180 bin konut yükseliyor yıl sonu hedefi 319 bin

ELİF ALTIN-ÇİSİL DEMİR - Kahramanmaraş 6 Şubat günü saat 04.17’de merkez üssü Pazarcık ilçesi olan 7.7 büyüklüğündeki depremle asrın felaketini yaşadı. 11 ili etkileyen felaketin üzerinden 9 saat geçmişti ki saatler 13.24’ü gösterdiğinde bu kez merkez üssü Elbistan olan 7.6 şiddetindeki deprem canını kurtaranları da karanlığa gömdü.

Türkiye’nin, Cumhuriyet tarihinde en çok can kaybı ve yıkıma yol açan depremlerde Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya, Diyarbakır, Adana, Kilis ve Elazığ’da açıklanan resmi rakamlara göre 50 bin 783 kişi hayatını kaybederken, 107 bin 204 kişi de yaralandı.

İnşaatlar yükseliyor

Depremlerin üzerinden altı ay geçerken 11 ilde yaralar hızla sarılmaya devam ediyor. Bu kapsamda deprem bölgesine bu zamana kadar 161 bin 617 konteyner kurulurken, toplamda 180 bin konut ve köy evinin inşası da sürüyor. Yıl sonuna kadar 319 bin konutun tamamlanarak depremzedelere teslim edilmesi hedefleniyor. Bölgede yüzde 90 oranında inşaatlar yükselmeye başladı. Deprem bölgesinde toplamda 650 bin konut inşa edilmesi bekleniyor.

Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen hasar tespit çalışması sonucunda acil yıkılacak, yıkık veya ağır hasarlı kategorilerine giren toplam konut sayısı 518 bin 9 olarak belirlendi. Orta hasarlı konut sayısı 131 bin 577 ve az hasarlı konut sayısı 1 milyon 279 bin 727 olarak açıklandı.

11 ildeki hasarlar

Depremlerin 11 ilde verdiği hasar tespit çalışmalarında şu rakamlara ulaşıldı:

- Kahramanmaraş: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 99 bin 326, orta hasarlı konut sayısı 17 bin 887, az hasarlı konut sayısı 161 bin 137.

- Hatay: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 215 bin 255, orta hasarlı konut sayısı 25 bin 957, az hasarlı konut sayısı 189 bin 317.

- Malatya: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 71 bin 519, orta hasarlı konut sayısı 12 bin 801, az hasarlı konut sayısı 107 bin 765.

- Adıyaman: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 56 bin 256, orta hasarlı konut sayısı 18 bin 715, az hasarlı konut sayısı 72 bin 729.

- Gaziantep: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 29 bin 155, orta hasarlı konut sayısı 20 bin 251, az hasarlı konut sayısı 236 bin 497.

- Osmaniye: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 16 bin 111, orta hasarlı konut sayısı 4 bin 122, az hasarlı konut sayısı 69 bin 466.

- Elazığ: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 10 bin 156, orta hasarlı konut sayısı 15 bin 22, az hasarlı konut sayısı 31 bin 151.

- Diyarbakır: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 8 bin 602, orta hasarlı konut sayısı 11 bin 209, az hasarlı konut sayısı 113 bin 223.

- Şanlıurfa: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 6 bin 163, orta hasarlı konut sayısı 6 bin 41, az hasarlı konut sayısı 199 bin 401

- Adana: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 2 bin 952, orta hasarlı konut sayısı 11 bin 768, az hasarlı konut sayısı 71 bin 72.

- Kilis: Acil, ağır, yıkık konut sayısı 2 bin 514, orta hasarlı konut sayısı bin 303, az hasarlı konut sayısı 27 bin 969.

37 bin 129 köy evinin yapımına başlandı

Ayrıca Bakanlık bilgilerine göre, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nce yöresel mimariye uygun olarak 37 bin 129 köy evinin yapımına başladı. 32 bin 871 konutun ise proje çalışmaları devam ediyor. Deprem bölgesinde toplam 143 bin 271 köy evi, ahırlarıyla birlikte yapılacak. Buna göre, Adana’da 24 ahır ve 209 köy evi, Adıyaman’da 848 ahır ve 6 bin 290 köy evi, Diyarbakır’da 180 ahır ve 609 köy evi, Gaziantep’te 989 ahır ve 4 bin 707 köy evi, Hatay’da 942 ahır ve 6 bin 847 köy evi, Kahramanmaraş’ta 1471 ahır ve 8 bin 158 köy evi, Kilis’te 486 köy evi, Malatya’da 740 ahır ve 7 bin 550 köy evi, Osmaniye’de 270 ahır ve 1356 köy evi, Şanlıurfa’da 267 ahır ve 917 köy evi inşa edilecek.

