktada eğer öğrencinin sınav puanı düşükse çok iyi düşünerek tercih yapması gerekiyor. Çünkü tercihlerinden birine yerleşemeyen ya da hiç tercih yapmayanların kaydı otomatik olarak açık liseye yapılacak.

Şişirilmiş notlar!

- Nakil döneminde öğrencilere tekrar tercih hakkı tanınacak ancak önceki yıllarda özellikle Anadolu, fen ve sosyal bilimler liselerinde çok fazla boş kontenjan kalmıyordu, bunu bilmekte yarar var.

- Sınava giren ve puanı oluşan öğrenciler Yerel Yerleştirme’ye göre tercihini yaptıktan sonra Merkezi Sınavla Öğrenci Alan Okullar arasından en fazla 5 tercih yapabilecekler.

- Merkezi yerleştirmede öğrenciler tercih ettikleri okullara puan üstünlüğü ve tercihleri doğrultusunda, yerel yerleştirmede ise ikamet adresleri, okul başarı puanları ve devam devamsızlık kriterlerine göre yerleştirilecekler.

- Burada da önemli bir ayrıntı var. Örneğin puanı 470, 8. sınıf diploma notu 85 olan bir öğrenci sınavla alan okullara giremediği takdirde, yerel yerleştirmeye göre tercih yapacak. Aynı kayıt alanında, diploma notu 100 olan bir öğrenci, yerel yerleştirmede ondan daha şanslı. Çünkü yerleştirmede ikamet adresinden sonra okul başarı puanına bakılacak. O nedenle öğrenci sınav puanı ne kadar yüksek olursa olsun, okul puanı düşükse, şansı da düşük. Son yıllarda devletler dahil, yerleştirmelerde etkili olmasından dolayı okul notlarının şişirildiği yönünde şikâyetler geliyor. Bu da yerleştirmelerde haksızlıklara neden oluyor.

Kontenjan çok az

Sınavla alan okulların kontenjanı, başvuran öğrencilerin ancak yüzde 14’üne yetiyor. En çok tercih edilen Anadolu, fen ve sosyal bilimler liselerinin kontenjanı 86 bin 110. Bu okulları isteyen öğrencilerin şansı daha da düşüyor. Yüzde 10’luk dilime giren öğrenciler dahi istedikleri okula giremiyor. Örneğin Bursa’da, Anadolu, fen ve sosyal bilimler liselerinin toplam kontenjanı 2 bin 550.

Bu okulların en düşük yüzdelik dilimi ise 15,66. Bursa’da bu dilimdeki öğrencilerin toplamı 6 bin 629. Yani 4 bin 79 öğrenci, istenilen puana sahip ancak kontenjan olmadığı için giremeyecek.

Tercih listesinden öğrenci velisi, onay işleminden ise okul müdürlüğü ile veli birlikte sorumlu olacak. Veliler, yerleştirme sistemiyle ilgili okul müdürlerinin yeterli bilgiye sahip olmadıklarından şikâyetçi. O nedenle öğrencilerin açıkta kalmaması için velilerin tercihleri doğru ve eksiksiz yapması çok önemli.

Veliler, isyanda!

Liselere yerleştirme sistemine sosyal medyada tepki gösteren velilerin, yorumları şöyle:

- Hayatımda bu kadar saçma bir iş görmedim. Zorla seçtirilen zorunlu seçmeli dersler, zorla tercih yaptırılan zorunlu meslek lisesi ve zorunlu imam hatip lisesi tercihleri... Kardeşim o zaman ne diye tercih yaptırıyorsunuz, zorla insanları bir yerlere yollayın.

- Bayrampaşa’dayız, komşu okul olarak Büyükçekmece, Esenyurt ve Başakşehir çıkıyor. Fatih yakınımızda olmasına rağmen çıkmıyor. Belli ki eğitimden anlamayan, iş bilmeyenler bu işlerin başına oturtulmuş. Rezillik, utanç verici. Kendi haline bırakılmış bir sistem.

- Yüzde 5’lik öğrenciyi yüzde 50 bursla özele yazdırdık. Kabusumuza son verdik. Darısı diğer yüzde 1’lik çocuğumun başına. İlla sonucu beklemek istedi. Hayırlısı olsun deyip kabusun 2. kısmını yaşamaya devam ediyoruz.

- İsyan ediyorum oğlum yüzde 6’lık dilimde ve okul yok. Lanet olsun bu nasıl bir sistem. Kimse çıkıp bir açıklama yapmıyor.