Hamsiyi konuşmak için dünyanın öbür ucundan geldiler!

Trabzon’da bu yıl 6.'sı düzenlenen Hamsi Çalıştayı'na dünyanın en fazla hamsi avının gerçekleştiği Güney Amerika ülkesi Peru'dan bilim adamları katılarak deneyimlerini ve hamsi popülasyonunu nasıl koruduklarını anlattılar.

Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü ile ODTÜ Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü işbirliği ile yürütülen “Ekonomik öneme sahip pelajik balık stoklarının izlenmesi “projesi kapsamında Hamsi balıkçılığının mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerilerinin değerlendirildiği, Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından bu yıl 6.'sı düzenlenen 'Hamsi Çalıştayı' yabancı bilim adamlarının da katılımıyla bugün Trabzon’da bir otelde yapıldı.

Çalıştayda bir konuşma yapan Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. İlhan Aydın, Hamsi’nin Karadeniz’de önemli bir yer tuttuğuna işaret etti. Aydın “Hamsi Karadeniz’de önemli bir yer tutuyor. Hamsi, balıkçılığımızın neredeyse yüzde 60‘ı teşkil ediyor. Hamsinin büyük çoğunluğunu biz avlıyoruz. Çalıştayda, Karadeniz’i bir bütün düşündük ve Karadeniz hamsi avcılığıyla ilgilenen ülkelerin bilim adamları buraya geldi. Hamsi bir tek Karadeniz’de yok. Dünya’da Peru kıyılarında daha fazla avlanıyor. Bizim belki 20-30 katımız kadar avlanıyor. Peru’dan da çalıştayımıza bir uzmanı davet ettik. Peru’daki uygulamalar, yönetim modelini, araştırmaları modelini bizlerle paylaşacak. Onlarla da ikili bir işbirliği yapacağız” dedi.

Hamsinin bir şekilde insanlara sağlıklı ulaşması gerektiğini kaydeden İlhan, “Hamsi kıymetli bir ürünümüz bunun mutlaka sağlıklı bir şekilde tüketilmesi ve insanlara ulaştırılması gerekmektedir. Hamsi güçlü ve sağlıklı bir protein kaynağı. İyi yönetilmesi lazım. Tabi bu küçük göçmen balıklar yıllar içinde bir çok faktöre bağlı olarak değişiyor. Bu toplantıda bunları tartışacağız. Özellikle balıkçılarımızla görüş alışverişinde bulunacağız. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkililerimiz de burada. Hem araştırma boyutunu, hem uygulama boyutunu hem de özellikle balıkçılarla olan boyutunu masaya yatıracağız. Her yıl biz bu buluşmayı sağlamasak değerlendirmemiz eksik kalır” diye konuştu.

"İşbirliği için buradayız"

Peru Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Miguen Niquen Carranza da özellikle Gürcistan’da yoğun bir Hamsi avı olduğunu bildiğini belirterek “Ülkemizdeki birikimimizi burada paylaşmak ve enstitü ile iş birliği yapmak için buradayız. Ülkemizde Hamsi popülasyonu şu an iyi. Ancak El Nino'dan olumsuz etkileniyoruz. Son dönemde El Nino Kasırgası yok. Bu nedenle tahmini önleyici tedbirlerle işi yürütmeye çalışıyoruz. Stoku tahmin edip yönetimi ona göre yapmaya çalışıyoruz. Hamsi avıyla ilgili olarak yılı ikiye ayırıp değerlendiriyoruz. Haziran’a kadar olan dönemde yaklaşık 3.6 milyon tonluk bir kotamız var. Bu kotaya göre avcılığa müsaade ediliyor. Yılın ikinci yarısında 1-2 milyon tonluk bir kota var. Toplamda 5 milyon tonluk bir kota var. Daha ziyade balık unu yağı üretiyoruz. İhracatımız ise en çok Çin, Japonya ve Avrupa ülkelerine yönelik. Türkiye ile ilgili çok az bilgim var dolayısıyla bu çalıştaya onun için geldim. Buradaki bilim adamlarını da dinleyerek iş birliği yapmak istiyoruz” şeklinde konuştu.

Hamsi en çok Peru'da avlanıyor

Hamsi balıkları (Engraulidae) ailesi içinde 16 cins ve 139 tür bulunuyor. En çok av veren hamsi türleri arasında ise Arjantin hamsisi, Avustralya hamsisi, Güney Afrika hamsisi, sularımızda da yaşayan Avrupa hamsisi, Gümüş hamsi, Japon hamsisi, Kaliforniya hamsisi ve Peru hamsisi dikkat çekiyor.

Hem hamsiler hem de bütün balıklar içerisinde avlanan miktarlar bakımından en önemli tür 'Engraulis ringens' olarak bilinirken, bu balık Peru açıklarında avlanıyor. Hamsi türlerinin balıkçılık açısından önemli diğer iki türüyse, Japon hamsisi (Engraulis japonicus) ve Avrupa hamsisi (Engraulis enrasicolus) olarak bilinirken, Peru hamsisini av miktarı bakımından Japon Hamsisi izliyor.

Japon Denizi'nde avlanan bu türün av değerleri Peru hamsisi kadar olmasa da yine de dünya denizlerinde avlanan en önemli küçük pelajik balık türleri arasında yer alıyor. Ülkemiz denizlerinde özellikle de Karadeniz'de önemli miktarlarda avlanan Avrupa Hamsisi dünyada en çok avlanan hamsi türleri arasında 3. sırada yer alıyor.
Avrupa hamsisi Kuzey Denizi, Kuzey Doğu Atlantik, Akdeniz, Ege, Marmara, Karadeniz ve Azak Denizi'nde yaşıyor. Avrupa hamsisi, Karadeniz başta olmak üzere bulunduğu tüm denizlerde hem kıyı, hem de açık deniz avcılığı yapan ülkeler tarafından avlanıyor.