Moldova'nın Türk topluluğu Gagavuzlar
09.09.2021 - 01:24 | Son Güncellenme:
Gagavuzlar, Doğu Avrupa ülkesi Moldova sınırları içerisinde özerk Gagavuz Yeri bölgesinde yaşayan Türk kökenli bir topluluk olarak varlıklarını sürdürmekte. Araştırmalara göre Gök Oğuz'dan türediği düşünülen Gagavuzların konuştuğu Türkçe de Anadolu'daki Türkçe ile çok büyük oranda benzerliklere sahip. Türkiye ile yakın ilişkileri bulunan Gagavuzlar, özellikle üniversite eğitimi için ülkemize gelmeyi tercih etmekte.
İhsan Dindar - Milliyet.com.tr
Gök-Oğuz kelimesinden türediği sanılan Gagavuzlar günümüzde başta Moldova olmak üzere Türkiye, Ukrayna, Rusya ve Litvanya topraklarında da yaşamaktadırlar. Türk tarihi konusunda önemli araştırmalara imza atan Paul Wittek'e göre Gagavuzların kökleri Anadolu Selçuklu hükümdarı 2. İzzeddin Keykavus dönemine dayanmaktadır.
Bizans kaynaklarında da bahsi gecen Gagavuzların 11. yüzyıldan itibaren Karadeniz'i aşıp Balkanlara yerleştikleri kayıtlara geçiyor. Bölgede hakim inanç olan Hıristiyanlığı bu dönemde kabul eden Gagavuzlar, Balkanlar'dan Moldova'ya doğru göç etmişlerdir. Bulgarların baskıları sonucunda 18. yüzyılda Tuna nehrinin kuzeyine geçen Gagavuzlar bugün yaşadıkları bölgeye yerleşmiştir.
Gagavuz Yeri
Ağırlıklı olarak Moldova'nın güneydoğusunda bulunan Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzlaın en önemli kenti Komrat'tır. Gagavuz Yeri'nin başkenti olan Komrat'ın nüfusu ise yaklaşık 50 bin civarındadır. Bunun dışında Ukrayna'nın Karadeniz kıyısındaki liman kenti Odessa'da da Gagavuzlar yaşamaktadır.
Adı Nogay Türklerine dayanıyor
Gagavuz Yeri'nin başkenti olan Komrat'ın adı, Konrat isimli br Nogay soyundan gelmekte. Bölgedeki ilk yerleşimler 15. yüzyıla dayanmakla birlikte kentin resmi olarak kuruluşu kayıtlara 1789 tarihi olarak geçmekte. Sovyetler döneminde inşa edilen fabrikalarla birlikte nüfusu hızlı bir biçimde artan Komrat, kasaba statüsü kazanır.
Eğitim için Türkiye'yi tercih ediyorlar
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bir Moldova'ya bağlı özerk Gagavuz Yeri'nin başkenti olan Komrat'ta bir de üniversite bulunmaktadır. İlkokul ve lise seviyesinde Gagavuz Türkçesinde eğitimin yapıldığı bölgede yükseköğretim dili ise Rumencedir. Gagavuz dilinde yayınların da yapıldığı bölgede pek çok genç yüksek öğretim için Türkiye'ye gelmekte.
Ortodoks Hıristiyanlık inancına bağlı olan Gagavuzlar, yaşadıkları coğrafyalarda geleneksel kültürlerini de korumayı başarmışlardır. Gagavuz Kültür Merkezi, Gagavuz Sanat Galerisi, Atatürk Kitaplığı ve Yerel Tarih Müzesi gibi merkezler, Gagavuz kültürünün gelecek kuşaklara aktarılması konusunda önemli role sahip.
