26.08.2024 - 18:26 | Son Güncellenme:
Uyurgezerlik, hala uykuda olan bir insanın uyanık olmakla alakalı hareket sergilemesine denir. Yetişkinlere kıyasla çocuklarda daha sık karşılaşılan bu durumda çocuklar derin bir uykuda oldukları için yaptıkları aktiviteleri hatırlamazlar.
Uyurgezerlik, uyku sırasında meydana gelen anormal davranışlarla karakterize edilen bir uyku bozukluğudur. Bu tür bozukluklar, yani uyurgezerlik sırasında meydana gelen anormal eylemler genel olarak ‘parasomni’ olarak adlandırılır. Parasomniler, uyku ve uyanıklık arasında bir sınır oluşturur ve uyuyan bireyin tam anlamıyla uyanık olmadan karmaşık hareketler yapabilmesine neden olur.
Parasomniler, uyku döngüsünün hangi evresinde ortaya çıktıklarına göre şematize edilirler. Uyurgezerlik, genellikle derin uyku olarak bilinen ve uyku döngüsünün üçüncü aşaması olan NREM uyku sırasında gerçekleşir. NREM uyarılma bozukluğu olarak sınıflandırılan uyurgezerlik, aynı zamanda uykuda konuşma, konfüzyonel uyanıklık ve uyku terörü gibi diğer parasomni türleriyle de bağlantılıdır. Bu tür bozukluklar, uykunun derin evrelerinde meydana geldiği için uyku bozukluğu yaşayan kişiler genellikle bu olayları hatırlamazlar.
Uyurgezerlik, çocuklar arasında yetişkinlere kıyasla daha yaygındır. Araştırmalara göre, 2 ila 13 yaş aralığındaki çocukların yaklaşık yüzde 29’u hayatlarının bir döneminde uyurgezerlik yaşar ve bu durum en sık 10 ila 13 yaşlarında zirve yapar. Yetişkinlerde ise bu oran yüzde 4’e kadar düşmektedir.
Uyurgezerlik sanıldığı gibi sadece yürümekle sınırlı değil. Bir kişinin uykudayken gerçekleştirdiği basit veya karmaşık eylemlerle karakterize bir haldedir. Uyurgezerlik sırasında, kişi genellikle boş bir bakışla açık gözlerle etrafa bakar ve konuşmaları duyarsız veya tutarsızdır. Uyurgezerlik altında koşmak, giyinmek, mobilya taşımak gibi rutin davranışlar görülebilirken, nadiren şiddetli eylemler veya araba kullanmaya çalışmak gibi daha karmaşık davranışlar da ortaya çıkabilir. Parasomniler genellikle gecenin ilk yarısında daha sık görülür.
Çoğu uyurgezer, ergenlik dönemine girdiklerinde bu durumu geride bırakır ve genellikle uyurgezerlik, altta yatan bir tıbbi, duygusal veya psikolojik sorundan kaynaklanır. Genetik olarak yatkınlık, sürekli uykusuzluk, psikosomatik ilaç kullanımı, yüksek ateş, stres ve beyin hasarı gibi faktörler uyurgezerliğe yol açan faktörler arasında olabilir.
Eğer çocuğunuz uyurgezerlik yaşıyorsa, onun güvenliğini sağlamak için uyku ortamını yeniden düzenlemek önemlidir. Örneğin tüm kapıların ve pencerelerin kilitli olduğundan emin olabilir, keskin nesneleri ortadan kaldırabilirsin veya güvenli bir şekilde sabitleyebilirsiniz. Eğer ki merdivenlerden inerken takılıp düşme riski mevcutsa ona göre tedbir alabilirsiniz.
Çocuğunuz uzun süreli bir uyurgezerlik durumu yaşıyor ve bu durum risk arz etmeye başlıyorsa, en kısa süre içerisinde bir uzman terapist yardımı almalı, o kişinin yönlendirmeleri doğrultusunda hareket etmelisiniz.