Turizm rekabetinde sert rüzgâr endişesi

Duygu Erdoğan - 2023 yılının son torba kanunu denizlerde adeta sert rüzgârlar estirdi. Lüks tüketim grubunda yat, tekne gibi deniz araçlarından alınan ruhsatname harçları hem yıllık olarak fiyatlanıyor, hem de değişen boyutlara göre ruhsatname bedeli tekne boyutu büyüdükçe 10 katına kadar çıkıyor. Yeni vergilendirmenin Türk bayrağı tercihini olumsuz etkileyebileceği değerlendiriliyor.

Daha önce ruhsatname harcı ve vizelendirme ücreti 5 yıllık esas ile alınıyordu. Örneğin 36 metre bir yat için 56 bin lira olan ödeme, yıllık olarak 100 bin liraya çıkarılmış oldu. Yine daha önce 5 yıllık olarak 20-30 metre arasındaki teknelerde 28 bin lira olarak alınan harç, 50 bin liraya çıktı. Ticari amaçlı gemilerde ise özellikle turizmde liman çıkış ile seyir izin belgesine getirilen artışlar, daha önce anlaşması yapılan turlar için maliyet kaybına, yeni işlemler için ise rekabette olumsuz bir tabloya işaret ediyor.

Yat, tekne, kotra

28 Aralık tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7491 Sayılı torba kanun, pek çok önemli düzenlemeyi beraberinde getirmişti. Yapılan düzenlemelerden biri de yat, tekne, kotra gibi bağlama kütüğüne kaydedilen deniz araçlarından boyuna göre ve her yıl olmak üzere ruhsatname harcı alınmasını içeriyor. Değiştirilen boy hesaplaması ve yıllık ödemenin teknelerde Türk bayrağı tercihini olumsuz etkileyebileceği değerlendiriliyor.

Seyir izin belgesi ise Türk bayraklı gemilerde boyutlara göre 300 lira ile 5 bin lira arasında değişirken; 300 lira ile 20 bin lira arasına çıkarıldı. Bu yükselişin, ticari amaçlı gemilerde, turizm rekabetinde Türkiye’yi dezavantajlı hale getirdiği belirtildi.

Trend tersine dönebilir mi?

2017 yılında devletin denizde Türk bayrağına geçiş için KDV’yi yüzde 1’e indirdiğini hatırlatan Trio Deniz Satış Pazarlama Direktörü Deniz Özçakır, bu sayede kayıt altına giren teknelerden ve dolaylı olarak SGK’lı çalışan gibi uygulamalar sayesinde vergilendirmenin daha iyi uygulandığını düşündüklerini söyledi. Özçakır, “Sonra KDV’nin yüzde 18 ve 20 bandına gelmesi, beş yılda bir alındığı için cüzi kalan ruhsat ödemesinin yıllık olarak yükseltilmesi trendin tersine döneceği endişesini doğurdu. Tekne sahibi yönünü bu anlamda avantaj sunan ülke bayraklarına çevirebiliyor. Yani bir vergi düzenlemesi ile daha fazla vergi geliri düşünürken aslında çeşitli kayıplarla bu kazanç daha az olabilir. Tekne alacaklar mali müşavirlere yaptıkları hesaplamalarda çok yüksek bedellerle karşılaşıyor” dedi.

‘Milli tekneye ek maliyet’

Turizmde seyir izin belgesinin yeniden düzenlenmesi de bu anlamda ek maliyet getiriyor. Barbaros Yatçılık Yönetim Kurulu Başkanı Barbaros Güneş, “300 liralık bir ödeme şimdi 40 metre üzeri için Türkiye kayıtlı gemilerde 20 bin liraya çıkıyor. Geceleme yapıldığı zaman çıkış belgeleri doldurmak zorundasınız. Yani sürekli ve çok ciddi bir maliyet. Daha önce yapılmış anlaşmalarımız var. Bu uygulama Yunanistan’da 25 euro... Bunu müşteriye yansıtmak zorundayız ancak zaten pahalı bir ortamda rekabet gücümüzü düşürecek...”

Mali etki analizi yapılmıştı

Yapılacak düzenlemenin kasım ayında mali etki analizi de yapılmıştı. Buna göre; ‘yola elverişlilik belgesi harcı’nın isminin denizcilik mevzuatına paralel olarak ‘liman çıkış belgesi’ olarak değiştirilmesi ile tarife dilimleri ve alınan maktu tutarların yeniden belirlenerek tarifenin yenilenmesinin yıllık 788 milyon lira gelir etkisi oluşturacağı; ‘transitlog belgesi’, ‘seyir izin belgesi’ olarak değiştirilerek gemilerin boylarına göre tarife yeniden düzenlenirken yıllık yaklaşık 96 milyon lira gelir etkisi oluşturacağı; bağlama kütüğü harçlarının artırılarak yıllık alınmasının ise yıllık yaklaşık 427 milyon liralık gelir etkisi olacağı tahmin edildi.