Küreselleşmeyi Trump bitiriyor
08.04.2025 - 07:00 | Son Güncellenme:
EKONOMİ SERVİSİ
Piyasalarda, Trump’ın tarife depremi sürüyor. 30 yıllık küreselleşme çağının sonuna gelindiği yorumları yapılıyor. Borsalardaki düşüşe “ilaç” benzetmesi yapan Trump, Çin’in yüzde 34 gümrük vergisini geri çekmemesi halinde tarifeyi yüzde 50’ye çıkaracağını belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump’ın 185 ülkeye ‘ticaretinde finansal açıkların bulunduğu’ gerekçesiyle getirdiği ek gümrük vergileri küresel piyasalarda ‘kara pazartesi’ yaşanmasına neden oldu. Tarifelerin açıklandığı günden beri değer kaybeden Asya borsaları dün adeta çakıldı. Japonya Nikkei endeksi neredeyse yüzde 9 değer kaybedince borsa kapatıldı. Hong Kong borsa ise yüzde 13.2 değer kabederek son 28 yılın en büyük düşüşünü yaşadı. Çin borsası yüzde 7.3 düşerken, Avustralya borsası da yüzde 6.1 düşüşle 2003 yılından bu yana en düşük seviyesini gördü. Avrupa’da tarifeler borsalara düşüş seyrini devam ettirdi. İtalya borsası yüzde 6.9, Almanya borsası 5.6 İngiltere borsası da 4.6 düşüş yaşadı.
‘ESKİSİ GİBİ DEĞİL’
Trupm’ın dünya ticaretini tehdit eden tarifeleri, daha önce teori ve analizlerde ele alınan “küreselleşme çağı sona eriyor” tartışmalarını siyasi boyuta taşıdı. İngiltere Hazine Bakan Yardımcısı Darren Jones, Trump’ın tarifeleri sonrası küreselleşme döneminin sona erdiğini söyledi. Jones, BBC’ye verdiği röportajda, “Son 20-30 yıldır bildiğimiz küreselleşme sona erdi” ifadelerini kullandı. Bu nedenle hem müttefiklerle ilişkileri güçlendirmeleri hem de yerli ekonomiye yatırım yapmaları gerektiğini belirtti. ABD’nin koyduğu yüzde 10’luk temel tarifenin bile İngiltere’yi etkilediğine işaret eden Başbakan Keir Starmer da İngiltere’yi korumak adına devlet müdahalesine hazırlandıklarını duyurarak, “Dünya artık eskisi gibi değil. Ulusal çıkarlarımızı korumak için her şeyi yapacağız” diye konuştu.
ÇİN’E GÖZDAĞI VERDİ
Piyasalardaki tarife kaynaklı düşüşe “ilaç” benzetmesiyle yanıt veren Trump, “Hiçbir şeyin kötüye gitmesini istemem, ama bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almanız gerekir. Dünyanın her yerinden, Avrupa’dan, Asya’dan birçok liderle konuştum. Bir anlaşma yapmak için can atıyorlar” dedi. AB dün gümrük vergileri konusunda ABD ile müzakereye hazır olduğunu açıklarken, Trump Çin’in yüzde 34 karşı tarifesini geri çekmemesi halinde, 9 Nisan’dan itibaren Çin’e vergiyi yüzde 50’ye çıkaracağı tehdidinde bulundu.
BİTCOİN 75 BİN DOLARIN ALTINDA
Başkan Trump’ın gümrük tarife paketiyle ilgili devam eden belirsizlik nedeniyle Bitcoin dahil küresel kripto para piyasasının değeri 24 saatte yaklaşık yüzde 10.58 azalarak 2 trilyon 390 milyar dolara geriledi. En büyük kripto para birimi olan Bitcoin’in fiyatı, son 24 saatte yüzde 10’dan fazla düşerek 75 bin doların altına indi.
SERBEST TİCARET BÖLGESİ İSTİYOR
ABD Başkanı Donald Trump’ın milyarder danışmanı Elon Musk, ABD ve Avrupa’da sonunda “çok yakın, daha güçlü bir ortaklık” kurmayı ve “sıfır tarife bölgesi durumuna” ulaşmasını umduğunu belirtti. Musk, LEGA partisi lideri Matteo Salvini’ye video konferans aracılığıyla verdiği demeçte, “Umarım hem Avrupa hem de ABD’nin, benim görüşüme göre, ideal olarak, sıfır tarife durumuna geçmesi ve Avrupa ile Kuzey Amerika arasında etkin bir serbest ticaret bölgesi yaratması gerektiği konusunda hemfikir olunur” dedi. Musk ayrıca, anlaşmanın her iki bölge arasında kişilerin serbest dolaşımını içermesi gerektiğini ve bunun Başkan Trump’a tavsiyesi olduğunu söyledi.