Gaziantep’in Nurdağı ilçesi Belpınar ve Mesthüyük köyleri ile Kahramanmaraş Türkoğlu ilçesi Özbek köyünde 100 köy evi depremzedelere teslim edildi.

Kendi evini yapmak isteyene destek var

Devlet ayrıca, deprem bölgesinde kendi evini yapmak isteyenlere 500 bin lirası hibe ve 500 bin lirası kredi olmak olmak üzere 1 milyon TL destek verecek. İşyerleri için ise 250 bin lira hibe ve 500 bin lira da kredi desteği verilecek. Verilecek krediler ise iki yılı ödemesiz olmak üzere 10 yıl vadeli ve faizsiz olacak.

Konteyner çarşılar prefabrik iş yerleri

* Kahramanmaraş’ta 4 bin 55 geçici iş yerinin 3 bin 591’i tamamlanarak teslim edildi.

Hatay’da 48 bin 422 iş yeri yıkıldı. Esnafın iş yerlerine kavuşması için devlet desteğiyle kentte belirlenen alanlarda bin 977 prefabrik geçici iş yeri yapıldı, kura çekimi ile 2 bin 509 depremzede esnafa teslim edildi. 3 bin 880 dolayında iş yerinin yapım çalışmaları ise sürüyor.

Malatya’da 20 bin civarında iş yeri yıkıldı, bazılarında ağır ve orta hasar oluştu. Yapılan yaklaşık 4 bin prefabrik geçici iş yeri 3 bin depremzede esnafa teslim edilirken, 338 geçici işyerlerinin yapımına başlandığı bildirildi.

Adıyaman’da 36 noktada 700 konteyner çarşı kuruldu. 150 konteyner çarşının kurulumu sürerken, 335 işletmenin anahtarı esnafa teslim edildi.

AFAD  161 bin 617 konteyner kurdu

AFAD bilgilerine göre depremden etkilenen 11 ile bugüne kadar, toplam 161 bin 617 konteyner kuruldu. Bu konteynerlerde barınan 416 bin 598 depremzedeye beslenme, eğitim ve sağlık alanlarında da hizmet veriliyor. Afet bölgesinde kurulan 332 çadır kent ve 360 bin 167 çadırda da 1 milyon 440 bin 668 depremzedeye barınma hizmeti veriliyor.

180 bin konutun inşasına başlandı

Depremde ağır yara alan Hatay’da 32 bin 715, Kahramanmaraş’ta 19 bin 418, Gaziantep’te 20 bin 319, Malatya’da 14 bin 338, Diyarbakır’da 6 bin 278, Osmaniye’de 4 bin 892, Adıyaman’da 4 bin 629, Şanlıurfa’da 4 bin 469, Adana’da 3 bin 638, Elazığ’da 2 bin 936, Kilis’te 1854 olmak üzere toplamda 180 bin konut ve köy evinin inşasına başlanırken, yıl sonuna kadar 319 bin konutun tamamlanarak vatandaşlara teslim edilmesi hedefleniyor.

TOKİ’nin 1 yıllık hedefi 223 bin 79

Bakanlık bilgilerine göre TOKİ bölgede bir yıl içerisinde, Adana’da 9 bin 456, Adıyaman’da 6 bin 204, Diyarbakır’da 9 bin 610, Elazığ’da 6 bin 962, Gaziantep’te 24 bin 148, Hatay’da 73 bin 971, Kahramanmaraş 43 bin 194, Kilis bin 974, Malatya 31 bin 19, Osmaniye 6 bin 131, Şanlıurfa 10 bin 410 konut olmak üzere 223 bin 79 konut inşa etmeyi hedefliyor.

379 yeni iş yeri kazandırılacak

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın verilerine göre; Kahramanmaraş’ta Afşin Sanayi Alanı, Elbistan Çiçek Mahallesi Sanayi Alanı ve Dulkadiroğlu Denizli Sanayi Alanı ilan edildi. Hatay’da Belen Sanayi Alanı, İskenderun Sanayi Alanı ve Kırıkhan Roketsan Sanayi Alanı ilan edildi. Sanayi alanlarında 379 adet yeni iş yeri şehre kazandırılacak.

Marka mimarlar

Bakanlık, Hatay ve diğer şehirlerin kültürünün bir parçası olan yapıların mimarisinin korunması için ise marka mimarlarla çalışıyor. Hatay’daki çalışmaları Bünyamin Derman, Malatya’daki çalışmaları Hilmi Güner koordine ediyor. Şehir kültüründe önemli bir yeri olan esnaflar için de, hasar tespiti sırasında kayıtlar mesken-ticarethane gibi detaylarla alındığı için, bölgeleri çalışan mimarlara sayı ve metrekare büyüklüğü veriliyor, mimarlar da projelerini ona göre çiziyorlar.