07.12.2003 - 00:00 | Son Güncellenme:
Türkiye'de her yıl 20 - 25 bin ton civarında cips tüketiliyor. Kişi başına tüketim 300 - 330 gram arasında. Bu rakam Avrupa ülkelerindeki tüketimin çok çok altında. ABD'de ise kişi başına tüketim 10 kiloyu buluyor. Türkiye'de bu düşük tükemi oranına karşın 170 milyon dolarlık ciro gerçekleştiriliyor. Dünyada milyarlarca dolarlık hacme sahip bir sektör.
Bu büyük endüstri varlığını New Yorklu, sinirli bir aşçıya borçlu. Crum adında, Kızılderili kökenli bu aşçı, Fransa'da gördüğü 'ince kıyılmış' patatesten isteyen 'münasebetsiz' müşterisi için patatesleri öyle ince kıymış ki, müşterisi bile inanamamış. Fakat hem müşterisi hem de tadan başkaları tadına da inanamamışlar. İşte o günden (1800'lü yılların ortaları) bu yana cips diye bir şey var.
Türkiye'de de tüketimi giderek artan cipsin satışlarının yüzde 51'i bakkallarda gerçekleşiyor. İkinci büyük dağıtım kanalı yüzde 25 pay ile süpermarketler. Kalan kısım ise orta büyüklükte marketler, kuruyemişçiler ve büfeler tarafından satılıyor. Türkiye'de pazarda faaliyet gösteren başlıca üç firma var: Frito - Lay, Kraft ve Procter & Gamble.
Üç şirket pazara hakim
Pepsi, 1993'de yüzde 100 Türk sermayeli olarak kurulan Uzay Gıda'nın yüzde 50'sini, 1998'de de kalan yüzde 50'sini alarak firmanın sahibi oldu. Firma 1999'da adını Frito Lay Türkiye olarak değiştirdi. Lay's, Ruffles, Doritos, Cheetos'u üretiyor.
Türkiye'de Milka, Jacobs, Tang gibi markaları ile bilinen ABD'li Kraft Food's, 2002 yılında bir Türk firması olan Kar Gıda'yı satın aldı. Bu firma da cips pazarında Cipso, Patos, Pekos, Critos, Çerezos gibi markaları üretiyor. Türk firması olarak kurulup sonradan yabancı şirketlere satılan bu iki firmanın dışında bir de üçüncü bir yabancı şirket Procter and Gamble Pringles'ı üretiyor. Bu önemli markaların dışında, pazarda daha küçük paylarla faaliyet gösteren ve tarhanalı cips üreten Müsan Gıda gibi firmalar da var.
En çok Amerikalılar tüketiyor
Amerika ve Avrupa'da cips her yaştaki birey tarafından tüketilen bir ürün. Türkiye'de daha ziyade çocuklar, gençler ve az miktarda yetişkinler tarafından tüketiliyor. Ancak çocukların şimdiden edindikleri tüketim alışkanlıklarına bakılarak sektörün önümüzdeki 10 yıl içinde daha yüksek cirolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Fakat hali hazırda Türkiye'de cips tüketimi düşük. Şirketlerden sağlanan bilgilere göre Türkiye'de ortalama cips tüketimi, yıllık kişi başına 300 - 330 gram civarında.
Bu rakam, Portekiz'de 1.380 gram, Yunanistan'da 1.540 gram, İspanya'da 2.470 gram, Hollanda'da 2940 gram, İngiltere'de ise 5.430 gramı buluyor. Amerika'da ise 10 kilogram üzerine çıkıyor.
Hollanda Gıda ve Beslenme Konseyi'nin verilerine göre 30 gram cipste bulunan kalori miktarı, bir çocuğun günlük enerji ihtiyacının yüzde 7'sini, bir kadının ise yüzde 8'ini karşılıyor. Cips üretiminde E ve C vitaminleri korunarak üretim yapılıyor. İçindeki lifler sindirimi kolaylaştırıyor, kolestrolsüz, yüzde 100 bitkisel yağ enerji veriyor, tuz bedenin su dengesini koruyor, proteinler çocukların büyümesini hızlandırıyor, dokuları onarıyor. Başta potasyum ve demir olmak üzere çok sayıda mineral korunarak üretim yapılan cipsler, aynı zamanda barındırdıkları karbonhidratla enerji deposu.
Dünyada en çok düz patates cipsi tercih ediliyor. En çok televizyon izlenirken veya arkadaş - aile sohbetlerinde tercih ediliyor.