YÜZDE 40 BÜYÜME KAYBI
Medipol Üniversitesi İşletme Ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin: Küreselleşme 2.0 ‘büyük sıfırlama’ olarak pazarlandı, dünya küresel bir köy olarak nitelendirilmişti. Bundan sonra uzmanı olmadığın ürünü üretmeye ihtiyaç yok, birbirlerinden temin edilecekti. Gelişmekte olan ülkelerdaha fazla borç almala teşvik edilecekti. Ancak bu yönetilemez bir borç batağı oluşturdu. Ardından iki ‘siyah kuğu’ (gerçekleşme ihtimali çok düşük olan olaylara verilen isim) gerçekleşti; Covid19 ve Ukrayna-Rus savaşı. Tedarik zinciri çöktü. Stratejik ekonomi önem kazandı.
Trump tam bu noktada küreselleşme 2.0’ın Amerikan ekonomisini zarara uğrattığını savunarak iktidara geldi. Birinci döneminde de bunu söyledi ama Kongre’de demokratlar çoğunluktaydı ve kendi yandaşları bile buna sıcak bakmıyordu. İkinci döneminde ABD’nin 1.2 trilyon dolar bütçe açığı ve 1 trilyon dolar dış ticaret açığını yürütemeyeceğini anlayarak tarifelerle yeni küresel düzenin başladığını ilan etti. Trump ekonominin zorlanması ve enflasyonun artmasını göze almış durumda. Bir birbuçuk yıl bir Amerikan halkı bir bedel ödeyecek ama sonra bunun meyvelerini almaya başlayacak. 2026 Kongre’nin yenilenmesi için seçim var. Trump başarılı olamazsa Kongre’deki çoğunluğunu kaybeder.
İçinde bulunduğumuz durum Türkiye’nin de aralarında olduğu Endonezya, Brezilya, Tayland, Arjantin gibi küresel güney ülkeleri arasında müthiş bir işbirliğini doğuracak. Ticari, teknoloji ve savunma işbirlikleri gelişecek. ‘NearShoring’ (yakından tedarik) “Friendshoring’ (dost ülkeden tedarik) yayılacak. Süreç yerine oturana kadar küresel ekonomi ise gerileyecek. Dünya ekonomi yüzde 3 küresel ticaretin yüzde 4 artması bekleniyordu. Hem dünya ekonomisinde hem de dünya ticaretinde yüzde 40 büyüme performansı kaybı ile karşı karşıya kalabiliriz.
‘50’DEN FAZLA ÜLKE TEMASTA’
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ve Ticaret Bakanı Howard Lutnick, hisse senetlerindeki düşüşe rağmen açıklanan gümrük vergilerinin hayata geçirileceğini tekrarladı. Bessent, yaşananları “bir geçiş süreci” olarak tanımladı. Ekonomi yönetiminde yer alan üst düzey bir isim olan Kevin Hassett de, 50’den fazla ülkenin bir anlaşma için Trump ile temas ettiğini söyledi.
İPHONE 3 BİN 500 DOLARA ÇIKABİLİR
Trump’ın Çin’e koyduğu ek gümrük vergisi teknoloji devi Apple’ı vurdu. 2 Nisan’da açıklanan tarifeler sonrasında üreteminin yüzde 90’ı Çin’de bulunan Apple şirketi yaklaşık 400 milyar dolar değer kaybetti. ABD’de 500 milyar dolarlık yatırım kararı alan Apple’ın tedarik ve üretim zincini ABD’ye taşınması nedeyse imkansız. TechInsights analisti Wayne Lam, iPhone üretim maliyetinin 580 dolardan 850 dolara çıkacağını söyledi. Wedbush Securities analisti Dan Ives, bu artışın tüketiciye yansıyacağını ve 256GB iPhone 16 Pro modelinin 1.100 dolardan 3 bin 500 dolara çıkabileceğini ifade etti.
NE OLMUŞTU?
ABD borsaları 2 Nisan’da açıklanan tarifelerin ardından iki günde 2231 puan gerileyerek 6.6 trilyon dolar kaybetti. S&P 500 endeksi dün de 1.300 puan kayıpla açıldı. Amerikan borsalarında Trump’ın 17 Ocak’taki yemin töreninden bu yana yaşanan kayıp 13 trilyon doları aştı. Milyarderlerin kaybı 353 milyar dolara ulaştı. Kripto borsaları 250 milyar dolar kaybetti. Küresel borsaların kaybı ise 9.5 trilyon dolar.
KEŞFETYENİ
Instagram'da yaptığı paylaşımlarla adından sıkça söz ettiren Yasemin Kay Allen, bu kez aşkını duyurdu.
