Kamu-özel iş birliği projeleri daha verimli hale getirilecek

AA muhabirinin, 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'ndan derlediği bilgiye göre, kamu sabit sermaye yatırımlarına ilişkin kaynakların artırılması, yatırım programının rasyonelleştirilmesi, ayrılan kaynakların başta öncelikli sektörler ve gelişme alanları için belirlenmiş hedeflere tahsisi olmak üzere etkin şekilde ve sonuç odaklı kullanılması, kamu-özel iş birliği uygulamalarının makroekonomik politikalarla uyumunun sağlanması temel amaç olarak belirlendi.

Bu kapsamda, kamu-özel iş birliği uygulamalarında etkinliği, verimliliği ve ekonomikliği sağlayacak yeni bir çerçeve düzenleme yapılacak.

Türkiye'de yap-işlet-devret (YİD), yap-işlet (Yİ), yap-kirala-devret (YKD) ve işletme hakkı devri (İHD) olmak üzere 4 temel kamu-özel iş birliği modeli uygulanıyor. Söz konusu modellerle 1986 yılından bu yılın haziran ayına kadar 246 kamu-özel iş birliği projesi için uygulama sözleşmesi imzalandı.

Bu projelerin toplam yatırım büyüklüğü 2019 yılı fiyatlarıyla 67,5 milyar dolara ulaştı. Söz konusu tutar içinde ulaştırma sektörü 41 milyar dolar yatırımla ilk sırada yer aldı. Ulaştırma sektörünü 11,9 milyar dolarla enerji, 11,5 milyar dolarla sağlık sektörleri takip etti. Mevcut durumda, 218 proje işletmeye alınırken, 28 projenin yürütülmesine devam ediliyor.

Ulaştırma projelerinin garanti ödemeleri 8,3 milyar lira

Yatırım Programı'na göre kamu-özel iş birliği çerçevesinde tamamlanıp hizmete alınan şehir hastanelerinin cari giderlerini karşılamak üzere 4,8 milyar lira, bina kullanım ve zorunlu hizmetler için de 5,7 milyar lira harcama yapılması programlandı. Kamu-özel iş birliği çerçevesinde tamamlanan ulaştırma projeleri kapsamındaki garanti ödemeleri için 8,3 milyar lira kaynak ayrıldı.

Kamu-özel iş birliği modeliyle işletilen hava meydanlarındaki yolcunun toplam yolcu trafiği içindeki payı 2018 yılı sonunda iç hatlarda yüzde 70, dış hatlarda yüzde 97 olarak gerçekleşti.

Sağlık yatırımlarında kamu-özel iş birliği yöntemiyle toplam 30 bin 815 yatak kapasitesine sahip 20 şehir hastanesi projesinin yapımı planlanarak sözleşmesi imzalandı. Ekim ayına kadar söz konusu projelerden toplam 13 bin 423 yatak kapasiteli Yozgat, Mersin, Isparta, Adana, Kayseri, Elazığ, Manisa, Ankara Bilkent, Eskişehir ve Bursa şehir hastaneleri hizmete alındı.

Kamu-özel iş birliğinde mevzuat düzenlemesi 2020'de

Kamu-özel iş birliği proje süreçlerinin standartlaştırılmasına katkı sağlamak üzere proje hazırlık, ihale ve işletme süreçlerinde ihtiyaç duyulan standart dokümanların hazırlanması çalışmalarına başlanırken, Kamu-Özel İş Birliği Çerçeve Kanunu'na ilişkin teknik çalışmalar da tamamlandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, yatırımcı kuruluşlar ve yerel yönetimlerce dağınık haldeki kamu-özel iş birliği mevzuatı ve hazırlık ile onay sürecindeki farklı uygulamalar ortak esas usuller temelinde projelerin ihtiyaç duyduğu esneklikleri barındıracak şekilde düzenlenecek. Bu kapsamda teknik çalışmaları tamamlanan çerçeve kamu-özel iş birliği mevzuatının gelecek yıl yasalaşması için gerekli girişimler yapılacak.

Kamu-özel iş birliği uygulamalarının muhasebeleştirilmesine, mali raporlamasına ve ileriye dönük oluşabilecek risklerin ve yükümlülüklerin kamu maliyesine etkisine raporlama sistematiği içinde yer verilmesi sağlanacak. Bunun için uygulamalarının muhasebeleştirilmesi, mali raporlaması ve gelecek dönem risklerinin uluslararası standartlarla uyumlu şekilde tahmin edilmesine ilişkin ikincil mevzuat çalışmaları tamamlanacak.

Kamu-özel iş birliği uygulamalarında, kamunun üstlendiği yükümlülükler ve bütçe dengeleri dikkate alınacak, projeler kamu ve özel kesim arasındaki risk paylaşımı en uygun olacak şekilde yürütülecek. Bu kapsamda uygulayıcı kuruluşların kamu-özel iş birliği projelerini hazırlarken mevzuatta düzenlenen analizleri eksiksiz olarak yapmasını teminen gerekli sistem ve süreçleri oluşturmak üzere rehberler hazırlanacak. Kamu-özel iş birliği projelerinin ekonomik olarak yapılabilirliği ve harcama getirisi söz konusu rehberler doğrultusunda uygulayıcı kurumların iç kontrol mekanizmalarınca denetlenecek.

Kamu-özel iş birliği projelerinin hazırlık aşamasında kullanılmak üzere Fizibilite Raporu Hazırlama Rehberi oluşturulacak. Ayrıca, Harcama Getirisi Analizi Modeli oluşturularak, buna ilişkin bir rehber de hazırlanacak.